Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ
Mục tiêu nghiên cứu đề tài "Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ" nhằm nghiên cứu về lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ, từ đó đề ... » Xem thêm
Tóm tắt nội dung tài liệu
- BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP
PHAN DIỄM KIỀU ANH
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
Ở QUẬN BÌNH THỦY, THÀNH PHỐ CẦN THƠ
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14
Người hướng dẫn khoa học
PGS.TS. NGUYỄN VĂN ĐỆ
ĐỒNG THÁP – NĂM 2019
- i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất cứ
một công trình nào khác, nếu sai tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Tác giả luận văn
Phan Diễm Kiều Anh
- ii
LỜI CẢM ƠN
Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại Trường Đại học Đồng Tháp,
được sự giúp đỡ và chỉ bảo tận tình của các Quý thầy, Quý cô và sự nỗ lực
của bản thân, tác giả đã hoàn thành luận văn khoa học này.
Tác giả xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy giáo, cô giáo, cán bộ
Trường Đại học Đồng Tháp đã tận tình giảng dạy, truyền đạt những kiến thức
và kinh nghiệm quý báu, tạo mọi điều kiện giúp đỡ tác giả hoàn thành chương
trình học tập và nghiên cứu của mình.
Đặc biệt, tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất tới
PGS.TS. Nguyễn Văn Đệ, người hướng dẫn khoa học, đầy trách nhiệm, tận
tâm đã giúp đỡ tác giả trong việc định hướng nghiên cứu cũng như trong suốt
quá trình thực hiện đề tài.
Tác giả xin chân thành cảm ơn các cán bộ quản lý, các nhà giáo và cha
mẹ học sinh của các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, gia đình, bạn bè đã
tạo điều kiện, cộng tác và ủng hộ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu
của mình.
Mặc dù đã nỗ lực hết mình trong học tập, nghiên cứu lý luận, khảo sát
thực tiễn, nhưng chắc chắn tác giả không tránh khỏi những thiếu sót. Kính
mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy giáo, cô giáo, các đồng
nghiệp và tất cả những ai quan tâm đến đề tài này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Đồng Tháp, tháng 10 năm 2019
Tác giả
Phan Diễm Kiều Anh
- iii
DANH MỤC CÁC BẢNG
TT TÊN BẢNG Trang
Quy mô trường, học sinh, giáo viên và cán bộ quản lý quận
Bảng 2.1 58
Bình Thủy năm học 2017 - 2018
Bảng 2.2 Quy mô lớp và học sinh tiểu học quận Bình Thủy 60
Thống kê chất lượng môn Toán và Tiếng việt cấp tiểu học
Bảng 2.3 61
quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ
Thống kê năng lực học sinh các Trường Tiểu học quận
Bảng 2.4 62
Bình Thủy, thành phố Cần Thơ
Thống kê phẩm chất học sinh các Trường Tiểu học quận
Bảng 2.5 62
Bình Thủy, thành phố Cần Thơ
Bảng 2.6 Danh sách trường tiểu học có khách thể được khảo sát 63
Kết quả khảo sát nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên,
Bảng 2.7 tổng phụ trách Đội về ý nghĩa của hoạt động giáo dục kỹ 67
năng sống cho học sinh tiểu học
Kết quả khảo sát nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên,
Bảng 2.8 tổng phụ trách Đội về mục tiêu của hoạt động giáo dục kỹ 69
năng sống cho học sinh tiểu học
Kết quả khảo sát việc thực hiện các nguyên tắc giáo dục kỹ
Bảng 2.9 71
năng sống cho học sinh tiểu học
Kết quả khảo sát việc thực hiệncác nội dung giáo dục kỹ
Bảng 2.10 72
năng sống cho học sinh tiểu học
Kết quả khảo sát việc thực hiện các phương pháp giáo dục
Bảng 2.11 74
kỹ năng sống cho học sinh tiểu học quận Bình Thủy
Kết quả khảo sát thực hiện các hình thức giáo dục kỹ năng
Bảng 2.12 76
sống tiểu học quận Bình Thủy
- iv
Kết quả đánh giá thực hiện vai trò của Hiệu trưởng về quản
Bảng 2.13 lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các 77
Trường Tiểu học quận Bình Thủy
Kết quả khảo sát mức độ nhận thức của cán bộ quản lý,
giáo viên và Tổng phụ trách Đội về mục tiêu quản lý hoạt
Bảng 2.14 79
động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học quận
Bình Thủy
Kết quả việc lập kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống
Bảng 2.15 81
cho học sinh tiểu học quận Bình Thủy
Kết quả khảo sát việc tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động
Bảng 2.16 giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học quận 83
Bình Thủy
Kết quả khảo sát việc chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động
Bảng 2.17 85
giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học quận Bình Thủy
Kết quả khảo sát công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện
Bảng 2.18 kế hoạch hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu 86
học quận Bình Thủy
Kết quả khảo sát việc quản lý cơ sở vật chất, thiết bị dạy
Bảng 2.19 học phục vụ hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 87
tiểu học quận Bình Thủy
Kết quả khảo sát thực trạng sự tác động của các yếu tố đối với
Bảng 2.20 88
quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống tiểu học tiểu học
Kết quả khảo nghiệm về sự cần thiết của các biện pháp
Bảng 3.1 132
quản lý
Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biện pháp
Bảng 3.2 133
quản lý
- 1
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU Trang
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................ 7
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................. 9
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................ 9
4. Giả thuyết khoa học.................................................................................... 9
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................... 10
6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 10
7. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 11
8. Đóng góp của luận văn ............................................................................. 12
9. Cấu trúc của luận văn ............................................................................... 12
PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUÁN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ .................................................... 13
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ..................................................... 13
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ........................................................... 16
1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ............................................................... 19
1.2.1. Khái niệm hoạt động giáo dục kỹ năng sống.................................. 19
1.2.2. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống ..................... 23
1.3. LÍ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH TIỂU HỌC .................................................................................... 26
1.3.1. Học sinh tiểu học và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học .... 26
1.3.2. Mục tiêu hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học ... 31
1.3.3. Ý nghĩa và sự cần thiết của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh tiểu học ............................................................................................. 32
- 2
1.3.4. Nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học ............... 33
1.3.5. Nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học ................... 35
1.3.6. Phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học............. 37
1.3.7. Hình thức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học .................. 39
1.4. NỘI DUNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ....................................................... 40
1.4.1. Vai trò của hiệu trưởng trường tiểu học trong quản lý hoạt động giáo
dục kỹ năng sống cho học sinh ................................................................. 40
1.4.2. Mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 41
1.4.3. Nội dung quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 41
1.5. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO
DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ........................... 50
1.5.1. Các yếu tố khách quan .................................................................... 50
1.5.2. Các yếu tố chủ quan........................................................................ 53
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................... 55
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH CỦA CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
QUẬN BÌNH THỦY, THÀNH PHỐ CẦN THƠ
2.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, VĂN HÓA -
XÃ HỘI VÀ TÌNH HÌNH GIÁO DỤC CỦA QUẬN BÌNH THỦY,
THÀNH PHỐ CẦN THƠ………………………………………………….57
2.1.1. Điều kiện tự nhiên quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ ................ 57
2.1.2. Tình hình kinh tế- xã hội quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ ...... 57
2.1.3. Tình hình giáo dục và đào tạo quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ .. 58
- 3
2.2. GIỚI THIỆU KHẢO SÁT THỰC TRẠNG....................................... 63
2.2.1. Khái quát về địa bàn khảo sát ......................................................... 63
2.2.2. Mục đích khảo sát ........................................................................... 64
2.2.3. Nội dung khảo sát ........................................................................... 64
2.2.4. Phương pháp khảo sát, công cụ khảo sát ......................................... 65
2.2.5. Khách thể khảo sát.......................................................................... 65
2.2.6. Xử lí kết quả khảo sát ..................................................................... 65
2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO
HỌC SINH CỦA CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH THỦY,
THÀNH PHỐ CẦN THƠ .......................................................................... 66
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên, tổng phụ
trách Đội về ý nghĩa của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 66
2.3.2. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên, tổng phụ
trách Đội về mục tiêu của hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 68
2.3.3. Thực trạng thực hiện nguyên tắc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 70
2.3.4. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 72
2.3.5. Thực trạng thực hiện phương pháp giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh tiểu học ............................................................................................. 74
2.3.6. Thực trạng thực hiện hình thức giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học..................................................................................................... 75
2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH CỦA CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH
THỦY, THÀNH PHỐ CẦN THƠ ............................................................. 76
- 4
2.4.1. Thực trạng hiệu trưởng thực hiện vai trò quản lý hoạt động giáo dục
kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu hoc quận Bình Thủy .............. 76
2.4.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh đối với cán bộ quản lý, giáo viên và Tổng phụ trách Đội
của các trường tiểu học quận Bình Thủy .................................................. 78
2.4.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh
tiểu học quận Bình Thủy .......................................................................... 80
2.5. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ ĐỐI VỚI
QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC
SINH TIỂU HỌC.......................................................................................88
2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH CỦA CÁC TRƯỜNG
TIẺU HỌC QUẬN BÌNH THỦY, THÀNH PHỐ CẦN THƠ. ................ 89
Tiểu kết chương 2 ....................................................................................... 94
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG
CHO HỌC SINH CỦA CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
QUẬN BÌNH THỦY, THÀNH PHỐ CẦN THƠ
3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT BIỆPHÁP................................................ 96
3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu giáo dục tiểu học ........................................ 96
3.1.2. Đảm bảo tính kế thừa, phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học......... 96
3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn.................................................................... 97
3.1.4. Đảm bảo tính khả thi, thiết thực ...................................................... 97
3.2. CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG
SỐNG CHO HỌC SINH CỦA CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC QUẬN BÌNH
THỦY, THÀNH PHỐ CẦN THƠ ............................................................. 98
- 5
3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, cha mẹ học sinh
và các lực lượng tham gia giáo dục về vai trò, ý nghĩa giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh ..................................................................................... 98
3.2.2. Nâng cao năng lực xây dựng và thực hiện các loại kế hoạch hoạt
động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh............................................... 105
3.2.3. Hoàn thiện bộ máy quản lý giáo dục kỹ năng sống và bồi dưỡng năng
lực đội ngũ thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ..................... 112
3.2.4. Đổi mới mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh ........................................................................................... 119
3.2.5. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh .......................................................................... 123
3.2.6. Xây dựng cơ chế quản lý phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã
hội để giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ............................................. 125
3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC BIỆN PHÁP ...................................... 130
3.4. KHẢO NGHIỆM SỰ CẦN THẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CÁC BIỆN
PHÁP ĐƯỢC ĐỀ XUẤT ......................................................................... 131
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ................................................................. 131
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm.................................................................. 131
3.4.3. Phương pháp khảo nghiệm ........................................................... 132
3.4.4. Khách thể khảo nghiệm ................................................................ 132
3.5.5. Kết quả khảo nghiệm .................................................................... 132
Tiểu kết chương 3 ..................................................................................... 135
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận ................................................................................................. 136
1.1. Về cơ sở lý luận ............................................................................... 136
1.2. Về cơ sở thực tiễn ............................................................................ 137
1.3. Về biện pháp đề xuất ....................................................................... 138
- 6
2. Khuyến nghị.......................................................................................... 138
2.1. Đối với Phòng Giáo dục - Đào tạo ................................................... 138
2.2. Đối với Ủy ban nhân dân các phường quận Bình Thủy.................... 139
2.3. Đối với các trường và cán bộ quản lý, giáo viên của quận Bình Thủy ... 139
2.4. Đối với cha mẹ học sinh .................................................................. 140
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................141
PHỤ LỤC
- 7
A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Thế giới ngày càng phát triển cùng với sự bùng nổ của khoa học và
công nghệ. Đặc biệt là công nghệ thông tin làm ảnh hưởng đến nhân cách của
thế hệ trẻ. Điều này làm cho các nhà quản lý giáo dục cần phải quan tâm đến
giáo dục thế hệ trẻ, trong đó vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho học sinh là rất
cần thiết. Giáo dục kỹ năng sống nhằm giúp các em có những kỹ năng giải
quyết những tình huống, những thách thức trong cuộc sống. Ngoài ra kỹ năng
sống là một phần rất quan trọng góp phần hoàn thiện nhân cách con người
trong xã hội ngày nay.
Đứng trước yêu cầu cấp bách, phấn đấu đến năm 2020 đưa đất nước ta
trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, theo kịp các nước phát triển
trong khu vực ASEAN, Đảng ta đã chỉ rõ trong các Văn kiện Đại hội Đảng
các Khóa X, XI, XII là đẩy nhanh quấ trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước, trước hết sứ mệnh ngành giáo dục vào những năm đầu thập kỷ XXI
phải phát triển nguồn nhân lực trình độ cao, chất lượng cao và bồi dưỡng
nhân tài. Để bắt kịp với xu hướng chung của thế giới, Đảng và Nhà nước ta
cũng đã đề ra nhiều chủ trương, chính sách đổi mới giáo dục mà đặc biệt là
Nghị quyết số 29/NQ -TW đã được Hội nghị Trung ương 8 (Khóa XI) thông
qua ngày 04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo, đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường,
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Giáo dục Việt Nam đang
chuyển mình theo hướng từ chủ yếu là cung cấp kiến thức sang hình thành và
phát triển phẩm chất và năng lực cần thiết cho người học để đáp ứng yêu cầu
phát triển của đất nước, đồng thời thể hiện nội dung triết lý giáo dục của thế
kỷ XXI mà UNESCO đã đặt ra: “Học để biết, học để làm, học để tồn tại và
học để cùng chung sống”.
- 8
Hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh hiện nay được thực hiện
ở tất cả các cơ sở giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên việc triển khai giáo dục kỹ
năng sống còn gặp nhiều khó khăn, thiếu đồng bộ: Một là, về nội hàm khái
niệm kỹ năng sống chưa được nhận thức rõ ràng, đày đủ nên khó xác định
những kỹ năng nào cần trang bị phù hợp tâm sinh lý và nhu cầu từng cấp học,
trình độ đào tạo của học sinh, sinh viên; Hai là, xuất phát từ văn hóa, tập quán
mang tính vùng miền có đặc thù riêng, cho nên nội dung giáo dục kỹ năng
sống cần được nghiên cứu sao cho thích ứng tình hình thực tiễn ở mỗi địa
phương, mỗi nhà trường, đặc biệt ở những nơi có người dân tộc cùng sinh
sống; Ba là, hoạt động giáo dục kỹ năng sống còn mới mẻ nên chưa tích lũy
được nhiều kinh nghiệm và chưa có nhiều mô hình điển hình có hiệu quả từ
kết quả, hiệu quả giáo dục kỹ năng sống mang lại.
Trong những năm học gần đây Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đưa nội
dung giáo dục kỹ năng sống lồng ghép vào các môn học, các buổi học ngoại
khóa… Đây là một chủ trương cần thiết và đúng đắn. Tuy nhiên Bộ Giáo dục
và Đào tạo vẫn chưa ban hành được bộ chuẩn về giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh để định hướng chung nên mỗi trường, mỗi địa phương có cách dạy
riêng và nhiều giáo viên còn lúng túng trong quá trình dạy học dẫn đến việc
giáo dục kỹ năng sống chưa đạt hiệu quả.
Tiểu học là cấp học đầu tiên, là nền tảng của giáo dục phổ thông, giáo
dục tiểu học có tầm quan trọng trong việc hình thành nhân cách của mỗi
người. Giáo dục kỹ năng sống ngay từ cấp học này sẽ giúp học sinh hình
thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức
và nhân cách. Trong hoạt động quản lý của Ban lãnh đạo, quản lý hoạt động
giáo dục kỹ năng sống là một phần quan trọng trong việc giáo dục toàn diện
học sinh. Việc giáo dục kỹ năng sống ở Cần Thơ nói chung và quận Bình
Thủy nói riêng đã được đưa vào chương trình giáo dục. Nhìn chung, các lực
- 9
lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường tiểu học hiện nay chưa có nhận thức
đầy đủ, đúng đắn việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, đôi khi còn xem
nhẹ công tác này, chỉ chú trọng về việc truyền thụ kiến thức cho học sinh; đội
ngũ giáo viên chưa được đào tạo, bồi dưỡng bài bản để có thể tiếp cận và dạy
kỹ năng sống một cách hiệu quả; chủ yếu là báo cáo chuyên đề về kỹ năng
sống vào các buổi chào cờ, hoạt động ngoài giờ lên lớp hay tích hợp trong các
môn học. Một trong những nguyên nhân của hạn chế nói trên, đó là chưa có
những giải pháp quản lý hữu hiệu đối với hoạt động giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh trên địa bàn quận.
Xuất phát từ những vấn đề nêu trên, tác giả chọn đề tài: “Quản lý hoạt
động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu học ở quận Bình
Thủy, thành phố Cần Thơ” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu về lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động giáo
dục kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành
phố Cần Thơ, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các
trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng khung lý thuyết về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh trường tiểu học và khảo sát đánh giá thực trạng quản lý
hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh các trường tiểu học ở quận
- 10
Bình Thủy, thành phố Cần Thơ đảm bảo khoa học, khách quan thì đề xuất
được các biện pháp quản lý hoạt động này khả thi và phù hợp điều kiện thực
tiễn của địa phương.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh trường tiểu học.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
5.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Chủ thể quản lý
Chủ thể quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trường
tiểu học gồm: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, giáo viên và lực lượng giáo dục
của nhà trường. Tuy nhiên, trong đề tài này giới hạn chủ thể quản lý là Hiệu
trưởng trường tiểu học.
6.2. Nội dung nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
6.3. Khách thể khảo sát
Nghiên cứu tiến hành trên 134 đối tượng gồm: Cán bộ quản lý (14
người); Giáo viên, Tổng phụ trách Đội (60 người); Cha mẹ học sinh (60 người)
của 6 Trường Tiểu học: Bình Thủy, An Thới 2, Long Tuyền 1, Long Hòa 1,
Thới An Đông 2 và Tiểu học Trà Nóc 4.
6.4. Thời gian thực hiện nghiên cứu
Từ tháng 11 năm 2018, số liệu thu thập từ năm học 2016 – 2017 đến
2017 - 2018.
- 11
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Mục đích: Phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu lý luận để xây
dựng cơ sở lý luận của đề tài.
Các phương pháp cụ thể: Phân tích, tổng hợp, đối chiếu, so sánh, hệ
thống hóa, khái quát hóa lý thuyết để phân tích, đánh giá, tóm tắt và trích dẫn
các tài liệu lý luận có liên quan phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết nhiệm vụ
nghiên cứu quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Mục đích: Nhằm phát hiện thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ
năng sống cho học sinh các trường tiểu học quận Bình Thủy, những yếu tố
ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh tiểu học, từ đó đề xuất biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh các Trường Tiểu học quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
Các phương pháp cụ thể: Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn này
gồm có các phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau:
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi để nghiên cứu nhận thức của cán
bộ quản lý và giáo viên về hoạt động giáo dục kỹ năng sống và quản lý hoạt
động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học;
- Phương pháp phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, đội ngũ giáo viên,
Tổng phụ trách Đội và cha mẹ học sinh để tìm hiểu bổ sung kết quả hoạt động
giáo dục kỹ năng sống và quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh tiểu học;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm nhằm rút ra những thuận lợi và khó
khăn trong quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh ở trường
tiểu học;
- 12
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động: nghiên cứu sản
phẩm của cán bộ quản lý và giáo viên như: kế hoạch quản lý, kế hoạch dạy
học và trang thiết bị giáo dục, giáo án, . . ..
7.3. Phương pháp toán thống kê
Phương pháp này được sử dụng để phân tích số liệu thống kê, số liệu
khảo sát, các số liệu điều tra khảo sát được xử lý bằng các công thức toán
thống kê như: trung bình cộng để định lượng kết quả nghiên cứu cho đề tài.
8. Đóng góp của luận văn
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh trường tiểu học;
- Phác họa thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học
sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ;
- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh các trường tiểu học ở quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị nội dung chính của luận
văn gồm có 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống
cho học sinh trường tiểu học.
Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh các trường tiểu học quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh các trường tiểu học quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ.
- 13
B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH
TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Vào cuối những năm 1960, thuật ngữ kỹ năng sống được đưa ra bởi
những nhà tâm lý học thực hành, coi đó như một khả năng xã hội rất quan
trọng trong việc phát triển cá nhân [8]; [36].
Những năm 90 của thế kỷ XX, thuật ngữ “Kỹ năng sống” đã xuất hiện
trong một số chương trình giáo dục của UNICEF, trước tiên là chương trình
“giáo dục những giá trị sống” với 12 giá trị cơ bản cần giáo dục cho thế hệ
trẻ [36]. Phần lớn các công trình nghiên cứu về kỹ năng sống ở giai đoạn này
quan niệm về kỹ năng sống theo nghĩa hẹp, đồng nhất nó với các kỹ năng xã
hội. Với sự tài trợ của các tổ chức quốc tế như: UNICEF, UNESCO, UNFPA,
WHO, chương trình giáo dục kỹ năng sống đã được phát triển rộng khắp.
Thông qua mạng lưới toàn cầu, các tổ chức đã mở các cuộc hội thảo, cung cấp
tài liệu, đồng thời phối hợp với nhau để đẩy mạnh hoạt động giáo dục kỹ năng
sống trong thanh thiếu niên thông qua các cách tiếp cận khác nhau. Chương
trình này đã được thực hiện và phát triển mạnh trong khu vực Mỹ Latinh và
Caribe (bao gồm: Chile, Colombia, Mexico, Peru, Venezuela, Uruguay, Brazil,
Costa Rica và vùng Caribe), khu vực Nam Phi và Botswana, khu vực Châu Á
(Bangladesh, Bhutan, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, Mông Cổ, Nepal,
Srilanka, Indonesia, Lào, Myanmar, Philipines, Thái Lan, Việt Nam) [38].
Tầm quan trọng của kỹ năng sống và giáo dục kỹ năng sống được khẳng
định và nhấn mạnh trong Kế hoạch hành động DaKar về giáo dục cho mọi người
- 14
(Senegan 2000). Theo đó, mỗi quốc gia cần đảm bảo cho người học được tiếp cận
chương trình giáo dục kỹ năng sống phù hợp. Người ta coi kỹ năng sống là của
người học là một tiêu chí về chất lượng giáo dục. Đánh giá chất lượng giáo dục có
tính đến những tiêu chí đánh giá kỹ năng sống của người học. Trong bối cảnh này,
các nghiên cứu về kỹ năng sống và giáo dục kỹ năng sống được triển khai rất
rộng rãi. Do phần lớn các quốc gia đều mới bước đầu triển khai giáo dục kỹ
năng sống nên những nghiên cứu lý luận về vấn đề này mặc dù khá phong phú
song chưa thật toàn diện và sâu sắc. Cho đến này, chưa có quốc gia nào đưa ra
được kinh nghiệm hoặc hệ thống tiêu chí đánh giá chất lượng kỹ năng sống.
Tháng 12 năm 2003 tại Bali – Indonesia đã diễn ra hội thảo về giáo dục
kỹ năng sống trong giáo dục không chính quy (Việt Nam gọi giáo dục thường
xuyên) với sự tham gia của 15 nước. Tại hội thảo này đã xác định mục tiêu
của giáo dục kỹ năng sống trong giáo dục không chính quy của các nước vùng
Châu Á - Thái Bình Dương là: nhằm nâng cao tiềm năng của con người để có
hành vi thích ứng và tích cực nhằm đáp ứng nhu cầu, sự thay đổi, các tình
huống của cuộc sống hằng ngày, đồng thời tạo ra sự đổi thay và nâng cao chất
lượng cuộc sống.
Những nghiên cứu về kỹ năng sống đang được quan tâm ở các nước
trong trên thế giới. Tuy nhiên do chưa có một định nghĩa rõ ràng và đầy đủ về
kỹ năng sống, chưa có các tiêu chí đồng bộ cho việc hoạch định chương trình
cho giáo dục, nên cần có các nghiên cứu nhằm cụ thể hóa các nội dung giáo
dục phù hợp.
Ở Malaysia, giáo dục kỹ năng sống được xem xét và nghiên cứu dưới ba
góc độ: Các kỹ năng thao tác bằng tay, kỹ năng thương mại và đấu thầu, kỹ
năng sống trong đời sống gia đình.
Ở Bangladesh, giáo dục kỹ năng sống được khai thác dưới góc độ các kỹ
năng hoạt động xã hội, kỹ năng phát triển, kỹ năng chuẩn bị cho tương lai.
- 15
Ở Ấn Độ, giáo dục kỹ năng sống cho học sinh được xem xét dưới góc độ
giúp cho con người sống một cách lành mạnh về thể chất và tinh thần, nhằm
phát triển năng lực. Các kỹ năng sống được giáo dục là các kỹ năng: kỹ năng
giải quyết vấn đề, kỹ năng tư duy phê phán, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ra
quyết định, kỹ năng quan hệ liên nhân cách...
Như vậy, nội hàm và nội dung giáo dục kỹ năng sống ở các nước không
giống nhau, song hầu hết các nước trên thế giới (hiện nay đã có hơn 143/155
nước đưa kỹ năng sống vào nhà trường) đã đưa vào chương trình chính khóa
ở cấp tiểu học và trung học, theo 3 hình thức: kỹ năng sống là một môn học
riêng biệt; kỹ năng sống được tích hợp vào một môn học chính thức và kỹ
năng sống được tích hợp vào nhiều hoặc tất cả các môn học trong nhà trường.
Những vấn đề liên quan đến nội dung của giáo dục kỹ năng sống được
đề cập tương đối có hệ thống trong Chương trình giáo dục của UNICEF vào
những năm 90 của thế kỷ XX. Trong Chương trình “giáo dục những giá trị
sống”, 12 giá trị cơ bản cần giáo dục cho thế hệ trẻ đã được đề cập [38].
Những nghiên cứu về kỹ năng sống trong thời điểm đó đã cố gắng thống nhất
quan niệm chung về kỹ năng sống, cũng như đưa ra được một bảng danh mục
các kỹ năng sống cơ bản mà thế hệ trẻ cần có. Tuy nhiên, đa số các công trình
nghiên cứu về kỹ năng sống ở giai đoạn này đều tiếp cận quan niệm kỹ năng
sống theo nghĩa hẹp, đồng nhất nó với các kỹ năng xã hội [4], [6]. Dự án do
UNESCO tiến hành tại một số nước trong đó có các nước Đông Nam Á là
một trong những nghiên cứu có tính hệ thống và tiêu biểu cho hướng nghiên
cứu về kỹ năng sống nêu trên [36].
Những năm gần đây, Tổ chức UNESCO tiến hành dự án ở 5 nước Đông
Nam Á nhằm vào các vấn đề khác nhau liên quan đến kỹ năng sống. Dự án
chia làm 2 giai đoạn: