Hướng dẫn sử dụng SPSS cho người mới bắt đầu
SPSS là phần mềm chuyên dụng xử lý thông tin sơ cấp - thông tin được thu thập trực tiếp từ đối tượng nghiên cứu. Thông tin được xử lý là thông tin định lượng (có ý nghĩa về mặt thống kê). SPSS là một bộ chương trình mà nhiều người sử dụng ưa thích do nó rất dễ sử dụng. » Xem thêm
Tóm tắt nội dung tài liệu
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
HƯ NG D N S D NG SPSS
CHO NGƯ I M I B T U
I/ Gi i thi u v SPSS
SPSS (vi t t t c a Statistical Package for the Social Sciences) là m t chương trình
máy tính ph c v công tác phân tích th ng kê. SPSS ư c s d ng r ng rãi trong công
tác th ng kê kinh t - xã h i.
Th h u tiên c a SPSS ư c ưa ra t năm 1968 và m i nh t là th h 18 ư c gi i
thi u t tháng 8 năm 2009, có c phiên b n cho các h i u hành Windows, Mac, và
Linux / Unix.
SPSS ư c s d ng b i các nhà nghiên c u th trư ng, nghiên c u y khoa, công ty
i u tra, chính ph , các nhà nghiên c u giáo d c và nh ng lĩnh v c khác. M t s ph n
m m có ch c năng th ng kê khác như Microsoft Office Excel, STATA, SAS,
Eviews…
Các ch c năng cơ b n:
* Th ng kê mô t (Descriptive statistics): t n s (Frequencies), các lo i b ng s li u
t ng h p (Cross tabulation, Explore, Descriptive Ratio Statistics)
* Th ng kê 2 bi n s (Bivariate statistics): trung bình (Means), T-test, ANOVA,
tương quan (bivariate, partial, distances), ki m nh phi tham s (Nonparametric tests)
* D báo (Prediction): h i quy (regression), phân tích nhân t (Factor analysis),
cluster analysis (two-step, K-means, hierarchical), bi t th c (Discriminant).
Ưu i m: d s d ng, h tr thao tác thông qua menu kéo th và câu l nh, các b ng
bi u, báo cáo ư c trình bày p, linh ho t.
T p tin nh p li u SPSS có uôi m r ng .sav, t p tin b ng bi u ch a k t qu có uôi
m r ng .spv.
Lưu ý khi cài t SPSS i v i b n PASW Statistics 18 (crack)
1) Run Setup/setup.exe
2) Single user license
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 1
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
3) Enter no serial number and install
4) In the end uncheck "Register with spss.com"
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 2
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
5) Close License Authorization Wizard
6) Copy content of EQX to install dir
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 3
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
Choose “Yes” to replace files
7) Run
II/ Thang o, thu th p và mã hóa d li u
1. Thang o
D li u nghiên c u có th phân chia thành 2 lo i chính là d li u nh tính và d
li u nh lư ng.
Các d li u này ư c thu th p b ng 4 thang o cơ b n ư c th hi n trên sơ
như sau:
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 4
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
D li u
D li u nh tính D li u nh lư ng
Thang o danh nghĩa Thang o th b c Thang o kho ng cách Thang o t l
D li u nh tính: lo i d li u này ph n ánh tính ch t, s hơn kém, ta không tính
ư c tr trung bình c a d li u d ng nh tính.
D li u nh lư ng: lo i d li u này ph n ánh m c , m c hơn kém, tính
ư c tr trung bình.
C n chú ý r ng các phép toán th ng kê dùng cho d li u nh tính có nh ng c
i m khác v i phép toán dùng cho d li u nh lư ng.
i) Thang o danh nghĩa (còn g i là thang o nh danh ho c thang o phân
lo i) – nominal scale: trong thang o này các con s ch dùng phân lo i
các i tư ng, không mang ý nghĩa nào khác. Nh ng phép toán th ng kê
b n có th s d ng ư c cho d ng thang o danh nghĩa là: m, tính t n
su t c a m t bi u hi n nào ó, xác nh giá tr mode, th c hi n m t s
phép ki m nh.
ii) Thang o th b c – ordinal scale: lúc này các con s thang o danh nghĩa
ư c s p x p theo m t quy ư c nào ó v th b c hay s hơn kém, nhưng
ta không bi t ư c kho ng cách gi a chúng. i u này có nghĩa là b t c
thang o th b c nào cũng là thang o danh nghĩa nhưng rõ ràng b n
không th suy ngư c l i ư c.
iii) Thang o kho ng – interval scale: là m t d ng c bi t c a thang o th
b c vì nó cho bi t ư c kho ng cách gi a các th b c. Thông thư ng
thang o kho ng có d ng là m t dãy các ch s liên t c và u n t 1
n 5, hay t 1 n 10…
Nh ng phép toán th ng kê có th s d ng thêm cho lo i thang o này so
v i 2 lo i thang o trư c là: tính kho ng bi n thiên, s trung bình, l ch
chu n… C n chú ý là thang o kho ng t nó không có i m 0 ư c xác
nh trư c, do ó b n ch có th th c hi n ư c phép tính c ng tr ch
phép chia không có ý nghĩa.
iv) Thang o t l - ratio scale: thang o t l có t t c các c tính kho ng
cách và th t c a thang o kho ng, ngoài ra i m 0 trong thang o
kho ng là m t tr s “th t” nên ta có th th c hi n ư c phép toán chia
tính t l nh m m c ich so sánh.
Nói chung v i các bi n thu th p b ng thang o kho ng và thang o t l ta có th
o lư ng xu hư ng trung tâm b ng trung bình s h c. Còn xu hư ng phân tán o
b ng l ch chu n, phương sai (kho ng và t trung v ít ư c s d ng n do
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 5
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
kém h u ích hơn). Vì v y, SPSS g p chung hai lo i thang o này thành m t g i là
Scale Measures.
2. Thu th p d li u
* Các phương pháp thu th p s li u
a. Ph ng v n tr c ti p (Face to face interview)
- Ph ng v n t i nhà (Door to door interview)
- Ph ng v n t i m t a i m c th (Central location interview)
- Ph ng v n ch ng (Mall – Intercept interview)
b. Ph ng v n qua i n tho i
c. Ph ng v n qua thư
d. Ph ng v n qua internet
e. Quan sát (Observation)
* D ng câu h i
a. Câu h i m
b. Câu h i óng
- Câu h i phân ôi (Dichotomous)
Anh/ch có s d ng i n tho i di ng không?
1. Có 2. Không
- Câu h i li t kê m t l a ch n (Single response)
Trong s các nhãn hi u nư c ng t có gaz dư i ây b n s d ng thư ng xuyên
nh t nhãn hi u nào?
Coca-Cola 1
Pepsi-Cola 2
7-Up 3
Fanta 4
- Câu h i li t kê nhi u l a ch n (Multiple responses)
B n ã t ng vi ng thăm a i m nào trong các thành ph dư i ây nư c
Lào?
Viêng Chăn 1
Luang Prabang 2
Luang Namtha 3
Savanakhet 4
- Câu h i s p h ng (Ranking)
Trong các y u t sau ây anh/ch hãy cho bi t m c quan tr ng nh t, nhì, ba
trong vi c l a ch n mua m t máy i n tho i?
Ch t lư ng b t sóng ______
Ki u dáng th i trang ______
… ______
Ngu n g c xu t x ______
- Câu h i phân m c (Scale)
Theo ý b n, trong nh ng câu nói sau ây câu nào mô t úng nh t v màu s c
c a bao bì s n ph m này?
Quá t i 1
Hơi t i 2
V a 3
Hơi sáng 4
Quá sáng 5
- Câu h i ch m i m.
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 6
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
Hãy cho i m các s n ph m sau t 1 n 10 i m theo m c ưa thích c a
b n
i m
Nhãn hi u A ____
Nhãn hi u B ____
Nhãn hi u C ____
Nhãn hi u D ____
* Lưu ý: Thông thư ng, i v i bi n Ordinal, ta có th nh d ng thành Scale.
3. Mã hóa d li u
Ví d :
Nguyên t c là chúng ta c n chuy n các thông tin t d ng “ch ” sang d ng “s ”
ti n hành nh p li u vào SPSS.
4. X lý d li u
Quy trình x lý d li u
- Bư c 1: ki m tra, hi u ch nh b ng câu h i
- Bư c 2: mã hóa d li u trên b ng câu h i
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 7
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
- Bư c 3: nh p d li u vào máy tính
- Bư c 4: làm s ch d li u trên máy tính
III/ Khai báo bi n và nh p li u trong SPSS
1. Giao di n
1- Thanh menu ch c năng
2- Bi u tư ng m t s ch c năng thông d ng
3- C t hi n th tên các bi n
4- S th t các dòng
5- Data View (c a s nh p li u và th hi n d li u), Variable View (c a s khai báo
bi n)
2. Khai báo bi n
B ng ph ng v n ơn gi n
1. Lo i i n tho i di ng mà b n s d ng chính?
Nokia
Samsung
Motorola
Khác
2. M c hài lòng chung c a b n khi s d ng lo i i n tho i trên?
R t không hài lòng 1 2 3 4 5 R t hài lòng
3. Chi tiêu trung bình m t tháng cho vi c g i i n tho i di ng ……….ngàn
4. B n theo dõi thông tin v các lo i i n tho i m i như th nào?
Không bao gi Ít khi Th nh tho ng Thư ng xuyên
5. B n thư ng s d ng tính năng nào
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 8
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
Nghe - g i Tin nh n Nghe nh c Quay phim, ch p hình Games Khác
6. Gi i tính: Nam N
Khai báo bi n
i) Name: tên bi n, ký t liên t c, không có kho ng tr ng
ii) Type: ki u d li u, s (numeric), ch (string)…
iii) Width: r ng ki u d li u, n u type là string thì width là s ký t
t i a
iv) Decimals: lư ng s th p phân
v) Label: nhãn bi n (chú thích cho tên bi n)
vi) Values: giá tr mã hóa d li u
vii) Missing: khai báo giá tr khuy t
viii) Columns: r ng c t tên bi n
ix) Align: v trí d li u nh p trong c t
x) Measure: lo i thang o c a d li u, Ordinary (thang o th b c),
Nominal (thang o danh nghĩa), Scale (g m c Interval và Ratio).
xi) Role: vai trò c a bi n
Nh p li u
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 9
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
* Lưu ý: có th dùng ch c năng Copy/Paste sao chép d li u t chương trình Excel
sang SPSS. Ngoài ra, SPSS cũng có th import d li u t file .xls có s n b ng cách
vào File > Open > Data…> Ch n t p tin uôi *.xls.
3. M t s x lý trên bi n
Mã hóa l i bi n (Recode)
Vào Transform > Recode into Same Variables… ho c Recode into Different
Variables…
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 10
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
1- Ch n bi n c n mã hóa và ưa sang vùng l a ch n
2- Chuy n giá tr cũ sang giá tr m i
3- i u ki n l c giá tr (n u có)
Công c tính toán gi a các bi n (Compute)
Transform > Compute Variable… ư c s d ng tính toán các giá tr m i t các
bi n ã có s n trong t p d li u, k t qu tính toán thư ng ch a trong m t bi n m i
ho c ch ng lên m t bi n khác s n có tùy vào thao tác c a b n.
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 11
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
1- t tên bi n m i
2- Vùng tính toán
IV/ Phân tích d li u
1. Th ng kê mô t
a. Th ng kê mô t (Descriptive Statistics): s d ng b ng bi u, bi u - th
tóm t t, di n t d li u nghiên c u.
T o b ng t n s
T thanh Menu ch n
Analyze
Descriptive Statistics
Frequencies
H p tho i Frequencies xu t hi n,
Ch n các bi n c n tính và ưa vào
khung Variable(s)
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 12
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
C as
hi n th
k t qu
( uôi .spo)
Vùng hi n
th B ng
t ns
Cây thư
m c b ng
bi u
* Có th copy b ng t n s sang word ho c xu t k t qu sang file word/excel.
T o b ng th ng kê mô t
Cách 1.
T thanh Menu ch n
Analyze
Descriptive Statistics
Descriptives
H p tho i Descriptive xu t hi n,
Ch n các bi n c n tính và ưa
vào khung Variable(s)
Nh p nút Option n u mu n tính
thêm các th ng kê khác
Descriptive Statistics
N Minimum Maximum Mean Std. Deviation
chi tieu trung binh mot 92 120.00 410.00 246.6304 92.77501
thang cho viec goi dien
thoai (ngan dong)
Valid N (listwise) 92
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 13
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
Cách 2.
B n cũng có th tính th ng kê mô t b ng cách Ch n Analyze\ Descriptive
Statistics\ Frequencies
- ưa bi n nh lư ng c n tính th ng kê mô t vào khung Variable(s)
- Nh p Statistics và ánh d u ch n các ch tiêu c n tính
b ng chéo (phân tích hai bi n): b ng Crosstabs
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 14
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
T thanh Menu ch n
Analyze
Descriptive Statistics
Crosstabs
H p tho i Crosstabs xu t hi n,
Ch n các bi n c n tính ưa vào
khung Row(s) và Column(s)
Nh p nút Cells n u mu n tính
theo ơn v ph n trăm. L a ch n
Display clustered bar charts
n u mu n có thêm th d ng
c t
loai dien thoai di dong ma ban su dung chinh * gioi tinh Crosstabulation
Count
gioi tinh
Nu Nam Total
loai dien thoai di dong ma Nokia 0 25 25
ban su dung chinh Samsung 22 6 28
Motorola 27 0 27
khac 6 6 12
Total 55 37 92
loai dien thoai di dong ma ban su dung chinh * gioi tinh Crosstabulation
% within loai dien thoai di dong ma ban su dung chinh
gioi tinh
Nu Nam Total
loai dien thoai di dong ma Nokia 100.0% 100.0%
ban su dung chinh Samsung 78.6% 21.4% 100.0%
Motorola 100.0% 100.0%
khac 50.0% 50.0% 100.0%
Total 59.8% 40.2% 100.0%
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 15
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
* Lưu ý: bi n có nhi u thu c tính nên ưa vào khung Column(s).
Tính giá tr trung bình c a 1 bi n nh lư ng phân theo 1 bi n nh tính
T thanh Menu ch n
Analyze
Compare Means
Means
ưa bi n nh lư ng vào
Dependent list
ưa bi n nh tính vào
Independent List
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 16
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
Report
muc do hai long
loai dien thoai di dong ma
ban su dung chinh Mean N Std. Deviation
Nokia 3.92 25 1.187
Samsung 2.18 28 .476
dime nsio n 1
Motorola 1.00 27 .000
khac 2.50 12 .905
Total 2.35 92 1.330
B ng t n s cho câu h i nhi u l a ch n
i v i bi n nhi u tr l i: trư c khi b ng ta ph i ti n hành nhóm các bi n ch a
ng các giá tr tr l i có ư c (multiple responses).
Bư c 1. Khai báo cho bi n nhi u l a ch n
T thanh Menu ch n
Analyze
Multiple Response
Define Variable Sets
ưa các bi n mô t các
thu c tính c a bi n
nh tính vào
Variables in Set
Ch n Dichotomies n u
câu h i nhi u l a ch n
ư c nh p theo cách
này, nh p giá tr 1 vào
ô Counted value (n u 1
là có ch n)
Khai báo Name cho
bi n, b m Add
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 17
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
Bư c 2. T o b ng t n s cho bi n nhi u l a ch n
T thanh Menu ch n
Analyze
Multiple Response
Frequencies
Ch n bi n ã ư c khai báo và ưa
vào khung Table(s) for
Case Summary
Cases
Valid Missing Total
N Percent N Percent N Percent
a
$tinhnang 92 98.9% 1 1.1% 93 100.0%
a. Dichotomy group tabulated at value 1.
$tinhnang Frequencies
Responses Percent of
N Percent Cases
a
tinh nang thuong su dung nghe _ goi 59 22.3% 64.1%
tin nhan 56 21.2% 60.9%
nghe nhac 64 24.2% 69.6%
quay phim, chup hinh 43 16.3% 46.7%
games 37 14.0% 40.2%
khac 5 1.9% 5.4%
Total 264 100.0% 287.0%
a. Dichotomy group tabulated at value 1.
b ng chéo i v i bi n nhi u câu tr l i
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 18
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
T thanh Menu ch n
Analyze
Multiple Response
Crosstabs
Ch n bi n nhi u câu tr l i
ưa vào khung Row(s), bi n
phân lo i ưa vào khung
Column(s), chú ý khai báo
Define Ranges cho bi n phân
lo i.
$tinhnang*gioi Crosstabulation
gioi tinh
Nu Nam Total
a
tinh nang thuong su dung nghe _ goi Count 34 25 59
tin nhan Count 37 19 56
nghe nhac Count 43 21 64
quay phim, chup hinh Count 25 18 43
games Count 1 36 37
khac Count 3 2 5
Total Count 55 37 92
Percentages and totals are based on respondents.
a. Dichotomy group tabulated at value 1.
* Lưu ý: SPSS còn h tr x lý i v i bi n có nhi u câu tr l i trong menu Analyze
> Tables > Multiple Response Sets. Th t c kh i t o tương t như trên. M c dù
b n ã kh i t o bi n có nhi u câu tr l i b ng cách này thì ch c năng Multiple
Response Frequencies và Crosstabs trên không th s d ng ư c, thay vào ó
Analyze > Tables > Custom Tables s h tr và nó ư c xem như m t variable.
b. Mô t d li u b ng th
th Bar dùng th hi n thông tin như trung bình, trung v , t n s tích lũy, t n su t
tích lũy, s quan sát… c a bi n. Nó ư c s d ng cho các d li u thu th p b ng các
thư c o nh danh, th t , kho ng cách ho c t l v i ít giá tr r i r c.
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 19
- Hư ng d n s d ng SPSS cho ngư i m i b t u
t o th b n vào menu Graphs > Legacy Dialogs > Bar. Ngoài ra còn nhi u
d ng th khác mà b n có th l a ch n, khám phá.
B môn Toán-Th ng kê kinh t - H Kinh t -Lu t 20