Nghiên cứu hoạt tính enzym ngoại bào của một số Bacillus mới phân lập và khả năng ứng dụng chúng trong xử lý nước thải
Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
Nghiên c u ho t tính enzym ngo i bào c a m t s ch ng Bacillus m i phân l p và kh năng ng d ng chúng trong x lý nư c th i
Ngô T Thành, Bùi Th Vi t Hà*, Vũ Minh ð c, Chu Văn M n
Khoa Sinh, Trư ng ð i h c Khoa h c T nhiên... » Xem thêm
Tóm tắt nội dung tài liệu
- Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
Nghiên c u ho t tính enzym ngo i bào c a m t s ch ng
Bacillus m i phân l p và kh năng ng d ng chúng
trong x lý nư c th i
Ngô T Thành, Bùi Th Vi t Hà*, Vũ Minh ð c, Chu Văn M n
Khoa Sinh, Trư ng ð i h c Khoa h c T nhiên, ðHQGHN, 334 Nguy n Trãi, Hà N i, Vi t Nam
Nh n ngày 02 tháng 4 năm 2007
Tóm t t. Vi khu n thu c chi Bacillus phân b r ng rãi trong t nhiên, ña d ng v sinh thái. Các
loài Bacillus ñã, ñang và ngày càng tr thành nh ng vi sinh v t quan tr ng hàng ñ u v m t ng
d ng. Các ng d ng c a chúng bao trùm hàng lo t lĩnh v c, t s n xu t th c ph m th công truy n
th ng ñ n công ngh lên men hi n ñ i, ñ n sinh h c phân t , y-dư c h c ch a các b nh hi m
nghèo, m ph m, x lý môi trư ng ô nhi m, thu h i b c kim lo i t các ph li u. Chính vì l ñó
nên ñã có ngày càng nhi u các nghiên c u sâu v chi Bacillus này cũng như m r n g ng d ng
c a chúng ñ i v i ñ i s ng con ngu i. T thiên nhiên nhi t ñ i và á nhi t ñ i ña d ng c a Vi t
Nam, chúng tôi ñã thu nh n các ch ng Bacillus có ho t tính phong phú t các vùng sinh thái khác
nhau nh m t n g bư c xây d ng b sưu t p các ch ng c a chi vi khu n quan tr n g này. Trong k t
qu nghiên c u, chúng tôi phân l p ñư c 236 ch ng Bacillus t các m u ñ t và nư c th i khác
nhau, trong ñó ñã kh o sát ho t tính các enzym ngo i bào như proteaza, amylaza và CMC-aza c a
236 ch ng. Trong s ñó, các ch ng T20, TR6 và TH5 có tác d ng t t trong x lý nư c th i. Các
giá tr BOD5 c a nư c th i nhà máy s a Vinamilk Gia Lâm Hà N i ñư c x lý l c có và không có
d ch nuôi ch ng T20 l n lư t là 1250 và 730mg/L. Các giá tr BOD5 c a nư c th i y ñư c x lý
l c có và không có huy n d ch t bào TR6 l n lư t là 800 và 610mg/L. Các giá tr BOD5 c a nư c
th i sông Tô L ch x lý l c có và không có d ch nuôi ch ng TH5 pha loãng l n lư t là 165 và
92mg/L.
T khóa: Bacillus.spp, enzyme, wastewater treatment.
∗
ch y t y r a [1,2], công nghi p th c p h m -
1. ð t v n ñ
bánh k o - ñ u ng [3,4], công nghi p dư c
ph m [5], công nghi p thu c da [1,6], công
Vi khu n t hu c chi Bacillus có ti m năng
nghi p d t [5], và trong x lý ch t th i [1,7].
l n v các enzym ngo i bào. Nhi u trong s các
Riêng v ng d ng vi khu n này trong x lý
enzym ngo i b ào này là nh ng enzym thu
nư c th i thì chưa th y tài li u nào công b .
phân các phân t h u cơ l n. Chính vì th vi
Tuy nhiên, như trên ñã nói, nhi u enzym ngo i
khu n này có nhi u ng d ng trong các lĩnh
bào c a Bacillus là enzym thu p hân các phân
v c khác nhau [1] như: công nghi p s n xu t
t h u cơ l n, và vì trong nư c th i sinh ho t và
nư c th i t công nghi p th c p h m nói chung
_______
∗
r t giàu ch t h u cơ nên vi c ng d ng vi
Tác gi liên h . ð T: 84-4-38588856
E-mail: habtv@vnu.edu.vn
101
- 102 N .T. Thành và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
3. K t qu và th o lu n
khu n này ñ x lý các lo i nư c th i ñó là có
tri n v ng. Bài báo này trình bày ba ho t tính
enzym thu p hân ngo i bào c a m t s ch ng 3.1. Phân l p Bacillus
Bacillus và thăm dò kh năng ng d ng ñ x
T các m u ñ t các vùng ñ a lý thu c
lý nư c th i sông Tô L ch và nư c th i nhà máy
nhi u t nh khác nhau, ñã phân l p ñư c 236
s a Vinamilk Gia Lâm Hà N i. Nh ng ch ng
ch ng Bacillus. M t s ch ng ñã ñư c ki m tra
này n m trong s 236 ch ng m i phân l p t
v các ho t tính enzym thu phân ngo i bào,
các vùng ñ a lý khác nhau nh m khai thác tính
như ñư c trình bày dư i ñây.
ña d ng v sinh lý và s thích ng b ng enzym
c a Bacillus [8].
2. Nguyên li u và phương pháp nghiên c u
T20
M27
2.1. Vi sinh v t
Các ch ng Bacillus dùng trong nghiên c u
ñư c phân l p t ñ t nhi u vùng ñ a lý và t
Hình 1. Vùng phân hu gelatin c a hai ch ng T20
nư c th i sông Tô L ch Hà N i cũng như nư c và M27.
th i nhà máy s a Vinamilk Gia Lâm Hà N i.
3.2 Ho t tính proteaza
2.3. Phân l p Bacillus
- Các ch ng T20 và M27 th hi n ho t tính
Các m u phân l p ñư c pha loãng t i ñ phân hu gelatin và phân hu s a g y, như nêu
pha loãng c n thi t r i ñư c x lý nhi t 800C trong hình 1 trong ñó ch ng T20 m nh hơn
trong 15 phút, sau ñó ñư c c y g t lên môi ch ng M27.
trư ng th ch dinh dư ng. Nuôi nhi t ñ 28-
- Các ch ng TR1, TR5, TR6, TR12, TR13
300C trong 24 gi . Các khu n l c m c lên ñư c
và TR14 th hi n m t ho t tính proteaza ñư c
ki m tra hi n vi và ki m tra các ñ c ñi m khác,
c m ng b i 1% s a g y, như nêu trong hình 2.
n u p hù h p v i các ñ c ñi m c a Bacillus thì
ñư c c y chuy n sang th ch nghiêng ñ b o
qu n.
2.3. Xác ñ nh ho t tính proteaza, amylaza và
xenlulaza (CMC-aza)
Các ho t tính này ñư c xác ñ nh theo k
thu t khu ch tán trên th ch
2.4. Xác ñ nh nhu c u oxy sinh hoá 5 ngày
(BOD5) (Theo tiêu chu n Vi t Nam ISO
5815:1989).
Hình 2. Tác d ng c m n g c a s a g y ñ i v i ho t
tính proteaz a c a 6 ch ng TR.
- 103
N .T. Thành và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
b ng tinh b t v i cùng lư ng thì 17/20 ch ng
th hi n vòng phân hu tinh b t (hình 5).
Hình 3. Kh năng phân hu s a g y c a 20 ch ng
(TH1-TH20) trên môi trư ng MP. Hình 5. Ho t tính phân hu tinh b t c a các ch ng t
TH1 ñ n TH20. Bên trái là các l ñư c tra d ch nuôi
- Các ch ng t TH1ñ n TH20 th hi n kh các ch n g trên môi trư ng HA+1% tinh b t; t t c
các ch ng ñ u không th hi n ho t tính phân hu
năng phân hu s a g y như trên hình 3, trong
tinh b t, ñây ch trình bày m t s ch ng trong ñó.
ñó các ch ng TH5 và TH8 là m nh nh t.
Bên ph i là các l ñư c tra d ch nuôi các ch ng trên
môi trư ng HA trong ñó glucoza ñư c thay b ng
3.3. Ho t tính amylaza
tinh b t, k t qu là m t s ch ng th hi n ho t tính
- Các ch ng T20 và M27, trong th nghi m
phân hu tinh b t.
c y ñi m, ñ u th hi n ho t tính amylaza, v i
ñư ng kính vòng phân hu b ng 19,5 và 20mm
3.4. Ho t tính CMC-aza
theo th t .
- Hai ch ng T20 và M27 ñ u th hi n ho t
- Các ch ng TR4, TR6, TR8, TR10, TR12,
tính CMC-aza m c 20mm, theo th nghi m
và TR14, trong th nghi m ñ c l , m c dù
c y ñi m trên môi trư ng MT4.
không th hi n ho t tính amylaza ngo i bào trên
môi trư ng HA d ch th nhưng ñã th hi n ho t - Các ch ng t TR1 ñ n TR14, tr ch ng s
tính này trên môi trư ng HA d ch th +1% tinh 10, t t c ñ u th hi n ho t tính CMC-aza trên
b t (hình 4). môi trư ng HA ki m (hình 6a), và ho t tính này
tăng lên ñáng k n u môi trư ng nuôi ñ ư c b
sung CMC (hình 6b).
Hình 4. Tác d ng c m n g c a tinh b t ñ i v i
amylaza c a 7 ch ng nghiên c u.
- Các ch ng t TH1 ñ n TH20, trong th
nghi m ñ c l , ñ u không th hi n ho t tính
Hình 6a. Các ch ng t TR1 ñ n TR14 nuôi trên môi
phân hu tinh b t trên môi trư ng HA và môi trư ng HA ki m, tr ch ng s 10, ñ u th hi n vòng
trư ng HA + 1% tinh b t. Tuy nhiên, n u ho t tính CMC-aza, theo th nghi m ñ c l .
glucoza trong môi trư ng HA ñư c thay th
- 104 N .T. Thành và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
Nhìn chung, c b a ho t tính enzym nói trên
(proteaza, amylaza và CMC-aza) các ch ng
nghiên c u là r t ña d ng, c v m c ñ ho t
tính và v m c ñ ư c c m ng. ði u ñó t o
nhi u kh năng l a ch n nh ng ch ng thích
h p cho m c ñích x lý môi trư ng ô nhi m
h u cơ.
3.5. Thăm dò kh năng x lý nư c th i
Hình 6b. Các ch ng TR mang s hi u 1, 3, 5, 7, 9,
3.5.1. X lý nư c th i nhà máy s a
11, 13 th hi n m t ho t tính CMC-aza ñư c c m
Vinamilk Gia Lâm Hà N i
ng b ng CMC m c ñ khác nhau.
D ch nuôi 4 ngày tu i c a ch ng T20 trên
Các ch ng t TH1 ñ n TH20 ñ u không môi trư ng HA ñ ư c lo i b t bào và dùng làm
bi u hi n ho t tính CMC-aza trên môi trư ng ch p h m (ch p h m T20), ñư c b sung vào
HA, nhưng 14 ch ng trong s ñó bi u hi n ho t nư c th i theo t l 1/2 (v/v) và x lý hi u khí
tính này trên môi trư ng HA+1% CMC (hình 7). l c. Hình 8 cho th y ch p h m T20 làm gi m
ñáng k BOD5 c a nư c th i ñư c x lý, xu ng
còn 730, so v i 1250mg/L c a công th c x lý
l c không có ch ph m.
Ký hi u ch ng
Hình 7. Kh năng phân hu CMC c a các ch ng t
TH1 ñ n TH20, theo th nghi m ñ c l . 14 ch ng
có ñư ng kính vùng phân hu > 10mm là nh ng
ch ng có ho t tính.
Hình 9. Tác d ng c a ch ph m TR6 trong x lý
nư c th i. ð i ch ng 1: M u nư c th i không x lý.
ð i ch ng 2: M u nư c th i x lý l c không b sung
ch ph m.
Trong m t thí nghi m khác, 10ml huy n
d ch t b ào TR6 có OD600 = 0,6 ñư c b sung
vào 50ml nư c th i trư c khi x lý l c. Hình 9
cho th y ch p h m này làm gi m rõ r t BOD5
Hình 8. Tác d ng c a ch ph m T20 trong x lý
c a nư c th i, xu ng còn 610 so v i 800mg/L
nư c th i. ð i ch ng 1: M u nư c th i không x lý.
c a m u x lý l c không b sung ch p h m.
ð i ch ng 2: M u nư c th i x lý l c không b
sung ch ph m.
- 105
N .T. Thành và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
ph m bào t có th là m t gi i p háp khác nh m
tránh hi u ng ph có th có v a nêu.
4. K t l u n
ðã phân l p ñư c 236 ch ng Bacillus t
các m u ñ t và nư c th i khác nhau, trong ñó
ñã kh o sát ho t tính các enzym ngo i b ào như
proteaza, amylaza và CMC-aza c a 236 ch ng.
Trong s ñó, các ch ng T20, TR6 và TH5 có
tác d ng t t trong x lý nư c th i. Các giá tr
BOD5 c a nư c th i nhà máy s a Vinamilk Gia
Hình 10. Hi u qu x lý nư c th i b ng ch ph m Lâm Hà N i ñư c x lý l c có và không có d ch
TH5. Hai công th c x lý v i ch ph m là XL2 và nuôi ch ng T20 l n lư t là 1250 và 730mg/L.
XL3 xem chi ti t trong bài.
Các giá tr BOD5 c a nư c th i y ñ ư c x lý
l c có và không có huy n d ch t bào TR6 l n
3.5.2. X lý nư c th i sông Tô L ch
lư t là 800 và 610mg/L. Các giá tr BOD5 c a
Huy n d ch t b ào ch ng TH5 có OD600 = nư c th i sông Tô L ch x lý l c có và không
1,7 ñư c dùng hai n ng ñ , như trong các có d ch nuôi ch ng TH5 pha loãng l n lư t là
công th c thí nghi m sau ñây: 165 và 92mg/L.
+ ðC 1 (ñ i ch ng 1): nư c th i trư c x lý.
+ ðC 2 (ñ i ch ng 2): nư c th i ñ yên
không l c, 300 C, 5 ngày. L i c m ơn
+ XL 1: x lý l c 200 vòng/phút, 300C, 5
Công trình có s h tr c a chương trình
ngày.
NCCB trong KHTN (B KH&CN). Các tác gi
+ XL 2: x lý l c có ch p h m (10ml/50ml
xin chân thành c m ơn PGS.TS Ki u H u nh
nư c th i), 200 vòng/phút, 300C, 5 ngày.
ñã ñ c và góp cho b n th o.
+ XL 3: x lý l c có ch p h m (10m ch
ph m p ha loãng g p ñôi/50ml nư c th i), 200
vòng/phút, 300C, 5 ngày.
Tài li u tham kh o
Hình 10 cho th y ch ph m TH5 hai n ng
ñ khác nhau (công th c XL2 và XL3) làm [1] R. Gupta, Q.K. Beg, P.Lorenz, Bacterial alkaline
gi m m nh BOD5 xu ng còn 116,67 và proteases: molecular approaches and industrial
92,2mg/L theo th t , so v i 165,55mg/L applications, Appl Microbiol Biotechnol 59
(2002) 15.
công th c x lý không có ch p h m. ði u ñáng
chú ý là n ng ñ th p c a ch ph m ( công [2] H. Outtrup, T.S. Jorgensen ST, The importance
of Bacillus species in the production of industrial
th c XL3) hi u qu x lý l i cao hơn n ng ñ
enzymes. In: Berkeley R, Heyndrickx M, Logan
cao c a ch ph m (công th c XL2). ði u này
N, De Vos P (eds), Applications and
có th liên quan ñ n m t hi u ng ph : vi c ñưa systematics of Bacillus and relatives, Blackwell
ch ph m n ng ñ cao vào nư c th i có th publishing, UK, 2002, pp 206-218.
cũng ñưa thêm ch t h u cơ vào ñó, do ñó bù l i [3] P.G. Dalev, Utilization of waste feathers from
m t p h n BOD ñ ư c gi m do tác d ng c a ch poultry slaughter for production of a protein
ph m. Vì v y trong th c ti n x lý, s d ng ch concentrate, Bioresour Technol 48 (1994) 265.
- 106 N .T. Thành và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Khoa học Tự Nhiên và Công nghệ 25 (2009) 101-106
[4] B.D. Rebeca, Pena-Vera MT, Diaz – Castaneda isolate of Bacillus subtilis K2, for use in leather
M, Production of fish protein hydrolysates with processing, J Chem Technol Biotechnol 74 (1999) 5.
bacterial proteases; yield and nutritional value, [7] M. Kubo, J. Okajima, F. Hasumi, Isolation and
J Food Sci 56 (1991) 309. characterization of soybean waste – degrading
[5] M. Schallmey, A. Singh, P.O.Ward, Developments microorganisms and analysis of fertilizer effects
in the use of Bacillus species for industrial of the degraded products, Applied and
production, Can J Microbiol 50 (2004) 1. Environmental Microbiology 60 (1994) 243.
[6] A. Hammed, T. Keshavarz, C.S. Evan, Effect of [8] F.G. Priest, Extracellular Enzyme synthesis in
dissolved oxygen tension and pH on the the Genus Bacillus, Bacteriological Reviews
production of extracellular protease from a new 41 (1977) 711.
Study on extracellular enzymes of some newly isolated
Bacillus strains and their ability to use them for wastewater
treatment
Ngo Tu Thanh, Bui Thi Viet Ha, Vu Minh ðuc, Chu Van Man
Faculty of Biology, College of Science, VNU, 334 Nguyen Trai, Hanoi, Vietnam
236 Bacillus strains were isolated from soil and wastewater samples. The activities of extracellular
enzymes of 36 isolates were investigated. Most of them secreted extracellular protease, amylase, and
carboxymetylcellulase. Under the laboratory conditions, the wastewater treament with preparations
made from strains T20, TR6 and TH5 decreased significantly BOD5 values of wastewaters. Examples:
BOD5 values of wastewater from Vinamilk Gia Lam Ha Noi treated by shaking without and with
cultural fluid of the strain T20 were 1250 and 730 mg/L, respectively; BOD5 values of wastewater
from To Lich river treated by shaking without and with diluted cell suspension of the strain TH5 were
165 and 92 mg/L, respectively.
Keywords: Bacillus.spp, enzyme, wastewater treatment.