Nâng cấp TK VIP tải tài liệu không giới hạn và tắt QC

Đánh giá hiệu quả truyền thông trực tiếp về đối xử bình đẳng với người có HIV ở thị xã Hà Đông

Mục tiêu nghiên cứu của dự án: Đánh giá ban đầu: kiến thức, thái độ và thực hành có liên quan đến kỳ thị và phân biệt đối xử với người có HIV ở hai phường Quang Trung và Yết Kiêu thuộc thị xã Hà Đông; triển khai huấn luyện và truyền thông trực tiếp trong cán bộ và nhân dân thông qua mạng lưới cán... » Xem thêm

14-05-2016 139 7
Download
Xem online
QUẢNG CÁO

Tóm tắt nội dung tài liệu

  1. liªn hiÖp c¸c héi khoa häc vµ kü thuËt ViÖt Nam ********************** §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ truyÒn th«ng trùc tiÕp vÒ ®èi xö b×nh ®¼ng víi ng−êi cã HIV ë thÞ x· hµ ®«ng §Æng V¨n Kho¸t - §ç ThÞ Tþ Mai Hång H¹nh - TrÇn V¨n NghÜa- Ph¹m H¹nh V©n NguyÔn Anh Thµnh vµ céng t¸c viªn Trung t©m huy ®éng céng ®ång ViÖt Nam phßng chèng HIV/AIDS hµ néi, th¸ng 4.2005
  2. Môc lôc Néi dung Trang Lêi c¶m ¬n Danh môc viÕt t¾t Ch−¬ng I. Tæng quan, môc tiªu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1 PhÇn I. Tæng quan............................................................................................. 1 PhÇn II. Môc tiªu nghiªn cøu........................................................................... 7 PhÇn III. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu.................................................................. 7 Ch−¬ng II. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vµ bµn luËn......................................... 10 PhÇn I. KÕt qu¶ pháng vÊn nh÷ng ng−êi cã HIV vµ gia ®×nh ng−êi cã HIV 10 PhÇn II. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña ng−êi d©n ë ph−êng Quang Trung qua hai thêi ®iÓm th¸ng 9.2004 vµ th¸ng 1.2005. ................................................................... 18 PhÇn III. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh ë ng−êi d©n ë ph−êng YÕt Kiªu qua 2 thêi ®iÓm th¸ng 9.2004 vµ th¸ng 1.2005................................................................................................ 23 PhÇn IV. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña ng−êi d©n ë ph−êng Quang Trung vµ ph−êng YÕt Kiªu qua cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005....................................................................... 28 PhÇn V. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é, thùc hµnh cña c¸n bé ë ph−êng Quang Trung vµ c¸n bé ë ph−êng YÕt Kiªu qua cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005............................................................. 32 PhÇn VI. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña truyÒn th«ng trùc tiÕp ë 2 ph−êng Quang Trung vµ yÕt kiªu.............................................................................. 37 Ch−¬ng III. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ..................................... 45 Tµi liÖu tham kh¶o....................................................................................................... 47 Danh môc b¶ng, biÓu 48 B¶ng c©u hái ®iÒu tra 51
  3. Lêi c¶m ¬n C¸c t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¶m ¬n nh©n d©n vµ c¸n bé thÞ x· Hµ §«ng, ph−êng Quang Trung vµ ph−êng YÕt Kiªu ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ tÝch cùc tham gia hoµn thµnh dù ¸n §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ truyÒn th«ng trùc tiÕp vÒ ®èi xö c«ng b»ng víi ng−êi cã HIV/AIDS ë ThÞ x· Hµ §«ng. Xin c¶m ¬n c¸c b¹n ®· nhiÖt t×nh tham gia mäi ho¹t ®éng cña dù ¸n, tõ tËp huÊn, diÔn ®µn, héi nghÞ khoa häc ®Õn thiÕt kÕ, triÓn khai pháng vÊn trªn thùc ®Þa, ®Èy m¹nh truyÒn th«ng trùc tiÕp vÒ chèng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi cã HIV trong thêi gian qua. §Æc biÖt xin hoan nghªnh 30 c¸n bé ë hai ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu ®· ®−îc nh÷ng ng−êi d©n qua pháng vÊn giíi thiÖu lµ tuyªn truyÒn viªn tÝch cùc cho viÖc ®èi xö c«ng b»ng víi ng−êi cã HIV. C¸c t¸c gi¶ xin tr©n träng c¶m ¬n Liªn hiÖp c¸c Héi Khoa häc vµ Kü thuËt ViÖt Nam ®· chØ ®¹o vµ hç trî Trung t©m Huy ®éng Céng ®ång ViÖt Nam phßng chèng HIV/AIDS hoµn thµnh dù ¸n. Th¸ng 5.2005
  4. Nh÷ng tõ viÕt t¾t AIDS: Héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i AusAID C¬ quan ph¸t triÓn Quèc tÕ Australia COHED Trung t©m nghiªn cøu søc kháe céng ®ång vµ ph¸t triÓn cs Céng sù HIV Vi rót g©y héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch m¾c ph¶i ë ng−êi ICAAP Héi nghÞ AIDS quèc tÕ khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng ISDS ViÖn Nghiªn cøu Ph¸t triÓn X· héi ILO Tæ chøc Lao ®éng Quèc tÕ KT&PB§X K× thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö PB§X Ph©n biÖt ®èi xö NCH Ng−êi cã HIV/AIDS NC Ng−êi chñ NXV Ng−êi xin viÖc NL§ Ng−êi lao ®éng UNAIDS Ch−¬ng tr×nh phèi hîp phßng chèng AIDS cña Liªn Hîp Quèc XN XÐt nghiÖm VICOMC Trung t©m Huy ®éng Céng ®ång ViÖt Nam Phßng chèng HIV/AIDS WHO Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi
  5. Liªn hiÖp c¸c héi khoa häc vµ kü thuËt viÖt nam §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ truyÒn th«ng trùc tiÕp vÒ ®èi xö b×nh ®¼ng víi ng−êi cã HIV ë thÞ x· Hµ §«ng §Æng V¨n Kho¸t - §ç ThÞ Tþ Mai Hång H¹nh - TrÇn V¨n NghÜa - Ph¹m H¹nh V©n, NguyÔn Anh Thµnh vµ céng t¸c viªn Trung t©m huy ®éng céng ®ång viÖt Nam phßng chèng HIV/AIDS Hµ Néi, th¸ng 4.2005
  6. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ truyÒn th«ng trùc tiÕp vÒ ®èi xö b×nh ®¼ng víi ng−êi cã HIV ë thÞ x· Hµ §«ng ch−¬ng I. Tæng quan, môc tiªu vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu phÇn I. Tæng quan 1. T×nh h×nh HIV/AIDS DÞch HIV/AIDS vÉn cßn ®ang lan réng trªn toµn cÇu vµ cho tíi nay chóng ta cßn ch−a hiÓu hÕt nh÷ng t¸c ®éng vÒ c¸c mÆt kinh tÕ, x· héi cña ®¹i dÞch ®Õn mçi x· héi nãi chung vµ ®Õn nh÷ng ng−êi ®ang sèng víi HIV nãi riªng. Theo ChiÕn l−îc quèc gia phßng chèng HIV/AIDS ë ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 vµ tÇm nh×n 2020 (1) gäi t¾t d−íi ®©y lµ ChiÕn l−îc quèc gia, ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 36/2004/Q§-TTg ngµy 17.3.2004 cua Thñ t−íng chÝnh phñ, trªn thÕ giíi, “tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2003, UNAIDS vµ WHO ®· c«ng bè cã kho¶ng 46 triÖu ng−êi nhiÔm HIV/AIDS ®ang cßn sèng; 5.8 triÖu ng−êi míi nhiÔm trong n¨m vµ 3,5 triÖu ng−êi tö vong do AIDS trong n¨m”. ë khu vùc Nam ¸ vµ §«ng Nam ¸, theo b¸o c¸o cËp nhËt cña UNAIDS/WHO th¸ng 12.2004 (2) −íc tÝnh cã kho¶ng 2,1 triÖu ng−êi chung sèng víi HIV. T¹i Trung quèc c¶ 31 tØnh, thµnh phè vµ khu tù trÞ ®Òu ph¸t hiÖn ®−îc ng−êi cã HIV, cßn −íc tÝnh cã kho¶ng 1,5 triÖu ng−êi cã HIV trong ®ã cã 850,000 ng−êi lín vµ 220,000 phô n÷. Th¸i Lan lµ ®Êt n−íc tõ nh÷ng n¨m 1990, HIV chñ yÕu l©y truyÒn qua m¹i d©m th× ®Õn nay, mét nöa sè ng−êi nhiÔm míi lµ nh÷ng ng−êi vî hoÆc b¹n t×nh cña nh÷ng ng−êi ®µn «ng ®· nhiÔm HIV c¸ch ®©y vµi n¨m. Campuchia, quèc gia víi tØ lÖ ng−êi cã HIV cao nhÊt l¹i cã møc ®é l©y nhiÔm ®ang æn ®Þnh (kho¶ng 3% tõ n¨m 1997) cïng víi viÖc gi¶m bít c¸c hµnh vi nguy c¬ cao (tØ lÖ ng−êi m¹i d©m trong c¸c nhµ chøa cã HIV tõ 43% n¨m 1998 gi¶m xuèng 29% n¨m 2002). NÕu nh− ë Th¸i Lan vµ Campuchia, HIV l©y chñ yÕu lµ qua ®−êng t×nh dôc th× ë Malaysia, Myama vµ ViÖt Nam, HIV chñ yÕu l©y qua ®−êng m¸u ë nh÷ng ng−êi tiªm chÝch ma tuý. ë n−íc ta, thèng kª cña Bé Y tÕ cho thÊy sè ng−êi cã HIV ®−îc ph¸t hiÖn nh÷ng n¨m gÇn ®©y tiÕp tôc gia t¨ng. TÝnh ®Õn 31.12.2004, ®· cã 90,380 ng−êi cã HIV ®−îc ph¸t hiÖn, trong ®ã cã 14,428 ng−êi chuyÓn sang giai ®o¹n AIDS vµ 8,398 ng−êi ®· chÕt. Theo ChiÕn l−îc quèc gia (1), “l©y nhiÔm HIV chñ yÕu lµ qua tiªm chÝch ma tóy, ®èi t−îng nhiÔm HIV cã xu h−íng trÎ ho¸ râ rÖt, l©y nhiÔm qua quan hÖ t×nh dôc cã xu h−íng gia t¨ng vµ dao ®éng, dÞch HIV/AIDS ®· cã dÊu hiÖu l©y lan ra céng ®ång, nh÷ng ng−êi cã HIV/AIDS ë ViÖt Nam ®a d¹ng, ë mäi ®Þa ph−¬ng vµ diÔn biÕn phøc t¹p”. “TØ lÖ nhãm thanh niªn kh¸m tuyÓn nghÜa vô qu©n sù t¨ng tíi 9,3%o vµo n¨m 2001; tØ lÖ nhiÔm HIV trong phô n÷ cã thai lµ 3.4%o vµo n¨m 2002. §· ph¸t hiÖn 343 ca trÎ em d−íi 5 tuæi nhiÔm HIV do l©y truyÒn tõ mÑ sang con.” 1
  7. Theo kÕt qu¶ −íc tÝnh vµ dù b¸o nhiÔm HIV/AIDS ë ViÖt Nam giai ®o¹n 2004-2010, sè l−îng dù ®o¸n sÏ nh− sau: 2004: 185.577 ca HIV 39.340 ca AIDS 35.047 ca chÕt do AIDS 2010: 350.970 112.227 104.701 2. T×nh h×nh kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV Trong th«ng ®iÖp cña m×nh nh©n ngµy ThÕ giíi Phßng chèng AIDS 1.12.2003, Tæng th− ký Liªn hiÖp quèc ®· nãi: “LÏ ra chóng ta ph¶i lµm gi¶m ®−îc mét phÇn t− sè thanh niªn bÞ nhiÔm HIV ë c¸c n−íc bÞ ¶nh h−ëng nghiªm träng nhÊt; lÏ ra chóng ta ph¶i lµm gi¶m ®−îc mét nöa sè trÎ nhá bÞ nhiÔm; vµ lÏ ra chóng ta ph¶i triÓn khai ch−¬ng tr×nh ch¨m sãc toµn diÖn ë kh¾p mäi n¬i. Víi tiÕn ®é nh− hiÖn nay, chóng ta sÏ kh«ng ®¹t ®−îc bÊt cø môc tiªu nµo vµo n¨m 2005. Chóng ta kh«ng ®¹t ®−îc tiÕn ®é hoµn thµnh c¸c môc tiªu nµy v× rôt rÌ, v× kh«ng d¸m ®èi mÆt víi c¸c sù kiÖn r¾c rèi, hoÆc thµnh kiÕn víi ®ång lo¹i, thËm chÝ cßn chËm trÔ h¬n n÷a, v× kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng ng−êi sèng víi HIV. H·y ®õng ®Ó mét ai ®ã ¶o t−ëng r»ng chóng ta cã thÓ b¶o vÖ ®−îc chÝnh m×nh b»ng c¸ch dùng lªn nh÷ng bøc rµo ng¨n c¸ch gi÷a “chóng ta” vµ “hä”. Trong thÕ giíi cã AIDS khèc liÖt nµy, kh«ng cã kh¸i niÖm “chóng ta” vµ “hä’ (3). Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö lµ mét hiÖn t−îng x· héi, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng ng−êi cã HIV/AIDS. HIV/AIDS th−êng ®−îc xem nh− mét c¨n bÖnh chÕt ng−êi vµ kÌm theo ®ã lµ viÖc ph©n biÖt ®èi xö vµ vi ph¹m nh©n quyÒn. Theo b¸o c¸o Chung sèng víi HIV/AIDS ë Ên ®é: Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö trong x· héi, Joy Elamon nhËn xÐt “®· cã nh÷ng tr−êng hîp b¾t buéc vÒ h−u, h¹n chÕ quyÒn lîi hoÆc tõ chèi viÖc lµm víi ng−êi cã HIV. Sù ph©n biÖt ®èi xö th¸i qu¸ cßn x¶y ra trong c¬ së y tÕ, nh÷ng ng−êi cã HIV ®· gÆp c¸c nh©n viªn y tÕ tõ chèi ®iÒu trÞ, tr¸ch m¾ng ng−êi bÖnh, l¬ lµ trong ch¨m sãc” (4). Nh÷ng viÖc t−¬ng tù nh− vËy còng x¶y ra ë Th¸i Lan. Theo b¸o c¸o vÒ Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi cã HIV, Access Foundation qua c¸c nghiªn cøu tr−êng hîp cho thÊy “Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi nh÷ng ng−êi cã HIV nh− tõ chèi ®iÒu trÞ, kh«ng cho häc sinh ®Õn tr−êng hay ®uæi häc, xÐt nghiÖm b¾t buéc, kh«ng tuyÓn dông hay ®uæi viÖc v× cã HIV, tõ chèi hoÆc h¹n chÕ tiÕp cËn c¸c dÞch vô b¶o hiÓm, phóc lîi x· héi hay c¸c tiÖn Ých c«ng céng vµ vi ph¹m nh©n quyÒn hoÆc h¹n chÕ ng−êi cã HIV tham gia c¸c nghiªn cøu vÒ HIV/AIDS ®· xÈy ra ë Th¸i Lan” (5). Trong b¸o c¸o Nh÷ng nç lùc lo¹i trõ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ë ViÖt Nam ë Héi nghÞ vÖ tinh vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi cã HIV, Héi nghÞ ICAAP lÇn thø 6, Chung ¸ (6) cho r»ng “kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi cã HIV ë ViÖt Nam còng kh¸ phæ biÕn, gièng nh− ë c¸c quèc gia kh¸c. Lý do lµ rÊt nhiÒu ng−êi ch−a hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ AIDS, cho AIDS lµ mét bÖnh dÔ l©y vµ khã ch÷a. Ng−êi ta sî bÞ l©y HIV/AIDS còng nh− hä ®· tõng khiÕp sî c¸c bÖnh tr−íc ®©y kh«ng thÓ ch÷a ®−îc nh− bÖnh lao, bÖnh phong. H¬n n÷a kú thÞ víi HIV còng liªn quan tíi c¸c hµnh vi g¾n víi sù l©y truyÒn nh− quan hÖ t×nh dôc vµ tiªm chÝch kh«ng an toµn, ®Æc biÖt lµ quan hÖ t×nh dôc víi g¸i m¹i d©m hoÆc tiªm chÝch ma tuý”. 2
  8. Nh÷ng ng−êi cã HIV, nh÷ng ng−êi ch¨m sãc nh− nh©n viªn y tÕ, héi viªn phô n÷ tõ Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, Hµ T©y, §µ N½ng vµ TP Hå ChÝ Minh t¹i Héi th¶o quèc gia vÒ t− vÊn vµ ch¨m sãc HIV/AIDS do Trung t©m Huy ®éng céng ®ång ViÖt Nam phßng chèng AIDS (VICOMC) tæ chøc n¨m 1999 (7) ®· nªu ra nhiÒu dÉn chøng vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö còng nh− nguyÖn väng ®−îc ®èi xö b×nh ®¼ng cña nh÷ng ng−êi chung sèng víi HIV. T¹i Héi th¶o tËp huÊn vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS do ViÖn Nghiªn cøu Ph¸t triÓn X· héi tæ chøc n¨m 2002 (8) gåm nh÷ng ng−êi sèng víi HIV ®Õn tõ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ CÇn Th¬, c¸c nh©n chøng trùc tiÕp ®· tr×nh bµy nh÷ng h×nh th¸i ph©n biÖt ®èi xö mµ hä ®· tr¶i qua ë rÊt nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau nh− y tÕ, viÖc lµm, luËt ph¸p vµ hµnh chÝnh. Tµi liÖu truyÒn th«ng cña UNAIDS vµ Héi NghÞ sÜ vÒ D©n sè vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam (VAPPD) xuÊt b¶n th¸ng 6. 2003 (9) còng ®−a ra c¸c dÉn chøng vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö nh− kh«ng nhËn ch¸u vµo nhµ trÎ, tõ chèi kh¸m bÖnh... Trong ®Ò tµi Gi¶m kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi ng−êi cã HIV/AIDS t¹i n¬i lµm viÖc b¸o c¸o t¹i Héi th¶o phèi hîp cña Liªn hiÖp quèc vÒ gi¶m thiÓu sù kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS t¹i n¬i lµm viÖc ngµy 16.12.2003 (10), Lª B¹ch D−¬ng ®· ph¸t hiÖn lµ chÝnh c«ng nh©n do thiÕu hiÓu biÕt còng cã nh÷ng ý kiÕn biÓu thÞ sù kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö nh−: - “30% sè ng−êi lao ®éng ®−îc hái cho r»ng cÇn ph¶i sa th¶i ng−êi lao ®éng cã HIV v× lîi Ých cña nh÷ng ng−êi lao ®éng kh¸c. - “82.5% sè ng−êi lao ®éng ®−îc hái cho r»ng cÇn tiÕn hµnh kiÓm tra HIV ®èi víi ng−êi xin viÖc tr−íc khi nhËn hä vµo lµm trong c¸c nhµ m¸y. Lý do chñ yÕu ®−a ra lµ ®Ó b¶o ®¶m t×nh tr¹ng søc khoÎ cña nh÷ng ng−êi lao ®éng kh¸c vµ bè trÝ c«ng viÖc thÝch hîp cho ng−êi cã HIV. - “70% sè ng−êi lao ®éng ®−îc hái cho r»ng kh«ng nªn tuyÓn dông ng−êi cã HIV vµo lµm viÖc trong c¸c nhµ m¸y v× nÕu nhËn hä vµo sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ søc khoÎ cña hä. - “85% sè ng−êi lao ®éng ®−îc hái cho r»ng c¸c nhµ m¸y nªn tiÕn hµnh kiÓm tra HIV th−êng xuyªn ®Ó x¸c ®Þnh nh÷ng ng−êi bÞ nhiÔm HIV. ý t−ëng nµy thËm chÝ cßn ®−îc sù ñng hé cña c¸c nh©n viªn y tÕ. - “85% sè ng−êi lao ®éng ®−îc hái cho r»ng hä muèn th«ng tin vÒ viÖc kiÓm tra HIV ®−îc c«ng bè ®Ó nh÷ng ng−êi kh¸c cã thÓ tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p phßng chèng. - “71.5% sè ng−êi lao ®éng ®−îc hái cho r»ng c¸ch tèt nhÊt ®Ó phßng chèng HIV lµ kh«ng tiÕp xóc víi ng−êi cã HIV”. Trong ®Ò tµi Ph©n tÝch t×nh h×nh kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS ë Hµ Néi, t¹i Héi nghÞ giíi thiÖu kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS (11), §Æng V¨n Kho¸t vµ CS ®· ph¶n ¶nh kh¸ nhiÒu tr−êng hîp ph©n biÖt ®èi xö do nh©n viªn y tÕ, gia ®×nh hä... nh−: 3
  9. - “Trong phßng ®ãn tiÕp bÖnh nh©n cña bÖnh viÖn X lu«n cã dßng ch÷ “Kh«ng cã gi−êng bÖnh cho bÖnh nh©n AIDS” hoÆc “Kh«ng cã b¸c sÜ chuyªn khoa AIDS”. - “Anh kh«ng thÓ ®−îc vµo viÖn nÕu kh«ng cã ng−êi nhµ” - Ba phô n÷ ®· nãi khi hä mang bÇu hä kh«ng ®−îc nhËp viÖn ®Ó ®−îc ch¨m sãc tr−íc vµ sau khi sinh, hoÆc ph¸ thai. Trong c¶ ba tr−êng hîp, lý do bÞ tõ chèi lµ v× t×nh tr¹ng cã HIV cña hä. - “Hä rÊt sî t«i mÆc dï lóc ®ã t«i ch¼ng cã triÖu chøng g×. Hä dïng mét chiÕc th−íc kÎ g¹t tê giÊy giíi thiÖu cña t«i sang mét bªn chØ v× trong tê giÊy ®ã giíi thiÖu t«i lµ ng−êi cã HIV”. - “Cã vÎ nh− hä quan t©m ®Õn chóng t«i nh−ng thùc ra cã ®iÒu g× ®ã miÔn c−ìng trong c¸ch hä ch¨m sãc chóng t«i” - NhiÒu ng−êi phµn nµn v× “bÞ lµm lé bÝ mËt, v× bÞ chñ kiÕm cí ®uæi viÖc hoÆc vËn ®éng tù ý xin th«i viÖc” - Mét nh©n chøng trong cuéc nghiªn cøu nµy ®· ph¸t biÓu t¹i héi nghÞ: “Trªn thùc tÕ, hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu ng−êi cã HIV cßn tù kú thÞ vµ c« lËp b¶n th©n m×nh, ®ång thêi ph¶i chÞu sù kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö cña céng ®ång ë nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi. Lµ ng−êi th−êng xuyªn tiÕp xóc, t− vÊn vµ ®éng viªn nh÷ng ng−êi cã HIV vµ nh÷ng ng−êi dÔ c¶m nhiÔm víi HIV, t«i th−êng ®−îc nghe hä t©m sù vÒ bao khã kh¨n gÆp ph¶i nh− kh«ng cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu trÞ, nh− bÞ ph©n biÖt ®èi xö bëi chÝnh gia ®×nh, b¹n bÌ, hµng xãm vµ c¶ nh÷ng nh©n viªn y tÕ; tuy r»ng mét sè anh chÞ em còng ®· nhËn ®−îc sù th«ng c¶m vµ hç trî cña mét sè gia ®×nh, b¹n bÌ vµ nh©n viªn y tÕ; ®iÒu ®ã ®· gióp hä v−ît qua ®−îc nh÷ng khñng ho¶ng t©m lý x· héi vµ trë thµnh nh÷ng ng−êi t×nh nguyÖn phßng chèng AIDS.” Còng t¹i Héi nghÞ giíi thiÖu kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS nãi trªn, trong b¸o c¸o vÒ ®Ò tµi T×m hiÓu Kú thÞ vµ Ph©n biÖt §èi xö liªn quan ®Õn HIV/AIDS ë ViÖt Nam - B¶n tãm t¾t c«ng bè ngµy 28.4.2004 (12), KhuÊt Thu Hång vµ CS ®· b¸o c¸o kÕt qu¶ kh¶o s¸t ®Þnh tÝnh t¹i nh÷ng ph−êng ®· ®−îc lùa chän cña thµnh phè CÇn Th¬ tõ ngµy 4 ®Õn 19/1/2003 vµ t¹i H¶i Phßng tõ ngµy 12 ®Õn 26/2/2003. Ph©n tÝch sè liÖu ®Þnh tÝnh thu thËp ®−îc tõ h¬n 250 ®èi t−îng tham gia kh¶o s¸t theo hÖ thèng c¸c chñ ®Ò nghiªn cøu ®· cho thÊy sù kú thÞ liªn quan tíi HIV/AIDS phÇn lín b¾t nguån tõ hai vÊn ®Ò: “VÊn ®Ò thø nhÊt, ng−êi d©n trong céng ®ång nh×n chung ®· cã hiÓu biÕt vÒ c¸c ®−êng l©y truyÒn cña HIV, nh−ng sù m¬ hå vµ hoµi nghi vÉn tån t¹i dai d¼ng khiÕn hä vÉn cßn lo sî vÒ viÖc l©y nhiÔm HIV th«ng qua c¸c tiÕp xóc th«ng th−êng hµng ngµy víi ng−êi cã HIV. §iÒu nµy ®· dÉn tíi viÖc ng−êi d©n ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p, th−êng lµ kh«ng cÇn thiÕt vµ mang tÝnh kú thÞ, mµ hä nghÜ lµ cã t¸c dông phßng tr¸nh sù l©y truyÒn cña c¨n bÖnh. “VÊn ®Ò thø hai g¾n tíi mét thùc tÕ lµ trong suy nghÜ cña c¸c l·nh ®¹o céng ®ång, c¸n bé y tÕ c¬ së, vµ cña ng−êi d©n, HIV/AIDS liªn quan chÆt chÏ víi nghiÖn chÝch ma tuý vµ m¹i d©m, hai vÊn ®Ò bÞ coi lµ “tÖ n¹n x· héi”. Do vËy, sù ph¸n xÐt ®¹o ®øc ®· lan tõ nhãm nµy sang nh÷ng ng−êi cã HIV/AIDS, mµ th−êng bÞ coi lµ 4
  10. nhiÔm HIV th«ng qua nh÷ng hµnh vi mang l¹i hÖ qu¶ xÊu vÒ kinh tÕ - x· héi vµ ®¹o ®øc ®èi víi gia ®×nh vµ toµn x· héi. “C¸c ph¸t hiÖn còng cho thÊy phô n÷ cã HIV/AIDS cã xu h−íng bÞ kú thÞ nÆng nÒ h¬n nam giíi bëi sù kÕt hîp gi÷a mét bªn lµ nh÷ng gi¶ ®Þnh phæ biÕn lµ l©y nhiÔm HIV do thùc hiÖn c¸c hµnh vi tr¸i ®¹o ®øc, vµ bªn kia lµ quan niÖm x· héi cho r»ng ng−êi phô n÷ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc gi÷ g×n ®¹o ®øc cho gia ®×nh vµ x· héi trong khi nam giíi cã thÓ theo ®uæi nh÷ng ham muèn riªng cña m×nh” Nghiªn cøu vÒ Sù tham gia cña ng−êi cã HIV trong dù phßng vµ ch¨m sãc HIV/AIDS ®· thu hót ®−îc 276 ng−êi cã HIV/AIDS vµ 123 ng−êi lµ c¸n bé y tÕ, nh©n viªn x· héi vµ th©n nh©n ng−êi cã HIV. Nghiªn cøu do Trung t©m nghiªn cøu søc khoÎ céng ®ång vµ ph¸t triÓn (COHED) cïng víi c¸c ®ång t¸c gi¶ lµ Care International, Save the Children/UK, Family Health International vµ AusAID. B¶n tãm t¾t c¸c khuyªn nghÞ vµ kÕt luËn ngµy 24.5.2004 cho thÊy: - “HÇu hÕt ng−êi cã HIV tham gia nghiªn cøu lµ nh÷ng ng−êi cã vÞ trÝ kinh tÕ - x· héi ë møc thÊp, thu nhËp kh«ng æn ®Þnh. - “Ph©n biÖt ®èi xö trong hÖ thèng ch¨m sãc y tÕ ®ang ë møc cao. Hä ®Õn c¸c c¬ së y tÕ kh«ng ph¶i v× tù nguyÖn xÐt nghiÖm mµ v× lý do kh¸c nh− kh¸m thai, phÉu thuËt. Mét sè ng−êi bÞ tõ chèi ®iÒu trÞ hoÆc bÞ tr× ho·n ®iÒu trÞ do c¸n bé y tÕ còng sî bÞ l©y nhiÔm HIV, sî kh«ng cã thuèc ch÷a; hoÆc sî hä xin tiÒn. - “Phô n÷ cã HIV bÞ kú thÞ nhiÒu h¬n. Ng−êi cã HIV vÉn cßn tù kú thÞ. - “Vi ph¹m nguyªn t¾c gi÷ bÝ mËt th«ng tin lµ kh¸ phæ biÕn, th«ng b¸o cho gia ®×nh, ng−êi th©n, c¸n bé tr−íc khi b¶n th©n hä ®−îc th«ng b¸o. - “KiÕn thøc vÒ quyÒn lîi cña ng−êi nhiÔm rÊt h¹n chÕ, hä sî bÞ ph©n biÖt ®èi xö nªn còng kh«ng ®i kh¸m bÖnh vµ ng¹i tham gia c¸c ho¹t ®éng x· héi.” Tãm l¹i, kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö rÊt phæ biÕn ë c¸c quèc gia khu vùc ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng vµ ®· thÓ hiÖn qua: - B¾t buéc vÒ h−u, h¹n chÕ quyÒn lîi, tõ chèi viÖc lµm hoÆc sa th¶i v× lý do nhiÔm HIV - Tõ chèi ®iÒu trÞ, cã th¸i ®é gay g¾t, thê ¬ víi bÖnh nh©n, ph©n biÖt ®èi xö trong ch¨m sãc vµ hç trî v× lý do nhiÔm HIV - §èi xö kh¸c ®i, lµm xÐt nghiÖm mµ kh«ng th«ng b¸o cho ng−êi ®−îc xÐt nghiÖm biÕt, xÐt nghiÖm b¾t buéc khi tuyÓn dông hoÆc trong thêi gian ®ang lµm viÖc v× lý do nhiÔm HIV. - Tõ chèi th«ng b¸o kÕt qu¶ cho ng−êi xÐt nghiÖm, c¸ch ly ng−êi cã HIV trong c¸c trung t©m gi¸o dôc, b¾t buéc ng−êi cã HIV ph¶i th«ng b¸o t×nh tr¹ng HIV cña m×nh cho b¹n t×nh. - Kh«ng cho trÎ em ®i häc, ®uæi häc v× lý do cã HIV 5
  11. - Tõ chèi hoÆc cÊm kh«ng cho ng−êi cã HIV tiÕp cËn c¸c dÞch vô an toµn x· héi, phóc lîi x· héi, c¸c tiÖn nghi c«ng céng hoÆc th«ng b¸o t×nh tr¹ng nhiÔm HIV ë cöa khÈu khi ®Õn c¸c quèc gia. Víi n−íc ta, nh÷ng dÉn chøng cho thÊy kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ®· diÔn ra trong gia ®×nh, n¬i c− tró, tr−êng häc, c¸c c¬ quan, nhµ m¸y vµ c¶ c¸c c¬ së y tÕ. 3. Thay ®æi hµnh vi lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra nh− sau: Trong c¸c b−íc thay ®æi hµnh vi ®ã, b−íc 5. Duy tr× hµnh sau khã thùc hiÖn h¬n b−íc tr−íc. vi míi 4. Thùc hµnh hµnh vi míi 3. QuyÕt ®Þnh thay ®æi 2. Th¸i ®é tÝch cùc 1. KiÕn thøc Kü n¨ng Kh«ng biÕt TruyÒn th«ng ®¹i chóng cã t¸c dông trong c¸c b−íc thay ®æi hµnh vi nh−ng chñ yÕu lµ cung cÊp kiÕn thøc vµ kü n¨ng cho rÊt nhiÒu ng−êi trong cïng mét thêi ®iÓm (b−íc 1), gãp phÇn gi¸o dôc th¸i ®é tÝch cùc mong muèn thay ®æi hµnh vi hoÆc ®éng viªn, khuyÕn khÝch thay ®æi hµnh vi (b−íc 2). TruyÒn th«ng trùc tiÕp cã t¸c dông quyÕt ®Þnh trong tÊt c¶ c¸c b−íc thay ®æi hµnh vi vµ ®Æc biÖt quan träng trong buíc thuyÕt phôc ®Ó ng−êi ®−îc truyÒn th«ng quyÕt ®Þnh thay ®æi hµnh vi cã nguy c¬ (b−íc 3), thùc hµnh hµnh vi míi (b−íc 4) vµ duy tr× hµnh vi míi ®ã ®Ó trë thµnh thãi quen míi vµ kinh nghiÖm (b−íc 5). QuyÕt t©m vµ nghi lùc cña c¸ nh©n lµ yÕu tè quan träng nhÊt song cÇn ®Õn yÕu tè thø hai lµ sù hç trî cña gia ®×nh, cña x· héi (vÝ dô thµnh lËp nhãm b¹n gióp b¹n, c©u l¹c bé sau cai v.v..) 6
  12. PhÇn II. Môc tiªu nghiªn cøu: 1. §¸nh gi¸ ban ®Çu: kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cã liªn quan ®Õn kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi cã HIV ë hai ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu thuéc thÞ x· Hµ §«ng 2. TriÓn khai huÊn luyÖn vµ truyÒn th«ng trùc tiÕp trong c¸n bé vµ nh©n d©n th«ng qua m¹ng l−íi c¸n bé y tÕ, c¸n bé phô n÷ vµ ng−êi cã HIV vÒ ®èi xö b×nh ®¼ng víi ng−êi cã HIV cña ph−êng Quang Trung. 3. §¸nh gi¸ kÕt thóc: sù thay ®æi vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cã liªn quan ®Õn kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi cã HIV ë hai ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu. • So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña ng−êi d©n ë ph−êng Quang Trung lµ ph−êng cã can thiÖp truyÒn th«ng trùc tiÕp; gi÷a 2 thêi ®iÓm th¸ng 9.2004 vµ th¸ng 1.2005. • So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña ng−êi d©n ë ph−êng YÕt Kiªu lµ ph−êng ®èi chøng; gi÷a 2 thêi ®iÓm th¸ng 9.2004 vµ th¸ng 1.2005. • So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh, gi÷a ng−êi d©n ë ph−êng Quang Trung vµ ph−êng YÕt Kiªu ë cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005 • So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh, gi÷a c¸n bé ë ph−êng Quang Trung vµ c¸n bé ë ph−êng YÕt Kiªu ë cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005 • So s¸nh kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi c¸c kªnh truyÒn th«ng cña c¸n bé vµ ng−êi d©n ë 2 ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu ë cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005. • Tõ ®ã, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña truyÒn th«ng trùc tiÕp ë hai ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu PhÇn III. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. Chän ®Þa bµn nghiªn cøu - Chän thÞ x· Hµ §«ng víi c¸c ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu Cho tíi nay, c¸c ®Ò tµi nghiªn cøu ë n−íc ta vÒ Kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö ®Òu lµm ë c¸c thµnh phè lín nh− Hµ Néi (VICOMC, ILO), H¶i Phßng vµ CÇn Th¬ (ISDS vµ COHED), TP Hå ChÝ Minh (ILO vµ COHED), Kh¸nh Hoµ (COHED). C¸c thµnh phè th−êng cã tØ lÖ hiÖn nhiÔm HIV, tØ lÖ bÖnh nh©n AIDS vµ tØ lÖ tö vong do AIDS cao h¬n h¼n c¸c vïng n«ng th«n. Trong sè 1.365 ng−êi ®−îc ph¸t hiÖn cã HIV ë Hµ T©y cã 732 ng−êi cã HIV lµ ng−êi Hµ T©y. Riªng thÞ x· Hµ §«ng tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2004 ®· cã 85 ng−êi cã HIV kÓ c¶ 22 ng−êi ®· chÕt. 7
  13. Trung t©m VICOMC chän thÞ x· Hµ §«ng lµ thÞ x· ®Çu tiªn cã nghiªn cøu vÒ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö, gÇn Hµ Néi nªn kh«ng tèn kÐm vÒ ®i l¹i. §iÒu quan träng lµ Trung t©m y tÕ thÞ x· Hµ §«ng mong muèn vµ sÏ gãp phÇn thÝ ®iÓm lµm gi¶m kú thÞ ë mét ph−êng vµ tõ ®ã nh©n réng ra c¸c ph−êng kh¸c trong nh÷ng n¨m tíi. §i T©y Mç Hµ Néi 1.V¨n Mç Hoµi §øc 6. V¹n Phóc 2. Phóc La HA DONG 4. Quang Trung 3. YÕt Kiªu 5. NguyÔn Tr·i 7.Van Khe 8. Hµ C©n 9. Kiªn H−ng Th−êng tÝn THanh oai §i Hßa B×nh, S¬n La Ranh giíi tØnh Ranh giíi thÞ x·, huyÖn Quèc lé TØnh lé S«ng NhuÖ S¬ ®å ThÞ x· Hµ §«ng Theo Trung t©m y tÕ ThÞ x· Hµ §«ng, thÞ x· cã diÖn tÝch lµ 31 km2 vµ d©n sè lµ 96,094; d©n sè t¨ng hµng n¨m −íc tÝnh kho¶ng 2500 ng−êi. C¸c nghÒ truyÒn thèng lµ dÖt vµ rÌn (§a Sü). Cã 93 c¬ së hµnh chÝnh sù nghiÖp vµ 117 c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, 298 nhµ nghØ, sµn nhÈy vµ qu¸n karaoke cã tiÕp viªn. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ 182 tØ, th−¬ng nghiÖp vµ dÞch vô lµ 180 tØ vµ n«ng nghiÖp lµ 31 tØ. Hµ §«ng cã 5 ph−êng vµ 4 x·; trong ®ã cã ph−êng Quang Trung vµ Ph−êng YÕt Kiªu. 8
  14. Hµ §«ng lµ ®Çu mèi giao th«ng víi c¸c vïng cã nguån ma tuý lín nh− Hoµ B×nh vµ S¬n La vµ gi¸p ranh víi Hµ Néi, vïng gi¸p ranh cã nhiÒu tô ®iÓm liªn quan ®Õn m¹i d©m vµ ma tuý. Ngoµi sè d©n, hµng ngµy cã hµng chôc ngµn ng−êi qua l¹i Hµ §«ng, lµm ¨n, häc tËp, sinh ho¹t t¹i Hµ §«ng. TÖ n¹n m¹i d©m, ma tuý vÉn cßn t¨ng. Ph−êng Quang Trung cã 15.122 ng−êi d©n, 9 ng−êi cã HIV/AIDS vµ cã 4 tham gia B¹n gióp B¹n. Sè ng−êi nghiÖn ma tuý lµ 29, chÝch 100%, sè m¹i d©m nghiÖn lµ 1. Ph−êng YÕt Kiªu cã 4.761 ng−êi d©n, 3 ng−êi cã HIV/AIDS vµ 2 tham gia B¹n gióp B¹n. Sè ng−êi nghiÖn ma tuý lµ 46, chÝch 96%, sè m¹i d©m nghiÖn lµ 1. G¸i m¹i d©m th−êng lµ ng−êi ë n¬i kh¸c ®Õn. 2. Cì mÉu Nghiªn cøu ®Þnh l−îng Theo ch−¬ng tr×nh EpiINFO, víi c¸c gi¶ thiÕt sau trong so s¸nh 2 thuÇn tËp, Ph−êng Quang Trung (A) cã triÓn khai ch−¬ng tr×nh truyÒn th«ng trùc tiÕp vµ ph−êng YÕt Kiªu (B) kh«ng cã triÓn khai ch−¬ng tr×nh nµy: - Kho¶ng tin cËy lµ 95%, nghÜa lµ x¸c xuÊt ®Ó 2 mÉu chän tõ quÇn thÓ A vµ quÇn thÓ B cã sù kh¸c biÖt thùc sù lµ 95% - Lùc mÉu lµ 80%, nghÜa lµ x¸c xuÊt ®Ó sù kh¸c biÖt gi÷a 2 quÇn thÓ A vµ B cã sù kh¸c biÖt râ rµng lµ 80% - TØ sè gi÷a mÉu cã can thiÖp vµ mÉu kh«ng cã can thiÖp A/B lµ 3/1 - TÇn xuÊt ng−êi cã hµnh vi ®óng ®−îc mong muèn lµ 50% trong mÉu A vµ 30% trong mÉu B - EpiINFO cho kÕt qu¶: Cì mÉu sÏ lµ 207 víi A (Quang Trung) vµ 69 víi B (YÕt Kiªu) vµ tæng sè lµ 276. Chóng t«i lµm trßn lµ 210 vµ 70 C¸ch chän hé d©n - Ph©n tÇng theo sè d©n cña côm d©n c−. VÝ dô chän 210 ng−êi ë ph−êng Quang Trung víi 13 côm d©n c− th× côm d©n c− nµo cã sè ng−êi ®«ng h¬n sÏ chän nhiÒu ng−êi h¬n. Víi ph−êng YÕt Kiªu còng vËy. - Trong mçi côm sÏ dùa vµo danh s¸ch c¸c hé ®Ó chän hé ®Çu tiªn. Sau ®ã chän theo ph−¬ng ph¸p nhµ c¹nh nhµ. - ChØ chän hé cã ng−êi tõ 15 ®Õn 49 tuæi, løa tuæi sinh ®Î vµ lao ®éng chñ chèt trong gia ®×nh. C¸c cuéc ®iÒu tra KAP tõ tr−íc ®Õn nay ®Òu chän løa tuæi nµy. - NÕu hé cã ng−êi trong diÖn ®−îc chän v¾ng mÆt th× bá qua mµ kh«ng quay trë l¹i n÷a. Nghiªn cøu theo b¶ng hái b¸n cÊu tróc §èi t−îng ë c¶ hai ph−êng lµ: - tÊt c¶ nh÷ng ng−êi cã HIV hiÖn cã mÆt vµ th©n nh©n cña hä 9
  15. - 80 ng−êi lµ c¸n bé, trong ®ã ë mçi ph−êng cã 25 ng−êi thuéc: ngµnh y tÕ ph−êng vµ côm d©n c−, c¸n bé §¶ng, chÝnh quyÒn, c«ng an, lao ®éng th−¬ng binh x· héi, t− ph¸p, gi¸o dôc, v¨n ho¸ th«ng tin, ch÷ thËp ®á, thanh niªn, c«ng ®oµn, mÆt trËn, n«ng d©n, cùu chiÕn binh, c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ kinh doanh. Chñ yÕu chän c¸c c¸n bé cã tham gia chØ ®¹o vµ ho¹t ®éng phßng chèng AIDS, nhÊt lµ cã tiÕp cËn víi ng−êi cã HIV vµ gia ®×nh hä - B¶ng hái sÏ cã mét sè Ýt c¸c c©u hái më khai th¸c t×nh h×nh kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö, nguyªn nh©n vµ c¸c biÖn ph¸p thùc hiÖn ®èi xö c«ng b»ng víi ng−êi cã HIV vµ gia ®×nh hä, mét sè kiÕn thøc vÒ quyÒn cã viÖc lµm vµ quyÒn ®−îc ®i häc cña ng−êi cã HIV. Thêi gian nghiªn cøu lµ tõ th¸ng 9.2004 ®Õn th¸ng 1.2005 10
  16. Ch−¬ng II. KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ vµ bµn luËn Ch−¬ng nµy cã 6 phÇn: PhÇn I. KÕt qu¶ pháng vÊn nh÷ng ng−êi cã HIV vµ gia ®×nh ng−êi cã HIV PhÇn II. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña ng−êi d©n ë ph−êng Quang Trung ë 2 thêi ®iÓm: th¸ng 9.2004 vµ th¸ng 1.2005. PhÇn III. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh cña ng−êi d©n ë ph−êng YÕt Kiªu ë 2 thêi ®iÓm: th¸ng 9.2004 vµ th¸ng 1.2005. PhÇn IV. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh, gi÷a ng−êi d©n ë ph−êng Quang Trung vµ ph−êng YÕt Kiªu ë cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005 PhÇn V. So s¸nh kÕt qu¶ ®iÒu tra vÒ kiÕn thøc, th¸i ®é vµ thùc hµnh, gi÷a c¸n bé ë ph−êng Quang Trung vµ c¸n bé ë ph−êng YÕt Kiªu ë cïng thêi ®iÓm th¸ng 1.2005 PhÇn VI. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña truyÒn th«ng trùc tiÕp ë hai ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu PhÇn I. KÕt qu¶ pháng vÊn nh÷ng ng−êi cã HIV vµ gia ®×nh ng−êi cã HIV I. B¶n th©n ng−êi cã HIV 1. Tuæi, giíi, h«n nh©n, häc vÊn, nghÒ nghiÖp, vµ viÖc lµm cña ng−êi cã HIV (NCH) - Trong sè 8 NCH hiÖn cã mÆt t¹i ®Þa bµn 2 ph−êng, cã 5 ng−êi ë Quang Trung vµ 3 ng−êi ë YÕt Kiªu. - VÒ tuæi ®êi, thÊp nhÊt lµ 32 vµ cao nhÊt lµ 43. - TÊt c¶ ®Òu lµ nam giíi. - VÒ h«n nh©n, cã 5 ng−êi ch−a lËp gia ®×nh, 3 ng−êi cã vî nh−ng trong ®ã 2 ®· ly h«n. - VÒ tr×nh ®é häc vÊn, cã 6 ng−êi cã tr×nh ®é cÊp 3 vµ 2 ng−êi cÊp 2. - VÒ nghÒ nghiÖp, cã 2 ng−êi lµ l¸i xe, 1 ng−êi võa lµm l¸i xe vµ ch÷a xe ®¹p, 1 ng−êi lµm nhiÒu nghÒ nh− phô xe, c¾t tãc, 1 ng−êi lµm thî x©y vµ 3 ng−êi kh«ng cã nghÒ nghiÖp - VÒ viÖc lµm, cã 2 ng−êi lµm thî x©y vµ l¸i xe cã viÖc æn ®inh, sè cßn l¹i kh«ng cã viÖc lµm hoÆc viÖc lµm kh«ng æn ®Þnh 11
  17. 2. XÐt nghiÖm, t− vÊn, ch÷a bÖnh vµ t©m tr¹ng cña ng−êi cã HIV (NCH) - Trong sè 8 NCH, cã 1 ng−êi ®−îc ph¸t hiÖn tõ n¨m 1998, 1 ng−êi ®−îc ph¸t hiÖn n¨m 2000, 1 ng−êi n¨m 2001, 1 ng−êi n¨m 2002, 2 ng−êi n¨m 2003 vµ 2 ng−êi n¨m 2004 - N¬i xÐt nghiÖm HIV lµ Trung t©m y tÕ dù phßng Hµ T©y vµ 1 tr−êng hîp lµm xÐt nghiÖm ë BÖnh viÖn B¹ch Mai. Níi lÊy m¸u xÐt nghiÖm lµ Trung t©m Y tÕ thÞ x· Hµ §«ng. TÊt c¶ ®Òu kh«ng ®−îc t− vÊn tr−íc khi lµm xÐt nghiÖm. - Nh÷ng ng−êi biÕt t×nh tr¹ng cã HIV cña nh÷ng NCH ®−îc pháng vÊn chñ yÕu lµ c¸n bé y tÕ, mét sè ng−êi trong gia ®×nh, c¸n bé ph−êng, bÌ b¹n vµ hµng xãm. Cã mét ng−êi cã HIV phµn nµn lµ “tõ tai ng−êi nä sang tai ng−êi kia råi míi ®Õn tai m×nh vÒ viÖc m×nh cã HIV”. - T©m tr¹ng cña hä khi biÕt kÕt qu¶ d−¬ng tÝnh lµ ch¸n ®êi, kh«ng thiÕt sèng n÷a, (3 ng−êi), hoang mang lo sî, coi “thÕ lµ hÕt” (3 ng−êi) xÊu hæ (1 ng−êi), vµ b×nh th−êng (1 ng−êi). §Õn nay tÊt c¶ ®Òu “chÊp nhËn sè phËn” cña m×nh, hoÆc “m×nh lµm th× m×nh chÞu”. Nh÷ng lóc dao ®éng, nh÷ng ng−êi an ñi hä th−êng lµ gia ®×nh vµ c¸n bé y tÕ. - Cã 3 ng−êi kÓ l¹i viÖc bÞ kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö, chñ yÕu lµ cña hµng xãm nh− “hä nh×n m×nh víi vÎ mÆt tß mß, sî h·i”, hoÆc hä “kh«ng muèn m×nh ®−îc gÇn con c¸i hä mÆc dï m×nh rÊt yªu trÎ con”. Do ®ã hä rÊt ng¹i t×nh tr¹ng cã HIV cña hä bÞ tiÕt lé. NÕu cã nh÷ng ng−êi quan hÖ b×nh th−êng víi hä lµ v× “bÒ ngoµi t«i vÉn khoÎ m¹nh vµ giao tiÕp b×nh th−êng, coi nh− kh«ng cã g× xÈy ra” hoÆc “hä kh«ng cã th¸i ®é g× kh¸c lµ do hä ch−a biÕt m×nh cã HIV th«i”. “M×nh cã lµm g× ®©u, nh−ng hä vÉn sî bÞ l©y nhiÔm, sî ¶nh h−ëng xÊu ®Õn hä, ®Õn con c¸i hä” - VÒ søc kháe, cã 4 ng−êi hay “èm vÆt”, cã ng−êi ho, khã thë; cã ng−êi sèt, ®au ®Çu; cã ng−êi lë loÐt, s−ng h¹ch; nh−ng tÊt c¶ ®Òu tù ch÷a. Tuy vËy, chØ cã 2 trong sè 8 ng−êi nãi r»ng hä ng¹i khi ®Õn tr¹m y tÕ, “v× sî ng−êi ngoµi hay ®Ó ý” 3. VÒ quyÒn cña ng−êi chñ ®èi víi ng−êi lao ®éng vµ quyÒn cña nhµ tr−êng ®èi víi häc sinh cã HIV B¶ng 1. VÒ quyÒn ng−êi chñ (NC) b¾t buéc ng−êi xin viÖc (NXV) ph¶i lµm xÐt nghiÖm HIV, kh«ng tuyÓn dông hoÆc sa th¶i ng−êi cã HIV TT QuyÒn Quang YÕt Kiªu Trung 1 NC kh«ng cã quyÒn b¾t buéc NXV ph¶i lµm xÐt 5 0 nghiÖm HIV NC cã quyÒn b¾t buéc xÐt nghiÖm HIV 0 0 Kh«ng biÕt 0 3 12
  18. TT QuyÒn Quang YÕt Kiªu Trung 2 NC kh«ng cã quyÒn tõ chèi kh«ng nhËn NCH vµo 5 0 lµm viÖc NC cã quyÒn tõ chèi kh«ng nhËn 0 1 Kh«ng biÕt 0 2 3 NC kh«ng cã quyÒn sa th¶i ng−êi lao ®éng cã HIV 5 0 NC cã quyÒn sa th¶i NL§ cã HIV 0 0 Kh«ng biÕt 0 3 Céng sè ng−êi ®−îc pháng vÊn 5 3 Lý do mµ NCH ë Quang Trung ®−a ra khi ph¶n ®èi c¸c quyÒn nãi trªn cña ng−êi chñ lµ: “nh− thÕ lµ xóc ph¹m ng−êi lao ®éng”, “b©y giê nh− t«i hiÓu lµ kh«ng ®−îc xÐt nghiÖm b¾t buéc n÷a”. §óng ra nªn t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho chóng t«i v× chóng t«i vÉn ph¶i sèng, chóng t«i vÉn hi väng”, “Kh«ng cã viÖc lµm chóng t«i dÔ h− thªm” “V× sao l¹i sa th¶i? Nªn t¹o viÖc lµm æn ®Þnh cho chóng t«i vµ ph¶i th−¬ng chóng t«i”, “Kh«ng nªn dån chóng t«i ®Õn b−íc ®−êng cïng”. Lý do mµ NCH ë YÕt Kiªu ®−a ra lµ ng−êi lao ®éng nÕu cã HIV sÏ lµm l©y cho ng−êi cïng c¬ quan; c¸c ch¸u nÕu cã HIV sÏ lµm l©y cho c¸c ch¸u kh¸c. B¶ng 2. VÒ quyÒn cña nhµ tr−êng kh«ng nhËn häc sinh cã HIV vµo häc TT QuyÒn Quang YÕt Kiªu Trung 1 Nhµ tr−êng kh«ng cã quyÒn tõ chèi häc sinh cã 5 0 HIV vµo häc 2 Nhµ tr−êng cã quyÒn tõ chèi 0 1 3 Kh«ng biÕt 0 2 Céng sè ng−êi ®−îc pháng vÊn 5 3 Lý do NCH ë Quang Trung ®−a ra lµ “Ch¸u nhá cã HIV còng cã quyÒn nh− c¸c ch¸u kh¸c”; “C¸c ch¸u nhá kh«ng cã téi t×nh g× mµ cÊm c¸c ch¸u kh«ng ®−îc ®Õn tr−êng”; cßn ë YÕt Kiªu lý do ®−a ra lµ “v× ch¸u cã HIV sÏ lµm l©y cho c¸c ch¸u kh¸c”. 4. Quan hÖ gia ®×nh vµ x· héi - TÊt c¶ nh÷ng NCH ®Òu nãi lµ kh«ng gi¶m bít quan hÖ víi mäi ng−êi víi nh÷ng lý do kh¸c nhau nh− “t«i kh«ng lµm g× hä c¶”, “m×nh ch¼ng lµm g× ¶nh h−ëng ®Õn mäi ng−êi c¶”, quan hÖ b×nh th−êng ®Ó “hä kh«ng biÕt m×nh lµ ng−êi cã HIV”. - PhÇn lín NCH nãi r»ng “m×nh ph¶i sèng, quan hÖ b×nh th−êng, vui vÎ ®Ó chèng tù kú thÞ vµ ®−îc mäi ng−êi t«n träng”. - Cã 3 ng−êi nãi ®Õn viÖc th¨m hái cña ph−êng ®èi víi hä vµ tÊt c¶ ®Òu nãi trong ph−êng cã tuyªn truyÒn chèng kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö. 13
  19. - C¸c lý do chñ yÕu khiÕn mét sè gia ®×nh kh«ng th«ng c¶m víi NCH lµ: con em hä nghiÖn ma tuý lµm cho kinh tÕ gia ®×nh khèn ®èn, sî l©y nhiÔm HIV; cã 4 ý kiÕn cho r»ng gia ®×nh kh«ng th−¬ng con em m×nh. - C¸c lý do chñ yÕu khiÕn ng−êi d©n trong ph−êng kh«ng th«ng c¶m víi NCH lµ: hä nghiÖn ma tuý, sî NCH quÊy rÇy. B¶ng 3. Kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi truyÒn th«ng cña ng−êi cã HIV (NCH) TT Kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi truyÒn th«ng Quang YÕt Kiªu Trung TruyÒn th«ng ®¹i chóng 1 Cã ®äc b¸o nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 2 0 2 Cã thÊy ®µi nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 2 1 3 Cã thÊy truyÒn h×nh nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 5 2 TruyÒn th«ng trùc tiÕp 1 Cã nghe ng−êi kh¸c nãi chuyÖn vÒ chèng PB§X víi 5 2 NCH 2 Ph−êng cã cuéc häp nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 4 2 3 Cã di dù buæi häp nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 3 2 4 Cã thÊy loa PT Ph−êng nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 4 1 5 Cã nhËn tê gÊp nãi vÒ chèng PB§X víi NCH 3 1 Céng 5 3 NCH ë ph−êng YÕt Kiªu Ýt cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi truyÒn th«ng h¬n NCH ë ph−êng Quang Trung 5. Tãm l¹i, nh÷ng ®Æc ®iÓm cÇn l−u ý vÒ NCH ë hai ph−êng Quang Trung vµ YÕt Kiªu lµ: - Tuæi ®êi tõ 32 ®Õn 43, t×nh tr¹ng ®éc th©n vµ ly h«n kh¸ phæ biÕn. - ThiÕu viÖc lµm, viÖc lµm kh«ng æn ®Þnh. - Kh«ng ®−îc t− vÊn tr−íc xÐt nghiÖm. - HiÖn nay, t©m lý cña NCH lµ chÊp nhËn vµ rÊt sî nhiÒu ng−êi biÕt m×nh cã HIV. - 4 ng−êi cã phµn nµn vÒ tiÕng d÷ ®ån xa hoÆc bÞ hµng xãm kú thÞ vµ ph©n biÖt ®èi xö. - NCH kh«ng muèn gi¶m bít quan hÖ x· héi víi lý do lµ nÕu gi¶m bít quan hÖ sÏ khiÕn mäi ng−êi nghi ngê lµ m×nh cã HIV. - Trong ph¸t biÓu, mét sè NCH cßn c¶m thÊy bùc béi nh− “t«i ch¼ng lµm g× hä c¶ mµ ph¶i gi¶m bít quan hÖ” hoÆc tr¸ch c¸c gia ®×nh nµo ®ã “hä kh«ng th−¬ng con c¸i hä”. - Kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi truyÒn th«ng ®¹i chóng vµ truyÒn th«ng trùc tiÕp cña ng−êi cã HIV ë YÕt Kiªu thÊp h¬n mét chót so víi ng−êi cã HIV ë Quang Trung. 14
  20. II. Gia ®×nh ng−êi cã HIV 1. Mét vµi ®Æc ®iÓm cña gia ®×nh ng−êi cã HIV (NCH) ®−îc pháng vÊn - Sè phiÕu pháng vÊn thu ®−îc ®èi víi gia ®×nh NCH ë Quang Trung lµ 9 vµ ë YÕt Kiªu lµ 6 - ë Quang Trung quan hÖ cña nh÷ng ng−êi ®−îc pháng vÊn ®èi víi NCH: 2 mÑ; 3 bè; 1 chó ruét; 3 anh trai - ë YÕt Kiªu quan hÖ cña nh÷ng ng−êi ®−îc pháng vÊn ®èi víi NCH: 2 anh trai, 1 chÞ d©u, 1 vî - NghÒ nghiÖp vµ viÖc lµm hiÖn t¹i: Quang Trung cã 5 ng−êi lµ c¸n bé vÒ h−u, 3 lµ c«ng nh©n vµ 1 b¸n hµng n−íc; YÕt Kiªu cã 4 ng−êi lµm nghÒ tù do, 1 c¸n bé, 1 c«ng nh©n 2. XÐt nghiÖm, t− vÊn, ch÷a bÖnh vµ t©m tr¹ng cña gia ®×nh NCH khi biÕt ng−êi th©n cã HIV - TÊt c¶ 9 ng−êi ®−îc pháng vÊn ë Quang Trung ®Òu tr¶ lêi lµ hä biÕt ng−êi th©n cña m×nh cã HIV trong kho¶ng 2-4 n¨m råi; cßn ë YÕt Kiªu: 3/ 6 ng−êi tr¶ lêi r»ng hä biÕt trong vßng 2 n¨m trë l¹i ®©y - 8 ng−êi ë Quang Trung tr¶ lêi ®· ®−îc Trung t©m Y tÕ ThÞ x· Hµ §«ng vµ Tr¹m Y tÕ ph−êng th«ng b¸o cho biÕt; 2 ng−êi tr¶ lêi lµ do Trung t©m y häc dù phßng Hµ T©y th«ng b¸o; cßn ë YÕt Kiªu: 3 ng−êi tr¶ lêi ®−îc Tr¹m Y tÕ ph−êng th«ng b¸o cho biÕt. - PhÇn lín t×nh tr¹ng cã HIV cña ng−êi th©n trong gia ®×nh ®−îc pháng vÊn ë Quang Trung ®· ®−îc mét sè ng−êi biÕt, chñ yÕu lµ c¸n bé y tÕ, c«ng an, mét sè ng−êi trong gia ®×nh, c¸n bé ph−êng vµ hµng xãm. Lý do c¸c gia ®×nh ë ®©y kh«ng bÞ kú thÞ, ph©n biÖt ®èi xö lµ v× céng ®ång ®· th«ng c¶m (6 ng−êi), v× hä kh«ng biÕt gia ®×nh m×nh cã ng−êi cã HIV (3 ng−êi). Cßn ë YÕt Kiªu: cã 3 ng−êi ®−îc hái tr¶ lêi lý do mäi ng−êi kh«ng kú thÞ, ph©n biÖt ®èi xö lµ do hä kh«ng biÕt gia ®×nh cã ng−êi cã HIV. - PhÇn lín nh÷ng ng−êi ®−îc hái ë Quang Trung tr¶ lêi r»ng hä ®· tõng hoang mang dao ®éng khi biÕt ng−êi th©n cña m×nh cã HIV vµ lóc ®ã hä rÊt buån ch¸n vµ xÊu hæ. Trong nh÷ng lóc Êy, cã 4 ng−êi tr¶ lêi lµ nh©n viªn y tÕ ®· gióp hä æn ®Þnh tinh thÇn; 5 ng−êi cho r»ng ng−êi trong gia ®×nh an ñi lÉn nhau vµ 1 ng−êi tr¶ lêi lµ chÝnh do ng−êi th©n cã HIV cña hä ®· gióp hä æn ®Þnh tinh thÇn trë l¹i. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi ®−îc hái ë Quang Trung tr¶ lêi ®· tham gia ch¨m sãc NCH khi cã èm, ®au vµ biÕt c¸ch ch¨m sãc. 15

 

TOP Download

Tài liệu đề nghị cho bạn:

popupslide2=2Array ( )