Nhóm từ ngữ thông tục trong Tiếng Việt và một vài đặc điểm của từ thông tục mẹ
Trong số các từ vựng của tiếng Việt, thông tục là cách diễn đạt đặc biệt chỉ được sử dụng trong các cuộc trò chuyện thân mật hàng ngày. Từ thông tục trong tiếng Việt biểu thị mối quan hệ khăng khít giữa văn hóa Việt Nam và tiếng Việt. » Xem thêm
Tóm tắt nội dung tài liệu
- NHÂM TØ NGÚ THÆNG TÖC TRONG TING VIT
V MËT VI C IM CÕA TØ THÆNG TÖC M
°ng Thà Thu Hi·n
Tr÷íng ¤i håc S÷ ph¤m H Nëi
1 Mð ¦u
Trong ti¸ng Vi»t câ mët nhâm tø kh¡ °c bi»t: tø ngú thæng töc. ¥y l nhâm tø h¦u
nh÷ ch¿ xu§t hi»n trong phong c¡ch ngæn ngú sinh ho¤t h ng ng y (kh©u ngú), ð nhúng
cuëc tho¤i khæng nghi thùc; thªm ch½ ngay c£ trong hëi tho¤i h ng ng y, khæng ph£i ai
công câ thº v câ thâi quen sû döng chóng; nhâm tø ngú n y l¤i r§t thu¦n Vi»t v mang
ªm phong c¡ch ngæn ngú c¡ nh¥n cõa ng÷íi sû döng. V¼ l³ â, vi»c t¼m hiºu nhúng tø
ngú thæng töc trong ti¸ng Vi»t s³ h² lë cho chóng ta nhi·u i·u thó và v· thâi quen t÷ duy
v sû döng ngæn ngú cõa ng÷íi Vi»t trong íi sèng h ng ng y, tø â gâp ph¦n cho th§y
sü t÷ìng li¶n mªt thi¸t giúa v«n ho¡ d¥n tëc v ngæn ngú. Ng÷íi vi¸t mong muèn b÷îc
¦u t¼m hiºu v· nhâm tø ngú thæng töc trong ti¸ng Vi»t v ph¥n t½ch °c iºm cõa mët
trong c¡c tø thæng töc ti¶u biºu nh§t - tø thæng töc mµ x²t tr¶n c£ ba b¼nh di»n ngú
ngh¾a - ngú ph¡p - ngú döng. Trong b i b¡o n y, chóng tæi sû döng ph÷ìng ph¡p thèng
k¶ v phèi hñp c¡c ph÷ìng ph¡p nghi¶n cùu ngú ngh¾a, ngú ph¡p, ngú döng cõa ngæn ngú
håc. . .
2 Nëi dung
2.1 Nhâm tø ngú thæng döng trong ti¸ng Vi»t
a. Nhâm tø ngú thæng töc gçm nhúng tø nh÷: mµ, cha (bè), kh¿, câc, qu¡i, th¡ (thî), inh
(r¿), ¸ch.v.v. . . v nhúng tê hñp chùa chóng, nh÷: n÷îc mµ g¼, bä bè, ch¸t cha, kh¿ giâ,
câc khæ, c¡i th¡ g¼, c¡i inh r¿ g¼, ¸ch g¼.v.v. . . Tuy nhi¶n, vi»c x¡c ành và tr½ cõa nhâm
tø n y trong ti¸ng Vi»t v¨n cán ch÷a rã r ng v thèng nh§t.
b . Tr÷îc h¸t, x²t v· thuªt ngú, trong qu¡ tr¼nh t¼m hiºu v§n ·, chóng tæi nhªn th§y câ
mët sè thuªt ngú m nëi h m kh¡i ni»m cõa chóng na n¡ nhau, thªm ch½ n¸u t¼m thuªt
ngú t÷ìng ÷ìng trong ti¸ng n÷îc ngo i, ta công s³ th§y câ sü chçng ch²o l¶n nhau. â
l c¡c thuªt ngú [1]:
1
- Stt Ti¸ng Vi»t Ti¸ng Anh Ti¸ng Ph¡p
1 Tø ngú suçng s¢ Colloquialism Terme trop familier
2 Tø ngú thæng töc Common language; Vulgarism Terme vulgaire
3 Tø ngú töc Rude language; Vulgarism Vulgarisme
4 Tø thæ töc Obscence word; vulgar word Gros Mot; mot grosier; Mot obsc±nes
5 Tø thæng th÷íng Colloquial word Mot vulgaire
6 Tø thæng töc Colloquialism Mot populaire
7 Tø töc Vulgarism Vulgarisme
Nh÷ vªy câ ½t nh§t kho£ng 7 t¶n gåi kh¡c nhau trong ti¸ng Vi»t d÷íng nh÷ còng ch¿
mët èi t÷ñng: nhâm tø ngú m chóng tæi vøa li»t k¶ mët sè ti¶u biºu ð tr¶n. Nh¼n v o
b£ng èi chi¸u thuªt ngú Vi»t Anh Ph¡p, chóng tæi t¤m chia th nh 2 tr÷íng hñp:
- Tr÷íng hñp thù nh§t l nhúng tø ngú thæng töc (ti¸ng Anh: colloquialism; ti¸ng
Ph¡p: mot populaire). ¥y l nhúng tø ngú ÷ñc sû döng trong giao ti¸p sinh ho¤t h ng
ng y, mang phong c¡ch kh©u ngú vîi sc th¡i tu tø d¥n d¢, suçng s¢, khæng nghi thùc,
thªm ch½ l câ ph¦n thæ thiºn, nh÷ng khæng mang þ ngh¾a x§u v khæng vi ph¤m thu¦n
phong m¾ töc cõa d¥n tëc n¶n v¨n câ thº ch§p nhªn ÷ñc. Khi tra tø iºn mð Wiktionary
tr¶n m¤ng Internet (http://vi.wiktionary.org/wiki/colloquialism), möc tø Colloquialism,
chóng tæi t¼m ÷ñc o¤n ành ngh¾a sau: "Tø ngú thæng töc l c¡ch di¹n ¤t khæng ÷ñc
sû döng trong c¡c líi nâi ho°c c¡c v«n b£n vi¸t mang t½nh nghi thùc ho°c trong ¡ ngú
håc. Tø ngú thæng töc thº hi»n °c iºm cõa líi nâi ho°c vi¸t trong c¡c cuëc hëi tho¤i íi
th÷íng, mang m u sc th¥n mªt, suçng s¢; nhúng tø ngú thæng töc câ thº câ c§u t¤o l
c¡c tø (ch¯ng h¤n nh÷ y'all", "gonna" hay "grouty"), c¡c tê hñp tø (nh÷ "ain't nothin'",
"dressed for bear" v "dead as a doornail"), thªm ch½ æi khi chóng câ thº câ c§u t¤o l
c£ mët c¡ch ngæn trån vµn (ch¯ng h¤n nh÷ "There's more than one way to skin a cat").
Trong c¡c tø iºn, c¡c tø ngú thæng töc th÷íng ÷ñc ¡nh d§u b¬ng k½ hi»u vi¸t tt colloq.
Tø ngú thæng töc th÷íng chõ y¸u ÷ñc sû döng trong mët vòng nh§t ành".
Theo â, nhâm c¡c tø m chóng tæi quan t¥m n¬m trong tr÷íng hñp n y.
- Tr÷íng hñp thù hai l nhúng tø ngú thæ töc (ti¸ng Anh: vulgarism; ti¸ng Ph¡p: mot
vulgaire). ¥y l nhúng tø ngú công ch¿ xu§t hi»n trong c¡c cuëc giao ti¸p sinh ho¤t h ng
ng y, nh÷ng l¤i mang þ ngh¾a töc t¾u, ti¶u cüc, vi ph¤m thu¦n phong m¾ töc v khæng
÷ñc cëng çng ch§p nhªn.
c. Còng hai nhâm tø ngú tr¶n, trong ti¸ng Vi»t v nhi·u ngæn ngú kh¡c tr¶n th¸ giîi cán
câ nhâm tø ngú lâng (ti¸ng lâng, ti¸ng Anh: slang; ti¸ng Ph¡p: agortisme) v nhâm tø
c§m kà (ti¸ng Anh: taboos; ti¸ng Ph¡p: mot tabou). ¥y l hai nhâm tø câ ph¤m vi sû
döng r§t h¤n ch¸, ch¿ trong mët nhâm nhä ng÷íi trong x¢ hëi v thªm ch½ cán bà tr¡nh,
bà c§m sû döng trong cëng çng. Thüc t¸ cho th§y, tr¶n b¼nh di»n phong c¡ch håc, câ
tr÷íng hñp c¡c nh nghi¶n cùu ¢ khæng ph¥n bi»t m cán ¡nh çng nhâm tø ngú thæng
töc vîi c¡c nhâm tø ngú vøa kº tr¶n.
T¡c gi£ Nguy¹n V«n Tu chia ra 6 lîp tø kh¡c nhau v· phong c¡ch nh÷ sau: tø vüng
trong phong c¡ch vi¸t, tø chuy¶n dòng cho thì ca, tø vüng mîi, tø ngh· nghi»p, tø cõa
ti¸ng x¢ hëi v ti¸ng to n d¥n, ti¸ng lâng. Cuèn Tø iºn ti¸ng Vi»t phê thæng do Ho ng
Ph¶ chõ bi¶n khi chó th½ch v· sc th¡i tu tø v ph¤m vi sû döng cõa tø ngú câ chia ra
6 m u sc: trang trång, kiºu c¡ch, v«n ch÷ìng, kh©u ngú, thæng töc, chuy¶n mæn [d¨n l¤i
3].
d. Nhúng c¡ch ph¥n lo¤i c¡c nhâm tø nh÷ tr¶n công ch¿ mîi x²t nhâm tø ngú thæng töc
tr¶n b¼nh di»n phong c¡ch håc. Tr¶n thüc t¸, b¶n c¤nh nhúng gi¡ trà tu tø, nhúng tø ngú
2
- thæng töc cán câ nhi·u gi¡ trà kh¡c núa x²t tr¶n c£ 3 b¼nh di»n ngú ngh¾a, ngú ph¡p, ngú
döng. V¼ vªy, t¼m hiºu nhâm tø ngú thæng töc trong ti¸ng Vi»t, chóng tæi cho r¬ng khæng
n¶n ch¿ giîi h¤n nâ nh÷ mët èi t÷ñng cõa phong c¡ch håc m n¶n nh¼n nhªn â l mët
nhâm tø ëc lªp º ph¥n t½ch, ¡nh gi¡ chóng mët c¡ch to n di»n tr¶n c£ 3 b¼nh di»n nâi
tr¶n cõa ngæn ngú håc. D÷îi ¥y, chóng tæi s³ tr¼nh b y v· mët v i °c iºm ngú ngh¾a -
ngú ph¡p - ngú döng cì b£n nh§t tø thæng töc mµ trong ti¸ng Vi»t.
2.2 °c iºm cõa tø thæng töc mµ
Trong ho¤t ëng giao ti¸p, tø mµ (thæng töc) ½t khi ÷ñc dòng mët m¼nh m th÷íng n¬m
trong mët sè tê hñp tø ngú thæng töc v mæ h¼nh ngú ph¡p nh§t ành. Chóng tæi ¢ kh£o
s¡t v thèng k¶ mët sè tê hñp tø chùa tø thæng töc mµ nh÷ sau:
Stt Tê hñp tø/mæ h¼nh ngú ph¡p chùa tø mµ Tø lo¤i cõa tø mµ
1 mµ/con mµ + t¶n ri¶ng DT
2 (c¡i/con/n÷îc/DT/ T/TT) + mµ +g¼ Tr.t
3 mµ ki¸p TTT
4 mµ nâ/chóng nâ DT
5 mµ m y/chóng m y DT
6 mµ ¸ch TTT
7 mµ cha DT
8 T + mµ (nâ) + bê tè ch¿ èi t÷ñng (+ i) Tr.t
9 bä mµ DT
10 ´ mµ DT
11 . . . mµ DT
12 k» mµ DT
13 m£ mµ DT
14 mµ kh¿ TTT
15 ch¸t mµ + ¤i tø + rçi DT
16 mµ ¾ DT
2.2.1 °c iºm ngú ngh¾a cõa tø thæng töc mµ
a. Tø thæng töc mµ câ ngh¾a t¼nh th¡i
∗Tø thæng töc mµ thº hi»n th¡i ë tùc giªn
Möc tø mµ trong Tø iºn ti¸ng Vi»t (do Ho ng Ph¶ chõ bi¶n, Vi»n Ngæn ngú håc)
÷ñc tr¼nh b y vîi c¡c ngh¾a sau:
M d. 1 Ng÷íi n b câ con, trong quan h» vîi con (câ thº dòng º x÷ng gåi). 2
(th÷íng dòng sau d.) Con vªt c¡i thuëc th¸ h» tr÷îc, trong quan h» vîi nhúng con vªt
thuëc th¸ h» sau v do nâ trüc ti¸p sinh ra. 3 C¡i gèc, c¡i ch½nh tø â sinh ra nhúng c¡i
kh¡c. 4 Tø dòng º gåi ng÷íi n b ¡ng bªc mµ (h m þ coi trång). 5 (thgt. Dòng phö
sau g.) Tø dòng trong ti¸ng chûi rõa.
Tr¼nh b y nh÷ vªy l thøa nhªn tø mµ trong ti¸ng Vi»t câ nhi·u ngh¾a v ngh¾a thù
5 l ngh¾a mang m u sc thæng töc. C¡c ngh¾a n y công khæng ho n to n t¡ch ríi nhau.
Theo tø iºn Wiktionary, "C¡c tø vèn câ ngh¾a thæng th÷íng công câ thº mang ngh¾a
thæng töc, m ngh¾a n y, n¸u x²t ngh¾a cõa tøng y¸u tè t¤o n¶n nâ mët c¡ch m¡y mâc th¼
s³ khæng óng, m v¨n câ thº cho th§y mèi li¶n quan giúa nâ v ngh¾a thæng döng cõa
tø". Bèn ngh¾a ¦u l nhúng ngh¾a thæng döng cõa tø mµ, cán ngh¾a thù n«m l ngh¾a
3
- thæng töc v giúa chóng câ mèi quan h» nh§t ành: v¼ tø mµ trong t÷ duy cõa ng÷íi Vi»t
câ ngh¾a trang trång, gñi nhc mët trong nhúng èi t÷ñng ÷ñc coi l ¡ng k½nh nh§t
trong cuëc íi méi ng÷íi, n¶n nâ mîi ÷ñc sû döng trong ti¸ng chûi rõa, nh¬m l m h¤
th§p thº di»n v ¡nh v o t¼nh c£m cõa ng÷íi bà chûi, nhí vªy m ti¸ng chûi mîi ¤t
÷ñc hi»u qu£ giao ti¸p cõa nâ. V£ l¤i, ng÷íi Vi»t Nam câ c¥u Con h÷ t¤i mµ, Con d¤i
c¡i mang. . . Ph£i ch«ng nguçn gèc, c«n nguy¶n cõa mët vi»c sai tr¡i g¼ â, do mët ai â
g¥y ra, ng÷íi ta ·u qui tëi cho ng÷íi mµ (chi·u con, khæng bi¸t d¤y con), v v¼ vªy mîi
h÷îng èi t÷ñng cõa ti¸ng chûi v o. . . mµ?
H¢y x²t c¡c v½ dö d÷îi ¥y:
VD: Æng Th nh, tæi y¶u c¦u æng. . .
- Thæi mµ c¡i h nh ëng §y i. . . Æng l g¼ m ái y¶u c¦u tæi. ç ºu.
VD: Anh sao th¸?
- Mµ ki¸p! Ti·n khæng mët xu d½nh tói, cæng vi»c khæng, nh cûa khæng, vñ con công
khæng nèt. . .
C£ hai th½ dö tr¶n ·u dòng tø mµ theo ngh¾a thæng töc: mët l º chûi rõa ng÷íi èi
di»n, ang giao ti¸p vîi m¼nh (æng Th nh), nh¬m l m h¤ th§p thº di»n cõa èi ph÷ìng,
çng thíi thº hi»n th¡i ë giªn dú; mët l º chûi íi, than th¥n, thº hi»n th¡i ë ch¡n
ng¡n tr÷îc t¼nh c£nh væ s£n tri»t º cõa b£n th¥n ng÷íi nâi.
∗ Tø thæng töc mµ thº hi»n th¡i ë y¶u th÷ìng, tr¼u m¸n
Khæng ph£i lóc n o tø thæng töc mµ công ÷ñc sû döng nh¬m möc ½ch chûi rõa v
câ þ ngh¾a thº hi»n th¡i ë tùc giªn èi vîi èi t÷ñng cõa ti¸ng chûi. Nhi·u tr÷íng hñp
tø thæng töc mµ ÷ñc dòng º thº hi»n t¼nh c£m y¶u th÷ìng, tr¼u m¸n cõa ng÷íi nâi èi
vîi ng÷íi nghe ho°c èi vîi èi t÷ñng ÷ñc · cªp tîi, nh÷:
VD: B ìi, khoai ch½n rçi th¼ b cho ch¡u mët cõ nh²!
- Mµ m y! Khoai cán nâng, ¢ «n th¸ n o ÷ñc ngay. . .
Tr÷íng hñp n y r§t phê bi¸n trong ti¸ng Vi»t, °c bi»t l trong c¡c cuëc tho¤i giúa
nhúng ng÷íi lîn tuêi (æng b , bè mµ, cæ b¡c. . . ) vîi c¡c em nhä trong gia ¼nh ho°c l ng
xâm. . . ¥y l mët i·u h¸t sùc l½ thó trong t÷ duy v«n hâa v ngæn ngú cõa ng÷íi Vi»t:
chûi mng nh÷ng l chûi y¶u, mng y¶u chù khæng ph£i tùc giªn, büc bëi. Trong nhâm
tø ngú thæng töc, ngo i tø mµ cán câ mët sè tø thæng töc kh¡c công th÷íng ÷ñc dòng
º thº hi»n ngh¾a t¼nh th¡i n y, ch¯ng h¤n:
th¬ng châ con, bè con m y l¤i sp bä i cho b¬ng h¸t ¥y. Dªy n o, dªy
VD: N o,
n o,cha th¬ng bè m y, dªy i t± rçi l¤i v o k·nh, khæng câ n°ng, b khæng b¸ ÷ñc. . .
(Xu¥n Cang, ¶m hçng).
Ngh¾a t¼nh th¡i l þ ngh¾a quan trång v °c sc nh§t cõa tø thæng töc mµ nâi ri¶ng
v c¡c tø ngú thæng töc nâi chung.
b. Tø thæng töc mµ câ ngh¾a ch¿ mët èi t÷ñng
B¶n c¤nh þ ngh¾a t¼nh th¡i nh÷ ¢ tr¼nh b y tr¶n, tø thæng töc mµ cán câ thº ÷ñc
dòng vîi ngh¾a ch¿ ng÷íi n b ¢ câ con, th÷íng dòng º hæ gåi v k±m theo th¡i ë
khæng tæn trång ho°c k±m theo sc th¡i suçng s¢, th¥n mªt cõa c¡c nh¥n vªt giao ti¸p:
VD: Câ chuy»n g¼ m b¶n ngo i ¦m ¾ th¸ em?
Con mµ Oanh ng y n o m ch¯ng ¡nh châ chûi m±o nh÷ th¸.
- Câ g¼ ¥u!
VD: Mµ H÷ìng i ¥u v· §y? N y, bi¸t chuy»n g¼ ch÷a? Mµ Ngåc s¡ng nay i xem
bâi m¢i C¦u Di¹n v· §y. Nghe nâi n«m nay nh §y vªn h¤n lm lm. . .
Vîi ngh¾a n y, tø thæng töc mµ th÷íng ÷ñc dòng k±m vîi t¶n ri¶ng cõa ng÷íi n
b ÷ñc gåi.
4
- 2.2.2 °c iºm ngú ph¡p cõa tø thæng töc mµ
a. Tø iºn ti¸ng Vi»t
M°c dò trong ch¿ câ mët möc tø Mµ - danh tø, nh÷ng trong qu¡
tr¼nh t¼m hiºu t÷ li»u, chóng tæi nhªn ra r¬ng khæng ph£i lóc n o tø thæng töc mµ công
xu§t hi»n vîi t÷ c¡ch l danh tø (ch¿ 10/16 tê hñp - xem b£ng thèng k¶ ð tr¶n). Ngo i
mang þ ngh¾a kh¡i qu¡t cõa danh tø (DT), tø thæng töc mµ cán câ thº l trñ tü (Tr.t) v
t¼nh th¡i tø (TTT).
b. Khi l danh tø, tø thæng töc mµ biºu thà þ ngh¾a kh¡i qu¡t l ch¿ ng÷íi ho°c con
vªt nh÷ng khæng ph£i ÷ñc dòng theo ngh¾a ch¿ èi t÷ñng vîi chùc n«ng ành danh nh÷
c¡c danh tø thæng th÷íng kh¡c. Tø thæng töc mµ l danh tø nh÷ng ÷ñc dòng º biºu lë
c£m xóc, th¡i ë. X²t v· chùc n«ng, tø thæng töc mµ - danh tø l¤i ÷ñc dòng nh÷ mët
t¼nh th¡i tø.
VD: Câ chuy»n g¼ th¸?
-Bä mµ rçi! Tao ¡nh rìi v½ ti·n ð ¥u §y. . .
Trong v½ dö tr¶n, tê hñp bä mµ gçm mët ëng tø (bä) v mët danh tø (mµ), nh÷ng
ngh¾a cõa tê hñp n y khæng ph£i l tø bä ng÷íi n b sinh ra m¼nh m ngh¾a cõa nâ l¤i
t÷ìng ÷ìng vîi ngh¾a cõa c¡c tê hñp nh÷ nguy rçi, gay rçi ho°c ch¸t rçi, æi thæi. . .
C£ tê hñp bä mµ ð v½ dö tr¶n l m chùc n«ng bëc lë th¡i ë hèt ho£ng, lo lng chù khæng
nh¬m x¡c t½n mët sü t¼nh n o â câ li¶n quan ¸n nh¥n vªt mµ.
Tø thæng töc mµ - danh tø ½t câ kh£ n«ng ùng ëc lªp m th÷íng ùng sau ëng
tø, l m th nh ph¦n phö ch¿ èi t÷ñng cõa h nh ëng ÷ñc biºu thà trong ëng tø, nh÷
trong c¡c k¸t hñp sau: bä mµ, . . . mµ, k» mµ, ch¸t mµ + ¤i tø +rçi. . . Tø thæng töc mµ
- danh tø công câ thº k¸t hñp vîi mët danh tø ho°c ¤i tø l m th nh mët tê hñp m b£n
th¥n nâ công câ thº l m trung t¥m, nh÷: mµ nâ/ chóng nâ, mµ m y/chóng m y, m£ mµ,
mµ cha, ´ mµ, mµ ¾. . .
Khi l danh tø, tø thæng töc mµ còng c¡c k¸t hñp chùa nâ câ thº £m nhªn nhi·u
chùc vö có ph¡p:
+ L m chõ ngú: VD: Con mµ Nhung quanh n«m ch¿ bi¸t i nâi x§u ng÷íi kh¡c, ai
th±m chìi. . .
+ L m và ngú: VD: A, m y d¡m khinh æng ? Æng l æng cù k» mµ chóng m y, cho
chóng m y trng mt ra. . .
+ L m ph¦n phö t¼nh th¡i:VD: Mµ kh¿, t÷ðng ngon «n, ai ngí. . .
+ L m ph¦n phö hæ gåi: VD: Mµ ¾ n y, ra ¥y tæi b£o c¡i n y.
c. Tø thæng töc mµ l trñ tø vîi þ ngh¾a nh§n m¤nh, bê sung n²t ngh¾a dùt kho¡t, quy¸t
li»t cho h nh ëng ÷ñc ëng tø m nâ i k±m biºu thà; ho°c þ ngh¾a phõ ành sü vªt,
h nh ëng, tr¤ng th¡i, t½nh ch§t, quan h». . . m tø ùng tr÷îc nâ biºu thà. Tø thæng töc
mµ - trñ tø th÷íng xu§t hi»n trong nhúng k¸t hñp sau: ëng tø +mµ (nâ)+bê tè ch¿ èi
t÷ñng (+ i); (c¡i/con/n÷îc/DT/ T/TT) + mµ + g¼. . . Ch¯ng h¤n:
VD 1: Tèi ng y ch¿ cm ¦u v o s¡ch. M y vùt mµ nâ s¡ch i , ki¸m vi»c g¼ m l m
i chù. . .
VD 2: M y rã r ng l cán nñ ti·n tao. . .
- Im mµ mçm m y i. Tao nñ n¦n g¼ m y?
VD 3: Anh l anh Ba Th nh, b¡c s¾?
-B¡c s¾ mµ g¼? Th¸ çng ch½ l . . .
-V§t mµ nâ çng ch½ i. M¼nh l Hai Hòng ¥y.
L trñ tø, tø thæng töc mµ còng c¡c tê hñp ho°c c¡c khuæn h¼nh ngú ph¡p chùa nâ
th÷íng giú vai trá l m chõ ngú trong VD 1 ho°c b£n th¥n tê hñp §y câ thº ùng ri¶ng
l m mët c¥u °c bi»t VD 2, VD 3.
5
- d. Tø thæng töc mµ cán câ thº l t¼nh th¡i tø, câ kh£ n«ng ho¤t ëng ëc lªp ho°c trong
c¡c k¸t hñp giúa nâ vîi mët tø thæng töc kh¡c, t¤o th nh mët qu¡n ngú thæng töc, l m
th nh ph¦n phö t¼nh th¡i trong c¥u, nh÷: mµ ¸ch, mµ kh¿, mµ ki¸p v °c bi»t l câ thº
l m th nh mët c¥u °c bi»t t¼nh th¡i. Ch¯ng h¤n:
VD: Chà ch¿ v o m°t anh m hên hºn:
- Tríi ìi l tríi! M y gi¸t tao. . . Câ mët c¡i khung cûi th¼ m y em m y b¡n. . .
- Mµ ! Khæng câ sñi, khæng b¡n th¼ º m thí æng tê nh m y, hð?
VD: Mµ ki¸p, tao ch¡n cæng vi»c n y lm rçi.
2.2.3 °c iºm ngú döng cõa tø thæng töc mµ
X²t tr¶n b¼nh di»n ngú döng, tø thæng töc mµ câ thº tham gia v o c¡c biºu thùc ngú vi thüc hi»n
nhi·u h nh vi ngæn ngú kh¡c nhau, trong â, ti¶u biºu nh§t l c¡c h nh vi ngæn ngú sau:
+ H nh vi chûi rõa: biºu thùc ngú vi th÷íng thüc hi»n h nh vi n y l mµ ki¸p, mµ nâ/chóng
nâ, mµ m y/chóng m y, ´ mµ, . . . mµ, mµ kh¿, m£ mµ. . .
+ H nh vi bëc lë c£m xóc, th¡i ë th÷íng ÷ñc thüc hi»n b¬ng c¡c biºu thùc ngú vi câ chùa
c¡c tê hñp: bä mµ, k» mµ, ch¸t mµ + ¤i tø + rçi. . . Tuy nhi¶n, nh÷ tr¶n ¢ nâi, t§t c£ c¡c tê hñp
câ chùa tø thæng töc mµ ·u mang þ ngh¾a t¼nh th¡i, n¶n dò khæng thüc hi»n h nh vi chõ h÷îng
l bëc lë c£m xóc th¼ khi dòng tø thæng töc mµ l ng÷íi nâi ¢ væ h¼nh chung tä th¡i ë cõa m¼nh.
+ H nh vi phõ ành b¡c bä vîi c¡c biºu thùc ngú vi câ chùa c¡c k¸t hñp: (c¡i/con/n÷îc
/DT/ T/TT) + mµ + g¼; mµ ¸ch. . . Trong â k¸t hñp thù nh§t, n¬m trong kiºu c§u t¤o chung
tø thæng töc + g¼ l mët khuæn phõ ành b¡c bä r§t phê bi¸n trong ti¸ng Vi»t, þ ngh¾a phõ ành
cõa kiºu k¸t hñp n y r§t m¤nh.
+ H nh vi y¶u c¦u: th÷íng do biºu thùc ngú vi câ chùa k¸t hñp ëng tø + mµ (nâ) + bê tè
ch¿ èi t÷ñng + i thüc hi»n. Ngay c£ vi»c y¶u c¦u ð ¥y công k±m theo sc th¡i biºu c£m suçng
s¢, khæng c¥u n», thªm ch½ l khæng làch sü.
+ H nh vi hæ gåi th÷íng do c¡c k¸t hñp mµ/con mµ + t¶n ri¶ng, mµ ¾. . . l m biºu thùc ngú
vi thüc hi»n.
Khi tham gia thüc hi»n c¡c h nh vi ngæn ngú, tø thæng töc mµ th÷íng ch¿ thüc hi»n h nh vi
ngæn ngú trüc ti¸p, ½t câ kh£ n«ng thüc hi»n h nh vi ngæn ngú gi¡n ti¸p.
3 K¸t luªn
Nh÷ vªy, tø thæng töc mµ nâi ri¶ng v nhâm tø ngú thæng töc nâi chung trong ti¸ng Vi»t khæng
ch¿ câ gi¡ trà v· m u sc tu tø m cán câ gi¡ trà khæng nhä c£ v· ngú ngh¾a, ngú ph¡p, ngú döng.
Th¶m v o â, vi»c sû döng chóng trong íi sèng h ng ng y cõa ng÷íi Vi»t khæng câ g¼ l vi ph¤m
truy·n thèng v«n hâa, ¤o ùc d¥n tëc. Ng÷íi Vi»t sû döng chóng nh÷ mët thâi quen ngæn ngú,
thªm ch½, nh÷ mët ph£n x¤ khæng i·u ki»n. V£ l¤i, khæng ph£i ch¿ câ d¥n tëc Vi»t Nam, ng÷íi
Vi»t Nam mîi sû döng tø ngú thæng töc. i·u n y, v«ng töc ra º ï i büc bëi, nh§t ành ph£i
óng v¼ c£ th¸ giîi ·u l m nh÷ vªy [4]. Trong nhúng cæng tr¼nh ti¸p theo, chóng tæi s³ cè gng
t¼m hiºu v· nhâm tø ngú n y mët c¡ch s¥u rëng hìn núa.
TI LIU THAM KHO
[1] V÷ìng To n (chõ bi¶n), 2003. Tø iºn thuªt ngú ngæn ngú håc Vi»t Anh Ph¡p Nga,
Nxb Tø iºn B¡ch khoa.
[2] Nguy¹n ùc Tçn, 2002. T¼m hiºu °c tr÷ng v«n hâa d¥n tëc cõa ngæn ngú v t÷ duy
ng÷íi Vi»t (trong so s¡nh vîi nhúng d¥n tëc kh¡c), Nxb ¤i håc Quèc gia H Nëi.
[3] Cò ¼nh Tó, 2001. Phong c¡ch håc v °c iºm tu tø ti¸ng Vi»t, Nxb Gi¡o döc.
[4] Bòi B£o Tróc, vi¸t ng y 22 th¡ng 3 n«m 2006, nguoivienxu.vietnamnet.vn/diendan
nguoivienxu/2004/12/356308
[5] Nguy¹n Nh÷ Þ (chõ bi¶n), 1997. Tø iºn gi£i th½ch thuªt ngú ngæn ngú håc, Nxb Gi¡o döc.
ABSTRACT
6
- Colloquialism of Vietnamese language
and some characteristics of the colloquial word mµ
Among vocabulary of Vietnamese language, colloquialism are special expressions being used in
daily informal conversations only. Vietnamese colloquialisms denote the closed relationship between
Vietnamese culture and the Vietnamese language. In the opinion of the writer, colloquialism should
be studied not only in stylistics but also, with a comprehensive view, in all of three aspects:
semantics grammatics pragmatics. In this writing, the writer wants to interpret the role of
colloquialism in Vietnamese language and the description of the colloquial word mµ. Besides using
the method of statistics, the writer has made reasonable use of the co-ordination of methods of
semantic analysis, grammar analysis and pragmatical analysis.
7
