Trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm thứ nhất trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế
Bài viết trình bày nhận định chung về thực trạng trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm 1; Các trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm thứ nhất; Các cách ứng phó trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm 1. » Xem thêm
Tóm tắt nội dung tài liệu
- TRỞ NGẠI TÂM LÝ TRONG GIAO TIẾP VỚI GIẢNG VIÊN
CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM,
ĐẠI HỌC HUẾ
TRẦN THỊ THUẬN - TRẦN THỊ MINH TÂM
Khoa Tâm lý – Giáo dục
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Bước vào giảng đường đại học sư phạm với một môi trường mới lạ không chỉ mở ra
những cơ hội học tập, giao lưu thầy cô và bạn bè, học tập tích lũy kiến thức, trải nghiệm
nhằm thiết lập kĩ năng nghiệp vụ sư phạm để trở thành một giáo viên có tri thức và kĩ
năng nghề nghiệp trong tương lai mà còn mở ra bao khó khăn, thách thức đòi hỏi sinh
viên phải vượt qua.
Khi bước vào cổng trường đại học người thanh niên trải qua bước ngoặt đặc biệt quan
trọng trong cuộc đời của mình. Kể từ lúc này họ đã thuộc hàng ngũ những người được
trang bị hệ thống tri thức, kỹ năng, kỹ xảo và cần tích cực để tham gia vào đội ngũ tri
thức. Những năm đầu bỡ ngỡ với sự thay đổi lớn về phong cách học tập và sinh hoạt
làm cho sinh viên gặp không ít khó khăn trong đời sống học đường. Đặc biệt là những
khó khăn trong việc thiết lập các mối quan hệ mới trong nhà trường, nhất là khó khăn
trong giao tiếp với giảng viên. Vì thế sinh viên thường không tự tin trong giao tiếp, trao
đổi những vấn đề chưa hiểu với giảng viên, ngại ngùng, cảm thấy luống cuống, lung
túng khi phát biểu.
Nguyên nhân dẫn đến trở ngại đó có thể do sự trở ngại tâm lý trong giao tiếp mà họ
không phát hiện ra hay không muốn vượt qua trở ngại đó. Nếu vượt qua được trở ngại
đó kết quả giao tiếp sẽ tốt hơn còn ngược lại sẽ tạo tính ỳ trong giao tiếp ở những năm
tiếp theo và sau khi ra trường sẽ khó phá vỡ tính ỳ đó. Để khắc phục những trở ngại
trong giao tiếp của sinh viên và giúp sinh viên đạt kết quả tốt trong học tập thì bước
phát hiện và phá bỏ những trở ngại trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên là hết
sức quan trọng và thiết thực. Quá trình rèn luyện kỹ năng giao tiếp với giảng viên của
sinh viên là một trong những hành trang chuẩn bị vững chắc cho sinh viên gia nhập vào
xã hội và thực hiện chức năng của mình.
Vậy làm sao để vượt qua được những trở ngại đó, làm sao để nâng cao hiệu quả của
việc giao tiếp giữa sinh viên với giảng viên.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài “Nghiên cứu trở ngại tâm lý trong
giao tiếp của sinh viên năm thứ nhất với giảng viên trường ĐHSP, ĐH Huế”. Nghiên
cứu được thực hiện trên 60 sinh viên năm thứ nhất thông qua phương pháp nghiên cứu
bằng anket, phương pháp quan sát và phỏng vấn.
Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sinh viên năm học 2013-2014
Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế, tháng 12/2013, tr: 335-339
- 336 TRÂN THỊ THUẬN – TRẦN THỊ MINH TÂM
2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
2.1. Nhận định chung về thực trạng trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên
của sinh viên năm 1
Để có thể nhìn nhận được thực trạng chung về trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng
viên của sinh viên năm 1 ở Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế, chúng tôi đã trưng
cầu ý kiến của 60 SV qua câu hỏi:
“Trong giao tiếp giảng viên, bạn có gặp trở ngại tâm lý không?”
Kết quả cho thấy là có đến 96,7% SV trong số mẫu điều tra gặp phải trở ngại tâm lý
trong giao tiếp với giảng viên. Cụ thể tần số xuất hiện những TNTL trong GT với GV
của SV năm 1 được thể hiện ở bảng 1 dưới đây:
Bảng 1. Mức độ tần suất gặp phải những trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên
của sinh viên năm 1
Các mức độ Số lượng Tỉ lệ %
Rất thường xuyên 3 5
Thường xuyên 11 18.3
Thỉnh thoảng 40 66.7
Hiếm khi 4 6.7
Không bao giờ 2 3.3
Từ kết quả đã điều tra được, dễ nhận thấy rằng “mức độ thỉnh thoảng gặp khó khăn tâm
lý” chiếm tỉ lệ khá lớn với 66,7% sinh viên, tiếp đó “mức độ thường xuyên” chiếm tần
số 18,3% sinh viên và các mức độ khác giảm dần theo thứ tự như rất thường xuyên
chiếm 5%, hiếm khi 6,7% và không bao giờ chỉ có 3,3%. Điều đó cho thấy chỉ một số
rất ít sinh viên năm 1 tự tin phần nào vào khả năng giao tiếp, ứng xử phù hợp với giảng
viên trong môi trường đại học. Còn hầu hết sinh viên năm 1 đều gặp trở ngại trong giao
tiếp với giảng viên. Tuy vậy, dù nhận thức được mức độ về những trở ngại tâm lý trong
giao tiếp với giảng viên nhưng việc sử dụng những cách ứng phó hiệu quả nhằm khắc
phục những trở ngại này đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn mà không phải người sinh viên năm 1
nào cũng có được.
2.2. Các trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm thứ nhất
Để làm sáng tỏ bức tranh với những trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của
sinh viên năm thứ nhất, trước hết chúng tôi tập trung vào khảo sát các loại trở ngại tâm
lý trong giao tiếp với giảng viên mà sinh viên năm 1 gặp phải. Kết quả điều tra cho thấy
những trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm thứ nhất thường
trải nghiệm là: “Thiếu tự tin e dè, ngại ngùng khi giao tiếp”, “Thụ động trong giao
tiếp”, “sợ không làm hài lòng giảng viên” và “không diễn đạt lưu loát suy nghĩ của
mình” (73,3% sinh viên). Lý giải cho kết quả này, sinh viên năm thứ nhất cho rằng do
tính cách của bản thân như rụt rè, mặc cảm, trầm tính và do nhà trường ít có những buổi
giao lưu, gặp gỡ giữa giảng viên và sinh viên nên sinh viên không diễn đạt lưu loát suy
nghĩ của mình, sợ không làm hài lòng giảng viên. Những trở ngại tâm lý khác mà sinh
- TRỞ NGẠI TÂM LÝ TRONG GIAO TIẾP VỚI GIẢNG VIÊN... 337
viên năm thứ nhất gặp phải là “không biết cách tổ chức và duy trì cuộc giao tiếp” (65%)
và “khó tạo thiện cảm với giáo viên khi giao tiếp” (61,7%).
Tuy nhiên, bên cạnh những trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên mà sinh viên
năm thứ nhất gặp phải như trên đã nêu trên thì có 28,2% sinh viên năm thứ nhất “không
bao giờ” gặp phải một số trở ngại tâm lý khác. Tiêu biểu là có 61,7% “không bao giờ”
“sợ bị giảng viên ghét, trù dập” và 65% sinh viên được hỏi “không bao giờ” “sợ bị trừ
điểm”. Ngoài ra, đáng lưu ý là không có sinh viên nào có lựa chọn “không hứng thú
giao tiếp” với giảng viên. Có thể xem đây là những số liệu thống kê mang tín hiệu tích
cực cho thấy các em rất mong muốn được cải thiện khả năng giao tiếp của mình nói
chung và với giảng viên nói riêng. Với sự tự tin này, cùng với sự nỗ lực của bản thân,
có thể sinh viên năm 1 sẽ phần nào dễ dàng hơn trong việc khắc phục những trở ngại
tâm lý trong giao tiếp với giảng viên.
Nhìn chung, từ kết quả điều tra cho thấy, số sinh viên năm 1 gặp phải trở ngại tâm lý
trong giao tiếp với giảng viên ở mức độ khá cao, vì vậy nghiên cứu những biểu hiện cụ
thể của trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên cũng như những cách ứng phó với
những trở ngại tâm lý nay là rất cần thiết để có thể đưa ra một số biện pháp tác động
nhằm giảm thiểu những trở ngại tâm lý đó cho sinh viên năm 1.
2.3. Các biểu hiện của trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên
năm 1
Bảng 2. Biểu hiện của trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm 1
Stt Biểu hiện Số lượng Tỉ lệ %
1 Vẫn tỏ vẻ tự nhiên như không có vấn đề gì 15 17
2 Không thích phát biểu ý kiến 14 16
3 Phát biểu lí nhí khi có yêu cầu 11 12.5
4 Không hoàn thành nhiệm vụ giảng viên giao 8 9.1
5 Thường xuyên nghỉ học 0 0
6 Nói chuyện trong lớp 1 1.1
7 Sợ gặp GV ấy, khi gặp thì lúng túng, hoang mang, ngại ngùng 9 10.2
8 Tâm trạng căng thẳng, cử chỉ gò bó, không hài lòng với chính 30 34.1
mình
Nhìn chung, khi gặp trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên biểu hiện của sinh
viên năm 1 rất đa dạng. Biểu hiện thường xuyên xuất hiện nhất là “Tâm trạng căng
thẳng, cử chỉ gò bó, không hài lòng với chính mình”. Tuy nhiên, một dấu hiệu tích cực
khác cho thấy là dù biết có gặp trở ngại tâm lý khi giao tiếp với giảng viên của mình và
cảm thấy gò bó không thoải mái nhưng sinh viên năm 1 vẫn đi học thường xuyên,
không có hiện tượng nghỉ học hay nói chuyện trong lớp. Có thể thấy rằng sinh viên của
trường là sinh viên sư phạm nên ý thức học tập rất cao, họ có tinh thần học tập, tiếp thu
tri thức nghiêm túc, cũng như mong muốn được cải thiện những trở ngại tâm lý giữa họ
và giảng viên giảng dạy mình.
- 338 TRÂN THỊ THUẬN – TRẦN THỊ MINH TÂM
2.4. Các cách ứng phó trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên
năm 1
Từ bảng 3 có thể dễ dàng nhận thấy rằng sinh viên năm 1 có hướng khắc phục những
trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên theo hướng rất tích cực, các bạn tập trung
vào việc: “Tự nhận thức và rèn luyện năng lực giao tiếp cho chính mình bằng cách tìm
tòi, học hỏi (như tham gia vào các khóa học kỹ năng mềm, các câu lạc bộ, các diễn đàn
về kỹ năng giao tiếp, đọc các sách vở liên quan tới giao tiếp.” Có thể thấy rằng, tuy mới
vào giảng đường đại học nhưng sinh viên năm 1 đã ý thức rất rõ về vai trò của giao tiếp
và ảnh hưởng của nó đến kết quả học tập nên các em đã có ý thức rất rõ về việc cải thiện
các kỹ năng đó. Nhiều sinh viên khác lựa chọn giải pháp “Tìm đến người thân, bạn bè
hay những người có kinh nghiệm với mong muốn được chia sẻ”, 22.6% sinh viên chọn
phương án “chủ động trong mọi hoạt động và sinh hoạt”. Các kết quả này cho thấy rằng
sinh viên năm 1 đã cố gắng để cải thiện kỹ năng giao tiếp của mình. Cũng có một số
sinh viên chọn cách lảng tránh bằng “Mơ ước những khó khăn này sớm đi qua”, nhưng
số sinh viên này không nhiều (3.5% sinh viên).
Bảng 3. Cách ứng phó trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh viên năm 1
Stt Ứng phó với trở ngại tâm lý trong giao tiếp Số lượng Tỷ lệ Thứ bậc
1 Tự nhận thức và rèn luyện năng lực giao tiếp cho
chính mình bằng cách tìm tòi, học hỏi (như tham gia
vào các khóa học kỹ năng mềm, các câu lạc bộ, các 43 37.4 1
diễn đàn về kỹ năng giao tiếp, đọc các sách vở liên
quan tới giao tiếp).
2 Chủ động trong mọi hoạt động học tập và sinh hoạt. 26 22.6 3
3 Mạnh dạn khéo léo trong mọi cuộc giao tiếp. 15 13.0 4
4 Mơ ước những khó khăn này sớm đi qua. 4 3.5 5
5 Tìm đến người thân, bạn bè hay những người có kinh
27 23.5 2
nghiệm với mong muốn được chia sẻ.
3. KẾT LUẬN
Qua quá trình nghiên cứu thực trạng và lí luận chúng tôi thấy rằng: Sinh viên năm thứ
nhất gặp trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên ở mức độ khá thường xuyên. Các
trở ngại mà sinh viên năm thứ nhất vấp phải phong phú và biểu hiện cũng khác nhau,
Kết quả điều tra cho thấy những trở ngại tâm lý trong giao tiếp với giảng viên của sinh
viên năm thứ nhất thường trải nghiệm là: “Thiếu tự tin e dè, ngại ngùng khi giao tiếp”,
Thụ động trong giao tiếp”, “sợ không làm hài lòng giảng viên” và “không diễn đạt lưu
loát suy nghĩ của mình”) với biểu hiện thường xuyên là: “Tâm trạng căng thẳng, cử chỉ
gò bó, không hài lòng với chính mình.”. Cùng với những cách ứng phó tích cực từ phía
sinh viên năm thứ nhất như: “Tự nhận thức và rèn luyện năng lực giao tiếp cho chính
mình bằng cách tìm tòi, học hỏi (như tham gia vào các khóa học kỹ năng mềm, các câu
lạc bộ, các diễn đàn về kỹ năng giao tiếp, đọc các sách vở liên quan tới giao tiếp.” và
“Tìm đến người thân, bạn bè hay những người có kinh nghiệm với mong muốn được
chia sẻ.”. Tuy nhiên, vẫn còn những khó khăn trong giao tiếp có những bạn sinh viên
- TRỞ NGẠI TÂM LÝ TRONG GIAO TIẾP VỚI GIẢNG VIÊN... 339
thụ động trong giao tiếp, e dè, nhút nhát, mơ tưởng cho những khó khăn trong giao tiếp
giữa họ và giảng viên mau chóng qua nhanh mà không dám đối đầu, cải thiện những
khó khăn ấy. Nhằm giúp sinh viên năm thứ nhất ứng phó hiệu quả với những trở ngại
tâm lý trong giao tiếp với giảng viên cần khuyến khích sinh viên tích cực sử dụng các
cách ứng phó tích cực thông qua việc, tổ chức các cuộc giao lưu trò chuyện cho giảng
viên và sinh viên những buổi sinh hoạt ngoài giờ lên lớp để sinh viên dần dần tự tin hơn
trong giao tiếp, tổ chức nhiều khóa học về kỹ năng mềm, kỹ năng giao tiếp… để đáp
ứng nhu cầu học tập và giao lưu, giao tiếp với giảng viên của sinh viên.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Nguyễn Thạc (2009). Tâm lý học sư phạm đại học, NXB Đại học Sư phạm.
[2] Đinh Văn Đáng. Giáo Trình kỹ năng giao tiếp, NXB Lao động - xã hội
[3] Nguyễn Văn Lê. Vấn đề giao tiếp, NXB Thanh niên Hà Nội.
[4] Huỳnh Cát Dung (2010). Trở ngại tâm lý trong giao tiếp của sinh viên với giảng viên
ở một số trường đại học tại thành phố Hồ Chí Minh, Luận văn.
[5] Ngô Công Hoàn (2007). Những trắc nghiệm tâm lý tập 1 (trắc nghiệm về trí tuệ),
NXB Đại học Sư Phạm.
TRẦN THỊ THUẬN
TRẦN THỊ MINH TÂM
SV lớp TLGD 4, Khoa Tâm lý – Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế