Nâng cấp TK VIP tải tài liệu không giới hạn và tắt QC

Sáng kiến kinh nghiệm THPT: Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An thông qua dạy học các môn khoa học xã hội và tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo

Mục tiêu nghiên cứu của sáng kiến là đề xuất biện pháp, cách thức tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong dạy học một số môn học có ưu thế trong việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương như môn: Lịch sử, Địa lí, Ngữ văn, GDCD, tiếng anh. » Xem thêm

31-12-2021 39 4
Download
Xem online
QUẢNG CÁO

Tóm tắt nội dung tài liệu

  1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT PHAN ĐĂNG LƯU ---------------- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI “GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ VĂN HÓA ĐỊA PHƯƠNG CHO HS THPT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN THÔNG QUA DẠY HỌC CÁC MÔN KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ TỔ CHỨC HOẠT TRẢI NGHIỆM SÁNG TẠO” MÔN: LỊCH SỬ GIÁO VIÊN : NGUYỄN LỆ LAN TỔ : XÃ HỘI ĐIỆN THOẠI : 0988.137.484 NĂM HỌC : 2020 – 2021
  2. MỤC LỤC Trang PHẦN MỘT – ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1. Lý do chọn đề tài 1 2. Điểm mới, đóng góp của sáng kiến 2 PHẦN HAI – NỘI DUNG 3 Chương 1: Cở sở lý luận và thực tiễn về giáo dục truyền thống lịch sử, 3 văn hóa địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 1.Cơ sở lí luận 3 1.1.Ý nghĩa của việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT 3 trên địa bàn tỉnh Nghệ An 1.2. Mục tiêu giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trên 4 địa bàn tỉnh Nghệ An 1.3.Nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trên 5 địa bàn tỉnh Nghê An 2.Cơ sở thực tiễn 6 2.1.Thực trạng nhân thức của CBQL, GV, HS về việc giáo dục truyền thống 6 LSVH địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 2.2.Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS 7 THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Chương 2: Một số giải pháp giáo dục truyền thống LSVH địa phương 9 cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 2.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp 9 2.2. Các giải pháp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT 10 trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 2.2.1. Nâng cao nhận thức về giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho 10 CBQL, GV, HS ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 2.2.2. Tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trên 12 địa bàn tỉnh Nghệ An thông qua dạy học nội khóa các môn: Lịch sử, Ngữ văn, địa lí, GDCD, tiếng Anh. 2.2.3. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trên địa bàn 46 tỉnh Nghệ An thông qua tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. 2.2.4. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, kinh phí để tổ chức các hoạt động 50 giáo dục truyền thống LSVH cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
  3. Chương 3: Thực nghiệm sư phạm về các giải pháp giáo dục truyền 50 thống LSVH địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An 3.1. Đối tượng thực nghiệm 50 3.2. Phương pháp thực nghiệm 50 3.3. Kết quả thực nghiệm 51 PHẦN BA – KẾT LUẬN 53 TÀI LIỆU THAM KHẢO 57 PHỤ LỤC
  4. PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lí do chọn đề tài Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương là một vấn đề quan trọng của mỗi quốc gia dân tộc, đặc biệt trong thời kì hội nhập quốc tế hiện nay. Lịch sử văn hóa địa phương có mối quan hệ quan hệ chặt chẽ với lịch sử văn hóa dân tộc, là một bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc. Nghệ An là vùng đất “địa linh, nhân kiệt”, giàu truyền thống cách mạng, văn hóa đậm đà bản sắc. Trong suốt quá trình xây dựng và phát triển quê hương, nhân dân Nghệ An luôn cần cù, sáng tạo trong lao động sản xuất, kiên cường, anh dũng trong đấu tranh, luôn tự lực, tự cường, đoàn kết, khắc phục khó khăn, vượt qua thử thách, phấn đấu hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong đấu tranh giải phóng dân tộc cũng như trong công cuộc đổi mới xây dựng quê hương, đất nước phồn vinh. Để phát huy những truyền thống tốt đẹp của quê hương, đất nước đòi hỏi mỗi chúng ta, nhất là những người làm công tác giáo dục phải đặc biệt quan tâm đến công tác giáo dục lịch sử dân tộc nói chung và truyền thống lịch sử văn hóa địa phương nói riêng cho HS. Trên cơ sở đó giúp các em học sinh có cách nhìn đúng đắn về truyền thống lịch sử của quê hương, đất nước. Từ đó khơi dậy cho các em tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc và có ý thức vươn lên trong cuộc sống, xây dựng quê hương, đất nước ngày một phát triển. Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, cùng với sự phát triển như vũ bão của khoa học, công nghệ và sự bùng nổ của cuộc cách mạng 4.0 đã tác động nhất định đến việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc nói chung, truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương nói riêng. Vì vậy việc giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương cho HS trước những biến đổi của kinh tế - xã hội, xu thế toàn cầu hóa là vô cùng cấp thiết và quan trọng. Nhận thức được tầm quan trọng đó, trong những năm qua Sở GD-ĐT Nghệ An đã chú trọng giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS, coi đó là nhiệm vụ chung của tất cả các bộ môn, đặc biệt những môn học có lợi thế trong việc giáo dục truyền thống như các môn khoa học xã hội và qua hoạt động ngoài giờ lên lớp. Tuy nhiên trên thực tế, công tác giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An còn khá nhiều tồn tại như: Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương chưa được thực hiện đồng bộ giữa các môn học (việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương chủ yếu là môn lịch sử thực hiện); hình thức, phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT chưa phong phú, chưa hấp dẫn học sinh, GV gặp nhiều khó khăn trong việc tích hợp giáo dục truyền thống LSVH cho học sinh về cả mặt nội dung, phương pháp và kĩ thuật dạy học…Thực trạng trên là do nhiều nguyên nhân. Một trong những nguyên nhân quan trọng là hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương chưa có một hệ thống các biện pháp giáo dục tổng thể và đồng bộ để định hướng cho giáo viên thực hiện. Điều đó dẫn đến hệ quả một số học sinh chưa Trang 1
  5. nhận thức đầy đủ những giá trị lịch sử văn hóa của địa phương. Vẫn còn một số bộ phần lớp trẻ sống thực dụng, thờ ơ, lãng quên với truyền thống lịch sử văn hóa địa phương, thiếu ý thức, trách nhiệm trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử văn hóa địa phương. Vì vậy đổi mới phương pháp, các phương tiện, hình thức tổ chức dạy học nhằm giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương cho HS THPT là một nhu cầu tất yếu trong các nhà trường. Để học sinh hiểu về truyền thống lịch sử văn hóa địa phương, từ đó các em có ý thức, trách nhiệm và có điều kiện thực hành việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống thì cần thiết phải có sự đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục phù hợp với nhu cầu khả năng của các em. Đồng thời công tác giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT cần được thực hiện thường xuyên, đồng bộ trong các môn học. Mặt khác, chương trình giáo dục phổ thông mới đã được xác định giáo dục địa phương là một thành phần hữu cơ của tổng thể thực hiện các hoạt động dạy học và giáo dục của nhà trường để hoàn thành nội dung giáo dục. Mục tiêu xây dựng nội dung giáo dục địa phương nhằm trang bị cho học sinh những hiểu biết cơ bản về văn hóa, lịch sử, địa lý, kinh tế, xã hội, môi trường, hướng nghiệp… của địa phương. Từ đó, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương, ý thức tìm hiểu và vận dụng những điều đã học để góp phần bảo tồn những giá trị truyền thống lịch sử văn hóa của địa phương, xây dựng văn hóa, phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Nhận thức được tầm quan trọng đó, bản thân tôi nhận thấy nếu đưa ra các giải pháp, cách thức tiến hành phù hợp thì việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT sẽ góp phần quan trọng để bảo tồn và phát huy truyền thống LSVH địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An nói riêng và bản sắc văn hóa dân tộc nói chung. Đồng thời góp phần hình thành và phát triển NL, PC cho HS. Với mong muốn góp phần đổi mới và nâng cao hiệu quả giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương, tôi chọn đề tài “Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An thông qua dạy học các môn khoa học xã hội và tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo” để nghiên cứu, tìm hiểu và áp dụng trong quá trình dạy học. 2. Điểm mới, đóng góp của sáng kiến. - Đề tài đã phân tích, hệ thống hóa cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. - Xác định được mục tiêu, nội dung giáo dục truyền thống LSVH cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. - Xác định được những nguyên tắc đề xuất giải pháp giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. - Đề xuất một số giải pháp để tăng cường công tác giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An: Trang 2
  6. + Đề xuất biện pháp, cách thức tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong dạy học một số môn học có ưu thế trong việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương như môn: Lịch sử, Địa lí, Ngữ văn, GDCD, tiếng anh. Qua đó phát triển NL, PC cho HS. + Xây dựng bảng thống kê các nội dung dạy học của một số môn học: Ngữ văn, Lịch sử, Tiếng anh, Giáo dục công dân, địa lí có thể tích hợp giáo dục truyền thống LSVH cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. + Đề xuất các phương pháp, kĩ thuật tích cực để tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh nghệ An trong dạy học một số môn học có ưu thế trong việc giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương như môn :Lịch sử, Địa lí, Ngữ văn, GDCD, tiếng anh. Mỗi bộ môn có ưu thế tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương, tác giả đều lấy ví dụ cụ thể về việc sử dụng các phương pháp kĩ thuật tích cực vào dạy học bài nội khóa nhằm giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương theo hương phát triển NL, PC của HS. + Đề xuất các biện pháp, hình thức tổ chức tích hợp giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An qua tổ chức câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa, hoạt động tiết sinh hoạt lớp theo chủ đề dưới hình thức trải nghiệm sáng tạo, hoạt động từ thiện, hoạt động lao động công ích… - Làm phong phú thêm lý luận và thực tiễn dạy ở trường THPT, đặc biệt là thiết kế và tổ chức dạy học theo gắn liền với thực tiễn trong chương trình hiện hành và hướng tới CTGDPT môn Lịch sử năm 2018. - Kết quả này giúp tôi và đồng nghiệp vận dụng trong quá trình dạy học thực tiễn, đề tài là tài liệu tham khảo hữu ích cho HS, GV trong quá trình dạy và học. PHẦN II: NỘI DUNG Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ VĂN HÓA ĐỊA PHƯƠNG CHO HS THPT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN 1. Cơ sở lí luận 1.1. Ý nghĩa của việc giáo dục truyền thống truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Nghệ An là vùng đất địa linh nhân kiệt. Trải qua quá trình phát triển của lịch sử, Nghệ An đã tạo cho mình một bản sắc riêng, góp phần tạo nên nền văn hóa đa dạng phong phú mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Truyền thống LSVH địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An có tính bền vững nhất định của nó. Tuy vậy, trong điều kiện hiện nay, sự giao lưu phát triển mạnh, sự xâm nhập của kinh tế thị trường... Các yếu tố truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An dù đã chứa đựng những bản săc riêng vẫn có thể bị mai một, bị lãng quên. Có nhiều giải pháp để bảo tồn và phát huy truyền thống LSVH địa phương, trong đó giáo dục là giải pháp quan trọng. Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa Trang 3
  7. phương cho học sinh THPT là một trong các biện pháp hữu hiệu, có tính bền vững trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá của các dân tộc nói chung, các địa phương nói riêng, trong đó có tỉnh Nghệ An. Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT góp phần làm cho vốn tri thức lịch sử dân tộc và cả lịch sử thế giới của học sinh trở nên hoàn chỉnh, đa dạng, sinh động, phong phú; làm cho học sinh không chỉ hiểu biết về truyền thống LSVH địa phương mà còn hiểu biết đầy đủ, sâu sắc hơn tiến trình lịch sử dân tộc và thế giới. Đồng thời, việc giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cũng góp phần quan trọng trong công tác bảo vệ di sản văn hóa địa phương nói riêng, di dản văn hóa dân tộc nói chung. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS THPT còn góp phần xây dựng thế giới quan và tư duy biện chứng cho học sinh; rèn luyện cho các em thói quen học kết hợp với hành cũng như các kỹ năng về hoạt động thực tiễn. Qua đó góp phần giáo dục về tình yêu lao động cho học sinh. Bên cạnh đó, còn nhằm định hướng cho các em thái độ ứng xử phù hợp, có văn hóa. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương góp phần hình thành ở HS tình yêu quê hương, yêu gia đình, làng xóm, tự hào về quê hương. Từ đó có ý thức góp phần xây dựng quê hương, ý thức tôn trọng và giữ gìn phát huy truyền thống LSVH địa phương. Đây là cơ sở để hình thành thành lòng yêu nước, hình thành lý tưởng sống cho HS. 1.2. Mục tiêu giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương ở trường THPT nhằm trang bị cho học sinh có hiểu biết về các sự kiện lịch sử, biểu tượng lịch sử, quá trình hình thành, xây dựng và phát triển của vùng đất quê hương nơi các em đang học tập và sinh sống. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương nhằm thực hiện nguyên lý giáo dục gắn nhà trường với thực tiễn cuộc sống, học đi đôi với hành. Chuyển biến trong hành động của các em để gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa địa phương, dân tộc. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương ở trường THPT nhằm hình thành và bồi đắp tình yêu quê hương, niềm tự hào về truyền thống lịch sử địa phương, giáo dục ý thức trách nhiệm của HS trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp của địa phương. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương không chỉ trang bị cho HS những hiểu biết cơ bản về văn hóa, lịch sử, địa lý, kinh tế, xã hội, môi trường, hướng nghiệp… mà còn góp phần vào việc giáo dục tư tưởng, chính trị, lao động, đạo đức, thẩm mỹ cho HS và cho GV, cũng như góp phần gìn giữ và phát huy bản BSVH dân tộc. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương ở trường THPT nhằm khơi dậy trong thế hệ trẻ lòng tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm xây dựng quê hương, đất nước ngày một giàu đẹp, văn minh. 1.3. Nội dung giáo dục truyền thống truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Trang 4
  8. Lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động, đa dạng của tri thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là bộ phận cấu thành của lịch sử dân tộc. Bất cứ một sự kiện, hiện tượng nào xảy ra trong lịch sử đều mang tính chất địa phương, bởi nó gắn với một vị trí không gian cụ thể ở một hoặc một số địa phương nhất định. Chính vì vậy có những sự kiện lịch sử văn hóa địa phương gắn liền với lịch sử dân tộc hoặc rộng hơn là lịch sử thế giới. Sự hiểu biết cần thiết về lịch sử văn hóa địa phương, hiểu biết về lịch sử của chính quê hương, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn của mình, hiểu rõ mối quan hệ của lịch sử địa phương với lịch sử của dân tộc là điều rất cần thiết. Theo công văn số 4325/BGDĐT- GDTrH ban hành ngày 01 tháng 9 năm 2016 về Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ GDTrH năm học 2016-2017 đã nhấn mạnh một trong những nội dung giáo dục trọng tâm đối với bậc trung học là: Chú ý cập nhật các nội dung học tập gắn với thời sự quê hương, đất nước, số liệu thống kê đối với các môn Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,... Truyền thống LSVH của địa phương gắn liền và là một bộ phận không thể tách rời của truyền thống lịch sử dân tộc. Vì vậy, nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương là sự cụ thể những truyền thống lịch sử dân tộc ở một địa phương, một vùng đất cụ thể. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An bao gồm: - Truyền thống dựng nước và giữ nước của địa phương: Gắn liền với các sự kiện lịch sử phát triển của địa phương từ thời nguyên thủy đến nay, các phong trào đấu tranh chống giặc ngoại xâm của nhân dân Nghệ An, những biểu hiện yêu nước của nhân dân Nghệ An trong giai đoạn hiện nay. - Truyền thống văn hóa địa phương: Gắn liền với phong tục tập quán, nét đẹp văn hóa của địa phương như đoàn kết, tương thân tương ái, cần cù, sáng tạo trong lao động; các loại hình nghệ thuật văn hóa địa phương như dân ca ví dặm, tuồng, chèo… - Truyền thống hiếu học: Gắn liền với lịch sử dạy học, khoa bảng, các tấm gương hiếu học, thành đạt của địa phương. Giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cần tập trung cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về quá trình phát triển của lịch sử dân tộc từ thời nguyên thủy đến nay, về các danh nhân, di tích lịch sử văn hóa địa phương, danh lam thắng cảnh, truyền thống đấu tranh anh dũng kiên cường, truyền thống hiếu học và những nét đẹp về phong tục tập quán của địa phương Nghệ An. Qua đó giáo dục giáo dục truyền thống yêu nước, yêu quê hương, truyền thống cách mạng đối với học sinh, truyền thống hiếu học, truyền thống đoàn kết…Từ đó khơi dậy trong thế hệ trẻ lòng tự hào và ý thức trách nhiệm xây dựng quê hương, đất nước ngày một giàu đẹp. Mặc dù nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương có sự khác biệt rõ nét giữa các vùng miền địa phương ở các huyện trên địa bàn tỉnh Nghệ An nhưng việc lựa chọn các nội dung giáo dục luôn phải đảm bảo những yêu cầu: Gần gũi, dễ nhớ mang tính cụ thể, phù hợp với trình độ nhận thức của học sinh; đa dạng, phong phú không nhàm chán; phản ánh được bản sắc truyền thống văn hóa của địa phương nơi Trang 5
  9. học sinh đang tham gia học tập; lựa chọn cần đặc sắc, cô đọng, súc tích, không dàn trải; bảo tính chính xác về thông tin, không sai lệch. 2. Cơ sở thực tiễn 2.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lí, giáo viên, học sinh về truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Để có kết luận xác đáng, tôi đã tiến hành khảo sát tìm hiểu nhận thức của CBQL,GV, HS. Đối tượng khảo sát: - 60 GV trong đó: 20 Cán bộ quản lý, 40 giáo viên (bao gồm giáo viên giảng dạy môn lịch sử, ngữ văn, giáo dục công dân, địa lí, tiếng anh và giáo viên chủ nhiệm của 10 trường THPT trong địa bàn tỉnh Nghệ An. - Khảo sát 200 học sinh THPT của 10 trường THPT trong địa bàn tỉnh Nghê An. Phương pháp khảo sát: gửi phiếu điều tra qua email/ facebook kết hợp với phỏng vấn Xử lý số liệu khảo sát - Số liệu thu được từ phiếu hỏi được tôi tiến hành xử lý để sắp xếp theo thứ bậc. - Xác định điểm số cho các mức độ đánh giá: Trong quá trình điều tra, để lượng hoá các mức độ đánh giá, tôi đã tiến hành cho điểm tương ứng với các mức độ. Cách tính điểm được thể hiện như sau: Các mức độ Điểm 4 3 2 1 Mức độ nhận thức Rất quan trọng Quan trọng Ít quan trọng Không quan trọng Mức độ thực hiện Rất thường Xuyên Thường Xuyên Đôi khi Không bao giờ Công thức tính điểm cho các mức độ như sau: Điểm = cấp độ 1x4 + cấp độ 2 x 3 + cấp độ 3 x 2 + cấp độ 4 x 1 Nội dung: phiếu khảo sát phụ lục 1 Thực trạng nhận thức về ý nghĩa của giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An Nhận thức được ý nghĩa này là cơ sở quan trọng để cán bộ, giáo viên tiến hành các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương trong nhà trường. Kết quả khảo sát bảng 2.1 [phần phụ lục 9]. Trang 6
  10. Từ kết quả khảo sát qua phiếu điều tra và phỏng vấn trực tiếp cho thấy: CBQL, GV đánh giá cao các nội dung về đưa ra về ý nghĩa của giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh THTP. Tuy nhiên, phân tích từng nội dung có thể mức độ đánh giá có sự phân tầng như sau: ý nghĩa trực tiếp ảnh hưởng đến kết quả giáo dục truyền thống LSVH địa phương được CBQL, GV đánh giá cao; còn nghĩa ý của giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương góp phần hình thành tư duy khoa học, định hướng hoàn thiện nhân cách lại không được đánh giá cao bằng. Điều này làm cho những hoạt động giáo dục giá trị truyền thống LSVH phương có những định hướng để làm tốt trong thực tế, nhưng chưa có tầm chiến lược lâu dài. 2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. - Thực trạng về mức độ thực hiện về các con đường giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An hiện nay Giáo dục truyền thống lịch LSVH địa phương cho HS THPT được thực hiện thông qua nhiều con đường khác nhau, tuy nhiên mức độ và hiệu quả thực hiện lại khác nhau nên việc nhận biết được thực trạng này là cơ sở để đề xuất các biện pháp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho phù hợp. Kết quả khảo sát ở bảng 2.2 Bảng 2.2.Thực trạng mức độ thực hiện con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa văn hóa phương cho học sinh THPTtrên địa bàn tỉnh Nghệ An. Cán bộ, giáo viên Rất Thường Thỉnh Không Điểm Xếp STT Hình thức thường xuyên thoảng bao giờ thứ Xuyên hạng Thông qua tổ chức hoạt 1 động dạy học (qua các 1 55 4 0 177 1 bài học trên lớp) Thông qua tổ chức hoạt 2 động ngoại khóa môn 2 10 30 18 116 2 học Hoạt động ngoài giờ lên 3 0 0 55 5 115 3 lớp Hoạt động trải nghiệm, 4 0 0 58 2 108 4 thực tiễn Bảng số liệu cho thấy: Con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương thông qua các hoạt động dạy học trên lớp được thực hiện ở mức “thường xuyên”. Còn việc giáo dục lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An Trang 7
  11. thông qua con đường khác như hoạt động ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa môn học, trải nghiệm sáng tạo… chỉ được thực hiện ở mức độ thỉnh thoảng. Qua phỏng vấn trực tiếp các giáo viên thì tôi nhận thấy: mặc dù nhiệm vụ giáo dục truyền thống LSVH là nhiệm vụ chung của tất cả các môn học, nhưng trên thực tế giáo dục truyền thống LSVH địa phương chủ yếu là môn lịch sử thực hiện. Như vậy, qua nghiên cứu thực tế tôi nhận thấy việc giáo dục truyền thống LSVH cho HS THPT chưa được thực hiện đồng bộ. Nếu việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS được thực hiện thường xuyên thông qua tích hợp trong dạy học các môn học như lịch sử, Ngữ văn, địa lí, GDCD .. cho học sinh sẽ đạt hiệu quả cao. - Thực trạng thực hiện phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh. Bảng 2.3: Thực trạng mức độ sử dụng phương pháp trong giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPTtrên địa bàn tỉnh Nghệ An. Ý kiến đánh giá Rất Thường Đôi Không Điểm TT Nội dung thường Thứ tự xuyên khi bao giờ TB xuyên 1 Phương pháp giảng giải 20 28 10 2 186 3 2 Phương pháp kể chuyện 21 30 9 0 192 2 3 Phương pháp nêu gương 13 22 18 7 161 4 4 Phương pháp làm việc nhóm 7 18 28 7 145 6 5 Phương pháp nêu vấn đề 23 34 3 0 200 1 6 Phương pháp trải nghiệm 7 15 26 12 137 7 7 Phương pháp đóng vai 1 7 32 20 109 8 8 Phương pháp giao việc 3 33 20 4 155 5 Từ kết quả trên cho thấy: công tác giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh đã được nhà trường tổ chức chủ yếu qua con đường dạy học thông qua tổ chức hoạt động giáo dục trên lớp. Phương pháp sử dụng trong giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh chủ yếu là các phương pháp truyền thống như: thuyết trình, nêu vấn đề, kể chuyện vì vậy chủ yếu truyền thụ một chiều, học sinh tiếp thu thụ động (hoạt động dạy của giáo viên là trung tâm), không có tính hấp dẫn đối với học sinh. Mặc dù có lồng ghép giáo dục LSVH địa phương quan hoạt động ngoài giờ lên lớp nhưng còn rất hạn chế dưới dạng chuyên đề của các trường. Kết quả khảo sát học sinh * Nhận thức của học sinh về đặc điểm vùng miền và giá trị truyền thống lich sử Trang 8
  12. văn hóa của địa phương. Để biết được nhận thức của học sinh về đặc điểm vùng miền và giá trị truyền thống của địa phương, tôi đã tiến hành điều tra 200 học sinh của 10 trường THPT trên tỉnh Nghệ An. Nội dung phiếu khảo sát dành cho học sinh ( Phụ lục 2). - Với câu hỏi số 1: Em hãy kể tên các huyện, thị xã, thành phố hiện nay của tỉnh Nghệ An hiện nay. Có 132/200 HS (66%) trả lời đúng và đầy đủ 68/200 HS (34%) trả lời chưa đầy đủ. - Với câu hỏi số 2: tỉnh Nghệ An giáp với các tỉnh nào? Có 105/200 em (52.5 % ) trả lời đúng, còn lại 95 HS (47.5%) trả lời chưa đầy đủ. - Với câu hỏi số 3 trong phần phụ lục phiếu khảo sát hiểu biết về truyền thống lịch sử văn hóa địa phương dành cho học sinh thì 44 HS (22%) trả lời đúng và đầy đủ, 156 HS (78%) trả lời chưa đầy đủ. - Với câu hỏi số 4: Hãy kể tên các lễ hội ở Nghệ An mà em biết. Kết quả: 152 HS (51% ) kể được 3 lễ hội nổi tiếng của tỉnh Nghệ An. 98 HS (49%) kể được 2 lễ hội ở Nghệ An. Qua kết quả khảo trên và phỏng vấn trực tiếp HS cho thấy hiểu biết của các em về truyền thống LSVH địa phương chưa cao. HS đã có nhận thức đúng nhưng chưa đầy đủ về tên các huyện, thị xã và thành phố của tỉnh, về vị trí địa lý, các lễ hội, làng nghề,... của tỉnh. Điều này cho thấy nhận thức của HS chưa thật sự sâu sắc, HS chưa tích cực tham gia vào hoạt động tìm hiểu về truyền thống LSVH địa phương. Chương 2: MỘT SỐ GIẢI PHÁP GIÁO DỤC TRUYỀN LỊCH SỬ VĂN HÓA CHO HỌC SINH THPT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN. 2.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp 2.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu giáo dục Đây là nguyên tắc có tính xuyên suốt, chỉ đạo mọi hoạt động giáo dục. Đảm bảo mục tiêu giáo dục trong đề xuất các biện pháp là mục tiêu của biện pháp phải xuất phát và phù hợp với mục tiêu giáo dục của cấp học và mục tiêu của chương trình giáo dục THPT. Biện pháp đề xuất phải nhằm đến hai mục tiêu sau: - Trang bị cho HS những kiến thức về truyền thống LSVH địa phương đất nước để các em có hiểu biết về truyền thống lịch sử văn hóa địa phương. Từ đó, HS có thái độ, hành vi phù hợp việc giữ gìn và phát huy truyền thống LSVH địa phương. - Giáo dục cho HS các giá trị chân - thiện - mỹ, biết giữ gìn và phát huy những giá trị truyền thống, BSVH của dân tộc, đấu tranh chống lại những nét VH tiêu cực không phù hợp với thời đại. Đảm bảo mục tiêu giáo dục được thể hiện trong mục tiêu, nội dung, cách thức tiến hành từng biện pháp. 2.1.2. Đảm bảo tính khả thi Các giải pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đề xuất có tính khả thi Trang 9
  13. trước hết phải có tính thực tiễn, phải dựa trên các chủ trương, đường lối, chính sách và thực trạng công tác quản lý của nhà trường, công tác giảng dạy của GV. Các biện pháp đề xuất phải sát với thực tế đáp ứng của các trường THPT phù hợp với điều kiện vật chất và nhân lực, có khả năng ứng dụng cao. Các biện pháp khi xây dựng phải mang tính khoa học, được kiểm chứng, khảo nghiệm để mang tính khách quan, có hiệu quả khi sử dụng. Tính khả thi là một nguyên tắc vô cùng quan trọng, nó giúp cho các biện pháp đề xuất có giá trị và có thể trở thành hiện thực trong thực tế. 2.1.3. Đảm bảo tính đồng bộ. Tất cả các giải pháp, biện pháp đưa ra để giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT đều có mối quan hệ chặt chẽ với nhau vì mỗi biện pháp là một phần tử tạo nên sự thống nhất trong công tác giáo dục truyền thống LSVH địa phương. Sự đồng bộ thể hiện từ mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, PP giáo dục… Mỗi một giải pháp thực hiện tốt sẽ thúc đẩy các giải pháp khác thực hiện tốt, còn nếu giải pháp nào thực hiện còn chưa hiệu quả thì sẽ ảnh hưởng tới những giải pháp còn lại. Chính vì vậy, chỉ khi thực hiện đồng bộ các biện pháp thì mới phát huy thế mạnh của từng biện pháp, qua đó hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương mới thực sự có chất lượng và hiệu quả. 2.1.4. Đảm bảo nguyên tắc hoạt động và cùng tham gia của học sinh. Để giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An có hiệu quả đòi hỏi trong nội dung và cách thực hiện của từng giải pháp phải chỉ rõ vai trò của GV và HS. HS phải là chủ thể tham gia tích cực vào các hoạt động bởi đó là nhân tố quyết định đến chất lượng của quá trình giáo dục. 2.2. Các giải pháp giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. 2.2.1. Nâng cao nhận thức về giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho CBQL, GV, HS ở các trường THPT trên địa bàn, tỉnh Nghệ An. - Mục tiêu giải pháp Giúp cán bộ quản lí, GV, HS có nhận thức đúng đắn và đầy đủ về ý nghĩa, tầm quan trọng của giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Từ đó làm cơ sở khoa học cho việc tổ chức các hoạt động dạy học, giáo dục hướng đến mục tiêu giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa cho học sinh. Đề xuất giải pháp này này nhằm giúp CBQL, GV, học sinh nâng cao nhận thức được ý nghĩa và tầm quan trọng của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, nhận thức được các con đường, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục. Trên cơ sở đó giúp các cho các em có được thái độ, hành vi đúng đắn và hứng thú trong học tập. Từ đó, giúp cho HS có được những hiểu biết sâu sắc về truyền thống quê hương, đất nước, tạo động lực thúc đẩy các em trong quá trình học tập, lao động và cuộc sống sau này. - Nội dung biện pháp và cách thức tiến hành Trang 10
  14. Lãnh đạo các trường THPT chủ động xây dựng chủ trương, kế hoạch nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, HS tăng cường các hình thức tuyên truyền, để GV, HS thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục truyền thống LSVH trong nhà trường Phổ biến các văn bản của Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT liên quan đến công tác giáo dục truyền thống LSVH địa phương đến tổ trưởng các bộ môn, đến toàn bộ GV để GV lấy đó làm định hướng cho việc triển khai trong quá trình dạy học, giáo dục HS. Tổ chức thường xuyên, định kì hoạt động giáo dục có tích hợp mục tiêu giáo dục truyền thống LSVH địa phương để GV, HS tham dự. Qua đó nâng cao nhận thức, hiểu biết về di sản văn hóa địa phương. Khuyến khích các tổ chuyên môn sinh hoạt các chuyên đề về tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS thông qua các môn học cụ thể. Tạo điều kiện để GV được tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, tham gia các hội thảo khoa học liên quan để GV được tiếp thu các kiến thức, kĩ năng mới, tích lũy những kinh nghiệm trong tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS. Tổ chức giao lưu học tập cho GV các trường THPT với cán bộ quản lý bảo tàng, quản lý các di tích lịch sử văn hóa địa phương, các nghệ nhân làng nghề thủ công, nghệ nhân các loại hình văn hóa nghệ thuật như tuồng, dân ca, ví dặm… để GV được mở rộng hiểu biết cũng như lấy đó làm nguồn tư liệu phục vụ cho hoạt động dạy học, giáo dục. Khuyến khích GV tổ chức hoạt động dạy học, giáo dục theo hướng phát triển năng lực cho HS, phát huy sự sáng tạo, chủ động, tò mò ham tìm tòi học hỏi cho HS qua các phương pháp, hình thức giáo dục tích cực. GV tự bồi dưỡng nâng cao nhận thức: Tự học, đọc sách, tài liệu về chuyên ngành và phương pháp dạy học, phương pháp giáo dục để không ngừng cập nhật các kiến thức mới về các lĩnh vực liên quan đến hoạt động nghề nghiệp của bản thân. Từ đó, có những cải tiến hiệu quả trong tổ chức các hoạt động dạy học - giáo dục cho HS . 2.2.2. Tích hợp giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An thông qua dạy học nội khóa các môn: Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Tiếng anh, Ngữ văn. Mục tiêu của biện pháp Thông qua tổ chức dạy học các môn học có ưu thế trong giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương, giáo viên tích hợp mục tiêu giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS vào mục tiêu bài dạy đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học và giáo dục theo hướng tích hợp, phát triển năng lực phẩm chất HS. Giáo dục truyền thống LSVH địa phương thông qua dạy học các môn học lịch sử, ngữ văn, giáo dục công dân, địa lí… giúp quá trình giáo dục được thực hiện một cách thường xuyên, liên tục có thể đạt được hiệu quả lâu dài. Từ đó HS có thái độ tôn trọng và phát huy các giá trị truyền thống LSVH của địa phương, của đất nước. Mục tiêu của biện pháp này là xây dựng quy trình tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương vào bài học. Từ đó định hướng, đề xuất cho giáo viên cách thức tích hợp, lồng ghép nội dung giáo dục theo qui trình đã xây dựng, đồng thời để quá Trang 11
  15. trình giáo dục được diễn ra thường xuyên, liên tục, đồng bộ trong trường THPT. Nội dung và cách thức tiến hành biện pháp Xây dựng chương trình hoạt động giáo dục theo hướng tích hợp nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương vào các môn học cần tiến hành theo các bước: Bước 1: Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Việc xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương trước tiên cần căn cứ vào các hướng dẫn, chỉ đạo của các cơ quan quản lý cấp trên như Bộ GD&ĐT, Sở GD&ĐT Nghệ An. Bên cạnh đó, mục tiêu cũng cần được xây dựng trên cơ sở phân tích những yêu cầu của sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương và điều kiện thực tế của nhà trường. Bước 2: Lựa chọn các nội dung giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương phù hợp để lồng ghép vào các môn học. - Tổ, nhóm, giáo viên nghiên cứu kỹ chương trình dạy học của môn học ở trường THPT để xác định được nội dung truyền thống LSVH địa phương có thể được tích hợp trong dạy học môn học. Cụ thể GV nghiên cứu kỹ nội dung của từng chương, từng bài học, nội dung trong bài có thể tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS vào bài học cho phù hợp trong các môn học cụ thể. Đồng thời xây dựng các bài học ngoại khóa đưa HS học tập tại các địa điểm tại địa phương sao cho phù hợp với đặc trưng LSVH địa phương, trình độ nhận thức của HS THPT các huyện trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Việc xác định nội dung giáo dục tích hợp trong bài học được căn cứ vào mối liên hệ kiến thức môn học với kiến thức về truyền thống LSVH địa phương đất nước từ đó GV lựa chọn tư liệu dạy học và các mức độ tích hợp sao cho đảm bảo sự khoa học, logic, đảm bảo về thời gian tổ chức bài học. - Trên cơ sở nghiên cứu kĩ chương trình và nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương có thể tích hợp, GV xác định mức độ tích hợp theo bốn hình thức + Mức độ toàn phần: Khi nội dung bài học và nội dung tích hợp về giáo dục truyền thống LSVH địa phương có sự đồng nhất với nhau có thể xây dựng thành một chủ đề hay một số bài học trọn vẹn (vận dụng trong bài học về LS địa phương, địa lý địa phương). + Mức độ bộ phận: Lựa chọn một số kiến thức về giáo dục truyền thống LSVH địa phương để đưa vào một phần, một mục trong bài học + Mức độ lồng ghép: Lồng ghép những nội dung về giáo dục truyền thống LSVH địa phương trong từng mục hay từng đơn vị nội dung bài học khi GV thấy phù hợp + Mức độ liên hệ: GV mở rộng kiến thức bài học trong sách giáo khoa và nội dung tích hợp với kiến thức ngoài xã hội. Bước 3: Lựa chọn các phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương phù hợp với nội dung môn học. Trang 12
  16. Bước 4: Thiết kế và tổ chức bài học tích hợp nội dung giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương. Từ mục tiêu, nội dung bài học đã có tích hợp nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương, GV lựa chọn hình thức, phương pháp, phương tiện dạy học phù hợp theo hướng phát triển năng lực HS. Các hình thức có ưu thế trong giáo dục truyền thống LSVH địa phương như hình thức dạy học ngoại khóa (tổ chức dạy học tại bảo tàng, tại các di tích LSVH , tại các làng nghề truyền thống...), hình thức tham quan trải nghiệm. Tuy nhiên, trên thực tế hình thức dạy học này không dễ tổ chức thực hiện do cần có sự đầu tư công sức của GV, thời gian, phương tiện đi lại, sự phối hợp của nhiều lực lượng. Vì vậy GV cần khai thác tối đa hình thức dạy học nội khóa trong tổ chức bài học có tích hợp nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương. Để phát huy huy hiệu quả trong việc giáo dục truyền thống LSVH địa phương cho HS thì GV cần quan tâm đến các PP, kĩ thuật dạy học tích cực để tăng cường tính trực quan và hứng thú cho HS như PPDH dự án, PPDH vấn đề, PPDH trò chơi, PP đóng vai, thảo luận nhóm, đi thăm quan, đi thực tế, kĩ thuật phòng tranh, kĩ thuật tia chớp, kĩ thuật khăn trải bàn…. Trong dạy học có tích hợp nội dung giáo dục truyền thống LSVH địa phương vai trò của phương tiện dạy học rất quan trọng, các tranh ảnh, máy chiếu, tư liệu hình ảnh, mô hình có tác dụng hỗ trợ quá trình tổ chức triển khai bài học, hình ảnh hóa nội dung GV truyền tải. Điều quan trọng là GV cần phải linh hoạt, khéo léo trong sử dụng phương pháp, phương tiện dạy học phù hợp với điều kiện nhà trường, với trình độ HS để bài học diễn ra có hiệu quả và đạt được mục tiêu của bài học và mục tiêu về giáo dục truyền thống LSVH địa phương. PP và hình thức giáo dục rất đa dạng. Tuy nhiên, khi lựa chọn PP và hình thức giáo dục cần đảm bảo các yêu cầu: Phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh; Phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường và địa phương; Phù hợp với năng lực và khả năng thực hiện của GV, HS. Bước 5 Đánh giá kết quả hoạt động giáo dục truyền thống LSVH địa phương. Kết quả của quá trình dạy học được thể hiện thông qua kết quả kiểm tra, đánh giá mức độ hình thành kiến thức, kĩ năng, thái độ của HS. Vì vậy khi xây dựng tiêu chí kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS, GV cần quan tâm, tích hợp kiểm tra đánh giá kiến thức, kĩ năng, thái độ của HS về nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo mục tiêu đã xác định. Có thể được thực hiện như sau: Trong các câu hỏi của bài kiểm tra thường xuyên, định kì, GV nên thiết kế câu hỏi có nội dung liên quan đến truyền thống LSVH địa phương mà HS đã được tiếp cận trong quá trình học tập của các bài học. GV đánh giá HS qua kết quả hoàn thành các nhiệm vụ chung của bài học và nhiệm vụ riêng cho nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Kết quả hoàn thành nhiệm vụ được HS thể hiện qua thuyết trình, bài báo cáo, tiểu luận, hay một sản phẩm theo yêu cầu của GV. 2.2.2.1. GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ VĂN HÓA ĐỊA PHƯƠNG CHO HS THPT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN THÔNG QUA DẠY HỌC Trang 13
  17. BÀI NỘI KHÓA MÔN NGỮ VĂN. - Ưu thế của môn Ngữ văn trong việc giáo dục truyền thống lịch sử văn hóa địa phương cho HS THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Văn học bắt nguồn từ hiện thực, là tấm gương phản ánh hiện thực khách quan. Hiện thực được phản ánh trong văn chương là hiện thực của đời sống văn hóa, xã hội, lịch sử và đời sống tâm hồn, tính cách, lý tưởng, hoài bão của con người muôn hình muôn vẻ. Bởi vậy, các tác phẩm văn học thường phản ảnh vẻ đẹp của quê hương đất nước, truyền thống của dân tộc, vẻ đẹp tâm hồn, tư tương, tình cảm của con người trong bối cảnh lịch sử, văn hóa. Để hiểu được con người, trong văn chương, không thể tách rời các yếu tố địa lí, văn hóa, tín ngưỡng, các phong tục tập quán tồn tại lâu đời của từng vùng niềm địa phương. Bản thân các tác phẩm văn học khi được nghiên cứu và xem xét, cắt nghĩa, thường được tiếp cận và nhìn nhận dưới góc độ LSVH. Xu hướng tiếp cận tác phẩm văn học từ góc độ văn hóa làm cho việc tìm hiểu tác phẩm trở nên sâu sắc và toàn diện hơn. Nhiều bài học trong chương trình Ngữ văn THPT có mối liên hệ, có sợi dây kết nối với truyền thống LSVH địa phương Nghệ An mà chúng ta có thể liên hệ . Để từ đó học sinh có thể khám phá bài học có chiều sâu hơn và cũng từ đó mà phát huy sâu sắc hơn giá trị, chức năng của văn học: chức năng nhận thức, chức năng giáo dục và thẩm mĩ. Qua tích hợp giáo dục truyền thống LSVH địa phương trong dạy học môn ngữ văn thì học sinh sẽ lắng nhận được nhiều giá trị của tác phẩm, nhận biết, vỡ ra được những bài học, thông điệp ý nghĩa về tình yêu quê hương, đất nước, ý thức trách nhiệm bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử của quê hương mình. Trong văn học, có nhiều kiểu loại làm văn có thể tích hợp với LSVH địa phương, trong đó loại văn nghị luận xã hội có rất nhiều lợi thế. Bởi lẽ, chủ đề các bài viết của học sinh đều có liên quan đến tư tưởng, đạo lí, hiện tượng đời sống xã hội không thể không liên hệ đến thực tế của địa phương mình. Các bài viết văn kiểu loại nghị luận xã hội thường là “không gian mở” để học sinh vận dụng sáng tạo kiến thức, kĩ năng làm văn và hiểu biết cá nhân bắt nguồn từ cuộc sống để bày tỏ những suy nghĩ, đánh giá, bàn luận của mình về các vấn đề văn hóa, lịch sử, xã hội gần gũi ở địa phương. Từ đó khơi gợi, hình thành và phát triển ý thức bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, truyền thống lịch sử địa phương mình một cách tự nhiên và hiệu quả hơn các bài giảng lí luận, đạo dức khô khan nào khác. Trong dòng chảy của nền văn học dân tộc, bộ phận văn học dân gian với đặc trưng là sáng tác của tập thể nhân dân lao động, có tính truyền miệng và gắn bó mật thiết với sinh hoạt cộng đồng nên mối quan hệ giữa văn học dân gian với lịch sử, văn hóa địa phương càng mật thiết, gắn kết. Các tác phẩm văn học dân gian thường phản ánh phong tục, tập quán của từng địa phương trong đó có Nghệ An. Từ những dẫn giải trên, cho thấy khả năng tích hợp giáo dục truyền thống lịch sử, văn hóa địa phương trong môn Ngữ văn ở trường THPT là rất nhiều và khá thuận Trang 14
  18. lợi, phù hợp với quan điểm dạy học tích hợp của giáo dục nước ta hiện nay. - Nội dung và phương pháp/kĩ thuật tích hợp dục truyền thống LSVH địa phương cho học sinh THPT trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong dạy học môn Ngữ văn theo hướng phát triển NL, PC cho HS. Tiếng Làm Gợi ý nội dung, phương pháp/kĩ thuật Lớp Tên bài Văn Việt văn dạy học - Kĩ thuật phòng tranh: HS sưu tầm và trưng bày sản phẩm về các câu ca dao, tục ngữ, Khái quát văn học truyền thuyết,... về phong tục tập quán, về dân gian Việt Nam X truyền thống đấu tranh chống giặc ngoại xâm của địa phương mình. - PP đóng vai: Khuyến khích học sinh sân khấu hóa, diễn xướng các tác phẩm. - PP hoạt động nhóm: HS thuyết trình về di tích lịch sử Đền Cuông -Diễn An- Diễn Châu gắn liến với 10 truyền thuyết An Dương và Mị Châu - Đọc hiểu văn bản tự Trọng Thủy. sự dân gian: Truyện - PP đàm thoại: về trách nhiệm của hs trong An Dương Vương việc bảo tồn, quảng bá di tích Đền Cuông, và Mị Châu- Trọng X lễ hội Đền Cuông cũng là ý thức trách Thủy (Truyền nhiệm bảo tồn, phát triển giá trị LSVH địa thuyết_) phương và dân tộc. - PP Kể chuyện sáng tạo: Viết tiếp câu chuyện gặp gỡ giữa Mị Châu và Trọng Thủy dưới thủy cung thể hiện ứng xử độ lượng, nhân văn của người Nghệ nói riêng, của dân tộc ta nói chung. Ca dao than thân, yêu - Kĩ thuật phòng tranh: thương tình nghĩa Ca HS sưu tầm và trưng bày sản phẩm về các dao hài hước. bài ca dao, dân ca của địa phương mình về chủ đề than thân, yêu thương, tình nghĩa và các bài ca dao hài hước với mục đích mua vui hoặc châm biếm phong tục tập quán của địa phương mình. - HS vẽ tranh và trưng bày sản phẩm về chủ đề các bài ca dao hài hước. - Phương pháp trò chơi: Hs hát dân ca đối Trang 15
  19. đáp giao duyên. Chủ đề văn thuyết -PPDH dự án: minh: Các hình thức kết cấu của HS thuyết minh về các di tích lịch sử văn văn bản thuyết hóa của địa phương, hoặc những danh nhân minh, Lập dàn ý bài lịch sử, các tấm gương có đóng góp cho văn thuyết minh, công cuộc bảo vệ và xây dựng phát triển địa Tính chuẩn xác, hấp X phương. dẫn của văn bản Khuyến khích HS thuyết minh về nét đẹp thuyết minh, văn hóa của quê hương: sản vật, ngành Phương pháp thuyết nghề đặc trưng, phong tục, tập quán, nét minh, Luyện tập đẹp tâm hồn con người của quê hương viết đoạn văn thuyết mình. minh - PP tổ chức trò chơi: nhận diện lịch sử: tìm hiểu về hình tượng nhân vật Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn trong bài “bình ngô đại cáo”: kể tên, thuyết trình các vùng đất của Văn chính luận Việt Nghệ An được nhắc đến trong bài “Bình Nam thời trung đại: ngô đạo cáo”, các tướng lĩnh đất Nghệ An Bình Ngô Đại Cáo ( X như Nguyễn Xí, Nguyễn Cảnh Chân… Nguyễn Trãi) trong K/N Lam Sơn. - Vận dụng sáng tạo: Liên hệ với truyền thống yêu nước, nhân đạo của nhân dân địa phương, ý thức trách nhiệm của thế hệ trẻ đối với truyền thống lịch sử, văn hóa đó. - PP tổ chức trò chơi” theo dòng lịch sử”: tìm Văn chính luận Việt hiểu về một số người hiền tài của địa phương Nam thời trung đại: (danh nhân, các nhân vật lịch sử tài giỏi, đức Hiền tài là nguyên khí độ trên nhiều lĩnh vực) cũng như truyền của quốc gia (Thân X thống trọng dụng nhân tài của địa phương. Nhân Trung) - Kĩ thuật khăn trải bàn: các nhóm kể một số gương tiêu biểu về truyền thống hiếu học của địa phương. -PPDH dự án: thuyết minh về thắng cảnh Bài làm văn giữa kì X quê hương, loại hình dân ca, lễ hội, đặc sản, II: Văn thuyết minh ẩm thực của địa phương mình. Trang 16
  20. -PP DH khám phá: HS bình luận về giá trị và cách sử sử dụng tiếng địa phương mình cho phù hợp. Những yêu cầu về sử - PP trò chơi: tập làm ca sĩ; tập làm nhà thơ, X dụng tiếng Việt: HS sưu tầm, đọc, ngâm các bài thơ tiếng Nghệ, hát bài hát ngợi ca giọng Nghệ thể hiện được nét đẹp tâm hồn, văn hóa của con người xứ Nghệ. PP hoạt động nhóm:Tự chọn đề tài (một danh Luyện tập thao tác lập ngôn hoặc thành ngữ, tục ngữ có nội dung so luận so sánh X sánh) để viết đoạn văn so sánh, khuyến khích HS chọn danh ngôn, thành ngữ, tục ngữ của địa phương mình. - PP đóng vai: HS đóng vai phóng viên Văn bản nghị luận phỏng vấn nhà văn, nhà giáo, nhà cải cánh Việt nam trung đại: xã hội Nguyễn Trường Tộ về cuộc đời, sự Xin lập khoa luật nghiệp văn chương và những cải cách xã (Nguyễn Trường Tộ) X hội. - PP giải quyết vấn đề: liên hệ thực tiễn bình 11 luận về ý thức thực hiện luật pháp của nhân dân địa phương, đóng góp của Nguyễn Trường Tộ. -PP kiểm tra đánh giá: HS viết về vấn đề Bài làm văn giữa kì I X bảo tồn và phát huy truyền thống LSVH địa Nghị luận xã hội phương. Phong cách ngôn ngữ -PP trải nghiệm sáng tạo: HS viết các bản báo chí, Luyện tập tin, phóng sự, đóng vai phóng viên đi thực phỏng vấn và trả lời X tế để phỏng vấn, quay video có nội dung phỏng vấn. phản ánh về truyền thống LSVH địa phương. Trang 17

 

TOP Download

Tài liệu đề nghị cho bạn:

popupslide2=2Array ( )