Nâng cấp TK VIP tải tài liệu không giới hạn và tắt QC

Giáo trình Địa lí kinh tế Việt Nam - TS. Trần Duy Liên

Địa lý kinh tế cũng như mọi khoa học khác, ra đời và phát triển do những nhu cầu của sản xuất và đời sống con người. » Xem thêm

01-07-2010 1120 405
Download
Xem online
QUẢNG CÁO

Tóm tắt nội dung tài liệu

  1. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT GIAÙO TRÌNH ĐỊA LÝ KINH TẾ VIỆT NAM TS. TRẦN DUY LIÊN 1998
  2. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -1- MUÏC LUÏC MUÏC LUÏC ............................................................................................................- 1 - MỞ ĐẦU : ĐOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU, NHIEÄM VUÏ VAØ NOÄI DUNG CUÛA ÑÒA LYÙ KINH TEÁ HOÏC ...............................................................................................- 5 - A - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa moân hoïc : ..........................................................- 5 - B - Nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñòa lyù kinh teá hoïc : ............................................- 6 - C - Moái quan heä giöõa ñòa lyù kinh teá vaø caùc moân khoa hoïc khaùc:......................- 6 - Chöông I. LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ...............................- 7 - I.I KHAÙI NIEÄM VAØ NGUYEÂN TAÉC ...............................................................- 7 - 1.1.1 Caùc nguyeân taéc phaân boá saûn xuaát........................................................- 7 - I.1.2 Caùc vuøng kinh teá ..................................................................................- 7 - I.1.3 Caùc TEC - toång theå saûn xuaát laõnh thoå. ...............................................- 10 - I.1.4 Phaân vuøng kinh teá ..............................................................................- 11 - I.1.5 Toång sô ñoà phaân boá löïc löôïng saûn xuaát cuûa ñaát nöôùc ........................- 12 - I.1.6 Qui hoaïch vuøng..................................................................................- 12 - I.2 HEÄ THOÁNG LAÕNH THOÅ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VIEÄT NAM....................- 14 - I.2.1 Söï hình thaønh caùc vuøng kinh teá - haønh chính .....................................- 14 - I.2.2 Söï hình thaønh caùc vuøng chuyeân moân hoùa lôùn ....................................- 17 - Chöông II . PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ ..............- 19 - II.1 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP COÅ TRUYEÀN VAØ HIEÄN ÑAÏI ............................- 19 - II.2. PHÖÔNG PHAÙP PHAÂN BOÁ TOÁI ÖU NGAØNH VAØ XÍ NGHIEÄP ...........- 22 - II.2.1 Phöông phaùp lôïi theá so saùnh..............................................................- 22 - II.2.2 Tính toaùn chi phí qui ñoiå....................................................................- 23 - II.2.3 Xaùc ñònh vuøng tieâu thuï ......................................................................- 24 - II.3. PHAÂN TÍCH VAØ LUAÄN CHÖÙNG VEÀ CÔ CAÁU CUÛA TOÅNG THEÅ SAÛN XUAÁT VUØNG.................................................................................................- 25 - II.3.1 Ñaùnh giaù hieäu quaû chuyeân moân hoùa vuøng .........................................- 25 - II.3.2 Caùc chæ tieâu phaùt trieån toång hôïp vuøng vuøng......................................- 26 - Chöông III . MOÂI TRÖÔØNG TÖÏ NHIEÂN VAØ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN CUÛA VIEÄT NAM.........................................................................................................- 28 - III.1 MOÂI TRÖÔØNG VAØ PHAÙT TRIEÅN ........................................................- 28 - III.1.1 Khaùi nieäm veà moâi tröôøng .................................................................- 28 - III.1.2 Khaùi nieäm veà taøi nguyeân.................................................................- 29 - III.1.3 Quan heä giöõa moâi tröôøng vaø phaùt trieån ...........................................- 30 - III.1.4 Chieán löôïc baûo veä moâi tröôøng.........................................................- 31 - III.2 ÑAÙNH GIAÙ GIAÙ TRÒ KINH TEÁ CAÙC ÑIEÀU KIEÄN TÖÏ NHIEÂN CUÛA VIEÄT NAM...............................................................................................................- 32 - III.2.1 Giaù trò kinh teá cuûa vò trí ñòa lyù Vieät Nam .........................................- 32 - III.2.2 Giaù trò kinh teá cuûa ñòa hình nöôùc ta ..................................................- 33 - III.2.3 Giaù trò kinh teá cuûa khí haäu Vieät Nam ..............................................- 35 - III.3 GIAÙ TRÒ KINH TEÁ CAÙC NGUOÀN TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN......- 36 - III.3.1 Giaù trò kinh teá cuûa quaëng moû khoaùng saûn........................................- 37 - TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  3. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -2- III.3.2 Giaù trò kinh teá cuûa taøi nguyeân nöôùc ngoït .........................................- 41 - III.3.3 Giaù trò kinh teá cuûa bieån ...................................................................- 43 - III.3.4 Giaù trò kinh teá cuûa ñaát ñai nöôùc ta ...................................................- 44 - III.3.5 Giaù trò kinh teá taøi nguyeân röøng ôû nöôùc ta ........................................- 45 - Chöông IV . DAÂN CÖ VAØ CAÙC NGUOÀN LAO ÑOÄNG CUÛA VIEÄT NAM........- 48 - IV.1 DAÂN CÖ VAØ CAÙC NGUOÀN LAO ÑOÄNG ÑOÁI VÔÙI SAÛN XUAÁT ........- 48 - IV.2 CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI SÖÏ PHAÂN BOÁ DAÂN SOÁ .............- 49 - IV.2.1 Phöông thöùc saûn xuaát xaõ hoäi ...........................................................- 49 - IV.2.2 Nhaân toá töï nhieân .............................................................................- 49 - IV.3 QUI MOÂ DAÂN SOÁ VAØ VAÁN ÑEÀ TAÊNG DAÂN SOÁ ÔÛ VIEÄT NAM. .......- 50 - IV.3.1 Qui moâ daân soá..................................................................................- 50 - IV.3.2 Vaán ñeà taêng daân soá ôû Vieät Nam......................................................- 51 - IV.4 CÔ CAÁU DAÂN CÖ, NGUOÀN LAO ÑOÄNG CUÛA VIEÄT NAM. .............- 52 - IV.4.1 Cô caáu sinh hoïc cuûa daân cö.............................................................- 52 - IV.4.2 Cô caáu veà maët lao ñoäng vaø ngheà nghieäp..........................................- 53 - IV.4. 3 Cô caáu xaõ hoäi cuûa daân cö Vieät Nam ..............................................- 53 - IV.5 TÌNH HÌNH PHAÂN BOÁ DAÂN CÖ ÔÛ VIEÄT NAM .................................- 54 - IV.5.1 Maät ñoä daân soá cuûa nöôùc ta ...............................................................- 54 - IV.5.2 Nhöõng höôùng di daân, phaân boá laïi nguoàn lao ñoäng ..........................- 54 - Chöông V . TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ COÂNG NGHIEÄP ÔÛ VIEÄT NAM..............- 56 - V.1 VAI TROØ VAØ CÔ CAÁU NGAØNH COÂNG NGHIEÄP ................................- 56 - V.1.1 Vai troø cuûa coâng nghieäp ...................................................................- 56 - V.1.2 Cô caáu ngaønh coâng nghieäp ...............................................................- 56 - V.2 NHÖÕNG YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI PHAÙT TRIEÅN, PHAÂN BOÁ COÂNG NGHIEÄP..........................................................................................................- 57 - V.2.1 Yeáu toá khoa hoïc - kyõ thuaät ...............................................................- 57 - V.2.2 Caùc nhaân toá nguoàn nguyeân lieäu - nhieân lieäu, nguoàn lao ñoäng vaø khu vöïc tieâu thuï. ................................................................................................- 57 - V.3 NHÖÕNG ÑAËC ÑIEÅM TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT COÂNG NGHIEÄP ............- 60 - V.3.1 Tính chaát taäp trung hoùa .....................................................................- 60 - V.3.2 Tính chaát lieân hôïp hoùa .....................................................................- 61 - V.3.3 Tính chaát chuyeân moân hoùa vaø hieäp taùc hoùa ......................................- 61 - V.3.4 Saûn xuaát coâng nghieäp coù thôøi gian lao ñoäng thoáng nhaát vôùi thôøi gian saûn xuaát.......................................................................................................- 62 - V.4 TÌNH HÌNH CHUNG VEÀ SÖÏ PHAÙT TRIEÅN, PHAÂN BOÁ COÂNG NGHIEÄP VIEÄT NAM.....................................................................................................- 62 - V.4.1 Thôøi Phaùp thuoäc (tröôùc 1954)............................................................- 62 - V.4.2 Trong giai ñoaïn töø 1955 ñeán 1975 ....................................................- 63 - V.4.3 Giai ñoaïn 1975 ñeán nay ...................................................................- 64 - V.5 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN TÔÙI TÖØNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP . - 65 - V.5.1 Ngaønh coâng nghieäp ñieän löïc ............................................................- 65 - V.5.2 Coâng nghieäp luyeän kim:...................................................................- 68 - V.5.3 Coâng nghieäp cô khí ..........................................................................- 70 - TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  4. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -3- V.5.4 Coâng nghieäp hoùa chaát ......................................................................- 71 - V.5.5 Coâng nghieäp vaät lieäu xaây döïng ........................................................- 74 - V.5.6 Caùc ngaønh coâng nghieäp nheï ............................................................- 76 - Chöông VI . TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ NOÂNG NGHIEÄP VIEÄT NAM .................- 79 - VI.1 VAI TROØ VAØ CÔ CAÁU NGAØNH NOÂNG NGHIEÄP...............................- 79 - VI.1.1 Vai troø cuûa noâng nghieäp..................................................................- 79 - VI.1.2 Cô caáu ngaønh noâng nghieäp .............................................................- 79 - VI.2 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN PHAÙT TRIEÅN, PHAÂN BOÁ NOÂNG NGHIEÄP..........................................................................................................- 80 - VI.2.1 Caùc yeáu toá töï nhieân .........................................................................- 80 - VI.2.2 Caùc yeáu toá kinh teá - xaõ hoäi ..............................................................- 81 - VI.3 NHÖÕNG ÑAËC ÑIEÅM TOÅ CHÖÙC SAÛN XUAÁT NOÂNG NGHIEÄP...........- 81 - VI.3.1 Ñaát ñai laø tö lieäu saûn xuaát chính cuûa noâng nghieäp ...........................- 81 - VI.3.2 Saûn xuaát noâng nghieäp coù tính thôøi vuï..............................................- 82 - VI.3.3 Saûn xuaát noâng nghieäp gaén lieàn vôùi coâng nghieäp cheá bieán ...............- 82 - VI.4 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN, PHAÂN BOÁ SAÛN XUAÁT NOÂNG NGHIEÄP VIEÄT NAM.....................................................................................................- 82 - VI.4.1 Quyõ ñaát cho saûn xuaát noâng nghieäp ngaøy caøng taêng .........................- 82 - VI.4.2 Cô caáu ngaønh coù söï chuyeån höôùng...................................................- 83 - VI.4.3 Caùc vuøng noâng nghieäp chuû yeáu .......................................................- 83 - VI.5 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CUÛA CAÙC NGAØNH SAÛN XUAÁT NOÂNG NGHIEÄP - 84 - VI.5.1 Ngaønh troàng caây löông thöïc:............................................................- 84 - VI.5.2 Ngaønh troàng caây coâng nghieäp .........................................................- 87 - VI.5.3 Chaên nuoâi gia suùc vaø gia caàm .........................................................- 92 - Chöông VII . TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ LAÂM - NGÖ NGHIEÄP VIEÄT NAM........- 94 - VII.1 NGAØNH LAÂM NGHIEÄP.......................................................................- 94 - VII.1.1 Vai troø cuûa laâm nghieäp trong vieäc phaùt trieån vaø phaân boá saûn xuaát - 94 - VII.1.2 Tình hình phaùt trieån laâm nghieäp ôû nöôùc ta.....................................- 94 - VII.1.3 Phöông höôùng phaùt trieån vaø khai thaùc laâm nghieäp nöôùc ta.............- 97 - VII.2 NGAØNH NGÖ NGHIEÄP .......................................................................- 99 - VII.2.1 Vai troø cuûa ngö nghieäp ñoái vôùi vieäc phaùt trieån vaø phaân boá saûn xuaát - 99 - VII.2.2 Tình hình phaùt trieån, phaân boá ngö nghieäp ôû nöôùc ta .......................- 99 - Chöông VIII . TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI VIEÄT NAM. - 103 - VIII.1 VAI TROØ VAØ CÔ CAÁU NGAØNH GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI ........... - 103 - VIII.1.2 Vai troø cuûa ngaønh giao thoâng vaän taûi ......................................... - 103 - VIII.1.2 Cô caáu cuûa ngaønh giao thoâng vaän taûi ......................................... - 103 - VIII.2 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI PHAÙT TRIEÅN VAØ PHAÂN BOÁ GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI ...................................................................................... - 103 - VIII.2.1 Caùc yeáu toá töï nhieân .................................................................... - 103 - VIII.2.4 Caùc yeáu toá kinh teá - xaõ hoäi ......................................................... - 104 - VIII.3 ÑAËC ÑIEÅM TOÅ CHÖÙC NGAØNH GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI ........... - 104 - VIII.3.1 Giao thoâng vaän taûi khoâng taïo ra nhöõng saûn phaåm vaät chaát môùi . - 104 - TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  5. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -4- VIII.3.2 Giao thoâng vaän taûi caàn nhieàu nhieân lieäu, nguyeân lieäu ................ - 105 - VIII.3.3 Giao thoâng vaän taûi laø giai ñoaïn tieáp tuïc cuûa caùc quaù trình saûn xuaát kinh teá ....................................................................................................... - 105 - VIII.3.4 Giao thoâng vaän taûi coù phaïm vi hoaït ñoäng roäng .......................... - 105 - VIII.3.5 Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû giao thoâng vaän taûi ...................... - 105 - VIII.4 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN, PHAÂN BOÁ NGAØNH GIAO THOÂNG VAÄN TAÛI VIEÄT NAM ........................................................................................... - 106 - VIII.5 ÑAËC ÑIEÅM PHAÙT TRIEÅN VAØ PHAÂN BOÁ CUÛA TÖØNG NGAØNH... - 107 - VIII.5.1 Giao thoâng vaän taûi ñöôøng saét....................................................... - 107 - VIII.5.2 Giao thoâng vaän taûi ñöôøng oâ toâ .................................................... - 109 - VI.5.3 Giao thoâng vaän taûi ñöôøng thuûy ...................................................... - 112 - VI.5.4 Giao thoâng vaän taûi ñöôøng oáng vaø haøng khoâng ............................... - 114 - Chöông IX . TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ NGAØNH THÖÔNG MAÏI VAØ DÒCH VUÏ VIEÄT NAM................................................................................................................. - 117 - IX.1 VAI TROØ VAØ CÔ CAÁU NGAØNH THÖÔNG MAÏI DÒCH VUÏ ............. - 117 - IX.1.1 Vai troø cuûa thöông maïi vaø dòch vuï ................................................ - 117 - IX.1.2 Cô caáu ngaønh thöông maïi vaø dòch vuï............................................ - 118 - IX.2 CAÙC YEÁU TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI PHAÙT TRIEÅN VAØ PHAÂN BOÁ ..... - 118 - IX.2.1 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ngaønh thöông maïi ............................... - 119 - IX.2.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng tôùi dòch vuï ................................................. - 119 - IX.3 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NGAØNH THÖÔNG MAÏI VAØ DÒCH VUÏ ................ - 119 - IX.3.1 Ñaëc ñieåm chung ............................................................................ - 120 - IX.3.2 Ñaëc ñieåm rieâng cuûa töøng ngaønh .................................................... - 120 - IX.4 TÌNH HÌNH PHAÙT TRIEÅN,PHAÂN BOÁ CUÛA NGAØNH ÔÛ VIEÄT NAM- 122 - IX.4.1 Tình hình ngaønh noäi thöông .......................................................... - 122 - IX.4.2 Tình hình ngaønh ngoaïi thöông ...................................................... - 123 - IX.4.3 Caùc ngaønh dòch vuï ........................................................................ - 124 - Chöông X . CAÙC VUØNG KINH TEÁ LÔÙN ÔÛ VIEÄT NAM ................................. - 125 - X.1 KHAÙI QUAÙT VEÀ LÒCH SÖÛ PHAÂN VUØNG KINH TEÁ ÔÛ NÖÔÙC TA .... - 125 - X.2 ÑAËC ÑIEÅM CHUNG VEÀ CAÙC VUØNG KINH TEÁ LÔÙN ôû vieät nam ..... - 126 - X.3 Ñaëc ñieåm töøng vuøng kinh teá lôùn ôû vieät nam .......................................... - 127 - X.3.1 Vuøng I ............................................................................................ - 127 - X.3.2 Vuøng II ........................................................................................... - 128 - X.3.3 Vuøng III.......................................................................................... - 130 - X.3.4 Vuøng IV.......................................................................................... - 131 - X.3.5 Vuøng V........................................................................................... - 133 - TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  6. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -5- MỞ ĐẦU : ĐOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU, NHIEÄM VUÏ VAØ NOÄI DUNG CUÛA ÑÒA LYÙ KINH TEÁ HOÏC Ñòa lyù kinh teá cuõng nhö moïi khoa hoïc khaùc, ra ñôøi vaø phaùt trieån do nhöõng nhu caàu cuûa saûn xuaát vaø ñôøi soáng con ngöôøi. Khoa hoïc ñòa lyù noùi chung ñaõ coù töø laâu ñôøi, nhöng ñòa lyù kinh teá laø moät boä moân khoa hoïc môùi thöïc söï hình thaønh vaø phaùt trieån töø ñaàu theá kyû thöù XVIII, khi coù cuoäc ñaïi caùch maïng coâng nghieäp ôû chaâu AÂu vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ vaø phong phuù cuûa caùc ngaønh saûn xuaát ôû nhieàu ñòa khu treân theá giôùi vaøo naêm 1760. Thuaät ngöõ " ñòa lyù kinh teá " theo tieáng Hy Laïp coù nghóa laø "söï moâ taû traùi ñaát veà maët kinh teá - xaõ hoäi ". Ngay töø ra ñôøi, ñòa lyù kinh teá ñaõ coù moät yù nghóa thöïc tieãn to lôùn. Noù laø moân khoa hoïc mang tính ñoäc laäp. Noù laø moân khoa hoïc kinh teá - xaõ hoäi, nghieân cöùu söï phaân boá ñòa lyù cuûa saûn xuaát (saûn xuaát ñöôïc hieåu nhö moät söï thoáng nhaát cuûa löïc löôïng saûn xuaát vaø caùc quan heä saûn xuaát),, nghieân cöùu nhöõng ñieàu kieän vaø ñaëc ñieåm phaùt trieån saûn xuaát ôû caùc nöôùc vaø ôû caùc vuøng khaùc nhau. A - Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa moân hoïc : Phaân boá saûn xuaát: Phaân boá saûn xuaát laø ñoái töôïng nghieân cöùu chính cuûa ñòa lyù kinh teá. Phaân boá saûn xuaát (noùi moät caùch ñaày ñuû laø phaân boá caùc löïc löôïng saûn xuaát theo laõnh thoå) laø moät traïng thaùi ñoäng bieåu thò söï phaân boá, saép xeáp caùc löïc löôïng saûn xuaát theo laõnh thoå phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, xaõ hoäi cuûa caùc vuøng rieâng bieät vaø ñöôïc xaùc ñònh bôûi nhöõng ñaëc ñieåm phaân coâng lao ñoäng theo laõnh thoå hieän coù trong heä thoáng kinh teá - xaõ hoäi aáy. Toå chöùc xaõ hoäi theo laõnh thoå: Ñòa lyù kinh teá khoâng döøng laïi trong vieäc nghieân cöùu toå chöùc laõnh thoå cuûa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát. Trong nhöõng ñieàu kieän tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ thuaät hieän nay, nhieàu laõnh vöïc phuïc vuï ñang xaâm nhaäp maïnh meõ vaøo caùc ñòa baøn saûn xuaát vaø ngaøy caøng giöõ moät vai troø to lôùn ôû trong ñoù. Ñòa lyù kinh teá khoâng theå khoâng nghieân cöùu caùc hoaït ñoäng thuoäc laõnh vöïc naøy: löu thoâng, phaân phoái, thoâng tin, lieân laïc, nghæ ngôi giaûi trí, du lòch, chöõa beänh, vaên hoùa giaùo duïc, nghieân cöùu khoa hoïc, chính trò vaø cö daân. Nhöõng ñieàu kieän vaø ñaëc ñieåm phaùt trieån saûn xuaát: Nhöõng ñieàu kieän phaùt trieån saûn xuaát cuûa moät nöôùc hay moät vuøng bao goàm nhöõng nhaân toá khaùch quan taùc ñoäng tôùi caùc hoaït ñoäng saûn xuaát ôû ñoù, chuû yeáu laø caùc ñieàu kieän vaø caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, daân cö vaø caùc nguoàn lao ñoäng, caùc nhaân toá kinh teá, lòch söû, xaõ hoäi, chính trò vaø quaân söï... Nhöõng ñaëc ñieåm phaùt trieån saûn xuaát cuûa moät nöôùc hay moät vuøng laø nhöõng ñieåm khaùc bieät theå hieän ra trong quaù trình phaùt trieån saûn xuaát cuûa moãi nöôùc, moãi vuøng qua töøng giai ñoïan phaùt trieån lôùn. Nhöõng ñaëc ñieåm naøy coù lieân quan tôùi moïi TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  7. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -6- hoaït ñoäng saûn xuaát xaõ hoäi trong nöôùc, trong vuøng vaø vì vaäy aûnh höôûng tôùi phaân boá saûn xuaát toå chöùc saûn xuaát laõnh thoå. B - Nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñòa lyù kinh teá hoïc : Nhieäm vuï nghieân cöùu cuûa ñòa lyù kinh teá hieän nay laø toå chöùc neàn kinh teá - xaõ hoäi theo laõnh thoå. Vì vaäy, vieäc phaân vuøng kinh teá (ñaëc bieät laø phaân vuøng caùc vuøng kinh teá toång hôïp), qui hoaïch vuøng (ñaëc bieät laø qui hoaïch vuøng toång theå vuøng), quy hoaïch caùc heä thoáng cö daân, caùc vuøng thaønh phoá, caùc trung taâm, ñaàu moái coâng nghieäp, caùc lieân keát (toå hôïp) noâng coâng nghieäp, maøng löôùi dòch vuï... Nhö vaäy noäi dung chuû yeáu cuûa ñòa lyù kinh teá Vieät Nam laø nghieân cöùu nhöõng lyù luaän cô baûn vaø thöïc tieãn phaân boá saûn xuaát, toå chöùc laõnh thoå kinh teá - xaõ hoäi Vieät Nam vaø caùc vuøng kinh teá cuûa Vieät Nam. C - Moái quan heä giöõa ñòa lyù kinh teá vaø caùc moân khoa hoïc khaùc: Ñòa lyù kinh teá laø moät khoa hoïc mang nhieàu tính chaát toång hôïp, ñoái töôïng nghieân cöùu khaù roäng lôùn vaø phöùc taïp coù lieân quan tôùi nhieàu laõnh vöïc khoa hoïc khaùc nhau. Ñòa lyù kinh teá vaø caùc khoa hoïc veà traùi ñaát: Ñòa lyù kinh teá laø moät khoa hoïc xaõ hoäi ñoäc laäp, ñaëc bieät laø caùc boä moân ñòa lyù töï nhieân, khí haäu hoïc, thoå nhöôõng hoïc, thuûy vaên hoïc, ñòa chaát hoïc, ñòa maïo hoïc, ñòa ñoà hoïc... Ñòa lyù kinh teá vaø caùc khoa hoïc veà quaûn lyù kinh teá - xaõ hoäi: Haøng loaït caùc boä moân kinh teá ngaønh (keå caû caùc ngaønh dòch vuï) ñeàu coù lieân quan vôùi ñòa lyù kinh teá ôû choã caùc hoaït ñoäng kinh teá ngaønh ñeàu gaén lieàn vaøo moät khoâng gian, moät laõnh thoå nhaát ñònh vôùi nhöõng moái lieân heä phöùc taïp trong cô caáu toå chöùc laõnh thoå. Ñòa lyù kinh teá vaø caùc boä moân khoa hoïc khaùc: Kyõ thuaät saûn xuaát, caùc quy trình coâng ngheä, trình ñoä vaø tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät coù aûnh höôûng tôùi phaân boá saûn xuaát vaø toå chöùc xaõ hoäi theo laõnh thoå. Ñoù chính laø ñieåm tieáp xuùc giöõa ñòa lyù kinh teá vaø caùc moân khoa hoïc kyõ thuaät. Toùm laïi, ñòa lyù kinh teá laø moät khoa hoïc ñoäc laäp, coù ñoái töôïng nghieân cöùu rieâng, ñoàng thôøi coù vò trí, giôùi haïn vaø nhöõng phaïm vi lieân heä nhaát ñònh vôùi nhieàu boä moân khoa hoïc khaùc, vì vaäy, khi nghieân cöùu ñòa lyù kinh teá, caàn naém vöõng ñoái töôïng vaø xaùc ñònh roõ phaïm vi nghieân cöùu ñeå taäp trung giaûi quyeát nhöõng nhieäm vuï cô baûn cuûa moân hoïc vaø traùnh ñöôïc söï taûn maïn, traøn lan khoâng caàn thieát. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  8. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -7- CHÖÔNG I. LYÙ LUAÄN CÔ BAÛN VEÀ TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ I.I KHAÙI NIEÄM VAØ NGUYEÂN TAÉC 1.1.1 Caùc nguyeân taéc phaân boá saûn xuaát. Laø nhöõng qui ñònh cô baûn nhaèm phaân boá hôïp lyù, caân ñoái, coù keá hoaïch caùc löïc löôïng saûn xuaát cuûa ñaát nöôùc. Caùc nguyeân taéc ñoù laø: - Phaân boá saûn xuaát phaûi gaàn töông öùng vôùi caùc nguoàn nguyeân lieäu, nguoàn nhieân lieäu ñoäng löïc, lao ñoäng vaø caùc khu vöïc thò tröôøng. - Phaân boá saûn xuaát phaûi keát hôïp coâng nghieäp vôùi noâng nghieäp, thaønh thò vôùi noâng thoân. - Phaân boá saûn xuaát phaûi ñaûm baûo chuyeân moân hoùa vaø phaùt trieån toång hôïp vuøng treân cô sôû phaân coâng lao ñoäng hôïp lyù. - Phaân boá saûn xuaát phaûi chuù yù tôùi söï phaân coâng lao ñoäng giöõa caùc nöôùc, môû roäng caùc quan heä kinh teá quoác teá. - Löïa choïn theo ñòa lyù nhöõng nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân vôùi chi phí lao ñoäng vaø caùc phöông tieän khai thaùc ít nhaát, ñem laïi hieäu quaû kinh teá lôùn nhaát. - Söû duïng tieát kieäm vaø ñuùng ñaén, ñaày ñuû vaø toång hôïp nhaát caùc nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, baûo veä vaø caûi taïo thieân nhieân. I.1.2 Caùc vuøng kinh teá a) Khaùi nieäm vuøng kinh teá : Caùc vuøng kinh teá - ñoù laø nhöõng boä phaän cuûa neàn kinh teá quoác daân cuûa ñaát nöôùc ñaõ ñöôïc chuyeân moân hoùa theo laõnh thoå, coù nhöõng quan heä qua laïi vôùi nhau bôûi khoái löôïng haøng hoùa thöôøng xuyeân ñöôïc saûn xuaát ra ôû ñoù vaø bôûi nhöõng quan heä kinh teá khaùc. Nhö vaäy ñaëc tröng cuûa vuøng kinh teá laø söï chuyeân moân hoùa saûn xuaát cuûa vuøng. b) Chuyeân moân hoùa saûn xuaát cuûa vuøng kinh teá laø döïa treân nhöõng nhaân toá ñaëc bieät thuaän lôïi cuûa vung ñeå phaùt trieån thích ñaùng moät hay nhieàu ngaønh saûn xuaát lôùn vôùi giaù thaønh reû, khoâng chæ ñaùp öùng nhu caàu thoaû maõn trong vuøng maø coøn phuïc vuï cho nhu caàu ngoaøi vuøng, keå caû xuaát khaåu. Ñoù laø nhöõng ngaønh ñöôïc öu tieân voán ñaàu tö. c) Ñaùnh giaù möùc ñoä chuyeân moân hoùa cuûa vuøng; Ñeå phaùt hieän vaø ñaùnh giaù trình ñoä chuyeân moân hoùa cuûa vuøng, caàn phaûi phaân tích toaøn dieän kinh teá cuûa vuøng. So saùnh moät soá chæ tieâu sau : 1. Tyû troïng saûn phaåm haøng hoùa xuaát ra ngoaøi vuøng cuûa moät ngaønh naøo ñoù chieám trong toaøn boä saûn phaåm cuûa ngaønh ñoù ôû trong vuøng. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  9. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -8- Coâng thöùc hoùa nhö sau : sv i T 1= Sv i Trong ñoù: siv - saûn phaåm haøng hoùa xuaát ra ngoaøi vuøng cuûa ngaønh saûn xuaát i trong vuøng. Siv - toaøn boä saûn phaåm ngaønh saûn xuaát i cuûa vuøng. 2. Tyû troïng saûn phaåm xuaát ra ngoaøi vuøng cuûa moät ngaønh naøo ñoù, chieám trong toaøn boä saûn phaåm trao ñoåi giöõa caùc vuøng cuûa ngaønh ñoù treân caû nöôùc. Coâng thöùc hoùa nhö sau: sv i T2 = n Si Trong ñoù: siv - saûn phaåm haøng hoùa xuaát ra ngoaøi vuøng cuûa ngaønh saûn xuaát i trong vuøng. n Si - toaøn boä saûn phaåm haøng hoùa trao ñoåi giöõa caùc vuøng cuûa ngaønh saûn xuaát i trong toaøn quoác. 3. Tyû troïng giaù trò saûn phaåm cuûa moät ngaønh saûn xuaát naøo ñoù cuûa vuøng chieám trong toaøn boä giaù trò saûn phaåm cuûa ngaønh ñoù trong caû nöôùc. Coâng thöùc hoùa nhö sau : G(s v ) i T3 = G( S v ) i Trong ñoù: G(Siv) - giaù trò saûn löôïng ngaønh saûn xuaát i cuûa vuøng. G(Sin) - giaù trò saûn löôïng ngaønh saûn xuaát i toaøn quoác Hoaëc tyû troïng ñoù veà soá nhaân coâng : Cv i T '3 = n Ci trong ñoù: Civ - soá coâng nhaân ngaønh saûn xuaát i cuûa vuøng. Cin - soá coâng nhaân ngaønh saûn xuaát i treân toaøn quoác. Hoaëc tyû troïng ñoù veà soá voán saûn xuaát cô baûn : Vv i T ''3 = n Vi trong ñoù: Viv - soá voán saûn xuaát cô baûn cuûa ngaønh i trong vuøng. Vin - soá voán saûn xuaát cô baûn cuûa ngaønh i toaøn quoác. 4. Tyû troïng giaù trò saûn löôïng cuûa moät ngaønh naøo ñoù cuûa vuøng chieám trong toång giaù trò saûn löôïng cuûa vuøng. Coâng thöùc hoùa : G(s v) i T4 = ∑ G(S v ) v Trong ñoù: G(Si ) - giaù trò saûn löôïng ngaønh saûn xuaát i trong vuøng. ∑G(Sv) - toång giaù trò saûn löôïng cuûa vuøng. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  10. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam -9- Hoaëc tyû troïng ñoù veà soá nhaân coâng : Cv i T '4 = ∑ Cv v trong ñoù: Ci - soá coâng nhaân cuûa ngaønh saûn xuaát i trong vuøng. ∑ Cv - toång soá coâng nhaân trong vuøng. Hoaëc tyû troïng ñoù veà soá voán saûn xuaát cô baûn : Vv i T ''4 = ∑ Vv v trong ñoù: Vi - soá voán saûn xuaát cô baûn cuûa ngaønh i trong vuøng. ∑Vv - toång soá voán saûn xuaát cô baûn cuûa vuøng. * Chæ tieâu 1 vaø 2 cho pheùp caùc ñònh vò trí cuûa moät ngaønh naøo ñoù trong söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi theo laõnh thoå cuûa vuøng vaø cuûa toaøn quoác. * Chæ tieâu 3 vaø 4 cho pheùp xaùc ñònh vò trí cuûa moät ngaønh naøo ñoù trong neàn kinh teá quoác daân cuûa vuøng vaø cuûa toaøn quoác. Qua caùc chæ tieâu so saùnh keå treân, chuùng ta coøn xaùc ñònh ñöôïc vuøng naøo maïnh, vuøng naøo yeáu: vuøng coù ñoùng goùp lôùn cho neàn kinh teá quoác daân vaø vuøng coøn phaûi nhaän söï taêng cöôøng chi vieän cuûa caùc vuøng khaùc trong nöôùc. d) Phaùt trieån toång hôïp vuøng kinh teá: Phaùt trieån toång hôïp vuøng kinh teá laø taän duïng hôïp lyù moïi nguoàn nhaân taøi vaät löïc lôùn hay nhoû cuûa vuøng ñeå phaùt trieån toaøn dieän, caân ñoái vaø coù phoái hôïp giöõa caùc ngaønh chuyeân moân hoùa, caùc ngaønh boå trôï vaø caùc ngaønh saûn xuaát phuï. Caùc ngaønh phaùt trieån toång hôïp trong vuøng kinh teá laø caùc ngaønh boå trôï vaø caùc ngaønh saûn xuaát phuï. 1) Caùc ngaønh boå trôï laø caùc ngaønh tröïc tieáp tieâu thuï saûn phaåm, nöûa thaønh phaåm hoaëc cung caáp nguyeân lieäu nhieân lieäu, naêng löôïng, vaät tö, thieát bò cô baûn cho ngaønh chuyeân moân hoùa hoaëc coù nhöõng lieân heä chaët cheõ trong quy trình coâng ngheä vôùi ngaønh chuyeân moân hoùa. Ñoù laø nhöõng ngaønh gaén boù vôùi söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa ngaønh chuyeân moân hoùa. 2) Caùc ngaønh saûn xuaát phuï laø nhöõng ngaønh söû duïng caùc pheá phaåm, phuï phaåm cuûa ngaønh chuyeân moân hoùa, söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân nhoû vaø phaân taùn cuûa ñòa phöông ñeå saûn xuaát phuïc vuï taïi choã, hoaëc caùc ngaønh cung caáp löông thöïc thöïc phaåm cho ñòa phöông, vaät lieäu thoâng thöôøng. Ñoù laø nhöõng ngaønh ít lieân quan tröïc tieáp vôùi ngaønh chuyeân moân hoùa nhöng raát caàn thieát cho ñôøi soáng vaø saûn xuaát cuûa ñòa phöông vaø coù theå söû duïng chung moät soá boä phaän caáu truùc haï taàng cuûa saûn xuaát trong vuøng. ñ) Phaân vò caùc vuønbg kinh teá : Caên cöù vaøo qui moâ, chöùc naêng, möùc ñoä chuyeân moân hoùa vaø phaùt trieån toång hôïp vuøng, heä thoáng caùc vuøng kinh teá trong moät nöôùc coù theå phaân vò nhö sau : 1) Caùc vuøng kinh teá lôùn laø caùc vuøng kinh teá toång hôïp, caáp cao nhaát. Moãi vuøng kinh teá lôùn coù quy moâ laõnh thoå bao truøm treân nhieàu tænh vaø thaønh phoá lieàn keà nhau, coù chung nhöõng ñònh höôùng cô baûn veà chuyeân moân hoùa vôùi nhöõng ngaønh chuyeân moân hoùa lôùn coù yù nghóa caû nöôùc hoaëc mieàn; TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  11. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 10 - Vuøng kinh teá lôùn khoâng coù caáp chính quyeàn töông öùng, vì vaäy, ñeå nghieân cöùu, giaûi quyeát, ñieàu haønh caùc vaán ñeà chung cuûa vuøng, ngöôøi ta thaønh laäp caùc Hoäi nghò keá hoaïch vuøng. Hoäi ñoàng kinh teá keá hoaïch vuøng do caùc cô quan Trung öông phoái hôïp vôùi caùc ñòa phöông trong vuøng toå chöùc, hoaït ñoäng theo ñònh kyø. Caùc vuøng kinh teá lôùn khoâng coù chöùc naêng haønh chaùnh. 2) Caùc vuøng kinh teá haønh chính caáp 2 vôùi qui moâ laõnh thoå vöøa phaûi (caùc tænh vaø thaønh phoá lôùn), qui moâ vaø soá löôïng caùc chuyeân moân hoùa coù haïn, nhöng caùc moái lieân heä kinh teá beân trong thì chaët cheõ vaø beàn vöõng, gaén boù trong moät laõnh thoå thoáng nhaát caû veà quaûn lyù haønh chính vaø kinh teá . 3) Caùc vuøng kinh teá haønh chính caáp thaáp laø caùc vuøng kinh teá haønh chính caáp döôùi (quaän, huyeän, thò), laø ñôn vò laõnh thoå nhoû nhaát cuûa heä thoáng vuøng kinh teá, coù möùc ñoä chuyeân moân hoùa sô khôûi. Ñeå tieän vieäc nghieân cöùu vaø quaûn lyù, ñieàu tieát theo ngaønh (keát hôïp vôùi laõnh thoå), coù theå vaïch ra caùc vuøng ngaønh vaø vuøng chuyeân ngaønh. Caùc vuøng naøy khoâng coù noäi dung ñaày ñuû nhö caùc vuøng treân vaø khoâng naèm trong cuøng heä thoáng caùc vuøng kinh teá noùi treân. I.1.3 Caùc TEC - toång theå saûn xuaát laõnh thoå. Caùc TEC - laø moät taäp hôïp nhòp nhaøng, caân ñoái caùc ngaønh saûn xuaát coù lieân quan qua laïi veà kinh teá vaø qui trình coâng ngheä treân moät laõnh thoå nhaát ñònh, nhaèm naâng cao hieäu quaû saûn xuaát xaõ hoäi, hieäu quaû söû duïng taøi nguyeân vaø moâi tröôøng. a) Nhöõng ñaëc tröng chuû yeáu cuûa TEC laø: Chuyeân moân hoùa neàn kinh teá cuûa vuøng phuø hôïp vôùi nhöõng nhu caàu ngoaøi vuøng; Phaùt trieån nhieàu maët neàn kinh teá vuøng gaén lieàn vôùi nhöõng nguoàn taøi nguyeân thieân nhieân, nhaân löïc, kyõ thuaät saün coù trong vuøng vaø vôùi nhöõng moái lieân heä kinh teá lieân vuøng coù hieäu quaû; Coù nhöõng moái lieân heä saûn xuaát thöôøng xuyeân ôû beân trong; coù söï thoáng nhaát veà caùc cô sôû saûn xuaát, caáu truùc haï taàng vaø caùc laõnh vöïc phuïc vuï. b) Caùc toång theà saûn xuaát laõnh thoå : Caùc toång theå saûn xuaát laõnh thoå khi môùi hình thaønh coù 2 loaïi hình: toång theå ñôn giaûn vaø toång theå phöùc taïp. 1) Caùc toång theå ñôn giaûn môùi hình thaønh (sô khôûi) bieåu hieän : Söï ñoàng nhaát veà chuyeân moân hoùa neàn kinh teá vuøng, nhöng nhöõng moái lieân heä saûn xuaát giöõa caùc cô sôû saûn xuaát rieâng bieät coøn yeáu, thaäm chí chöa coù. Tính toaøn veïn cuûa TEC ñôn giaûn theå hieän ôû söï ñoàng nhaát veà caáu truùc haï taàng vaø caùc laõnh vöïc phuïc vuï. Ñoù laø vuøng kinh teá haønh chính caáp nhoû, caáp thaáp, naèm xa caùc thaønh phoá lôùn vaø caùc truïc loä giao thoâng quan troïng, caùc vuøng môùi khai thaùc, thöa daân, saûn xuaát noâng laâm nghieäp vaø thuû coâng nghieäp laø chính. 2) Caùc toång theå phöùc taïp laø hình thöùc phaân boá hoaøn thieän hôn cuûa toå chöùc saûn xuaát theo laõnh thoå : TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  12. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 11 - Chuyeân moân hoùa raát roõ neùt, caùc ngaønh hoã trôï vaø phuïc vuï phong phuù, caùc moái lieân heä saûn xuaát giöõa caùc cô sôû saûn xuaát dieãn ra thöôøng xuyeân, nhieàu cô sôû saûn xuaát thoáng nhaát (nguyeân lieäu, naêng löôïng, thieát bò), caáu truùc haï taàng vaø caùc laõnh vöïc phuïc vuï ñaõ ñöôïc thieát laäp. Ñoù laø caùc trung coâng nghieäp,caùc ñaàu moái coâng nghieäp vôùi caùc lieân keát coâng noâng nghieäp. Coù nhöõng moái lieân heä saûn xuaát tröïc tieáp, theo chieàu doïc vaø theo chieàu ngang giöõa caùc ngaønh treân cô sôû lieân hôïp hoùa vaø hieäp taùc hoùa saûn xuaát . I.1.4 Phaân vuøng kinh teá a) Khaùi nieäm : Phaân vuøng kinh teá - laø quaù trình nghieân cöùu phaân chia laõnh thoå ñaát nöôùc, ra thaønh moät heä thoáng caùc vuøng kinh teá, vaïch ra hoaëc tieáp tuïc ñieàu chænh ranh giôùi hôïp lyù cuûa toaøn boä heä thoáng vuøng, ñònh höông chuyeân moân hoùa cho moãi vuøng vaø xaùc ñònh cô caáu kinh teá (phaùt trieån toång hôïp vuøng) öùng vôùi caùc giai ñoaïn phaùt trieån daøi haïn neàn kinh teá quoác daân (15-20 naêm); ñoàng thôøi caàn : Xaùc ñònh moái lieân heä noäi vuøng vaø lieân vuøng; Phaùt hieän, caûi taïo vaø hoaøn thieän caùc TEC; Tìm ra caùc keá hoaïch haøng ñaàu cho caùc döï aùn ñaàu tö öu tieân. b) Caùc nguyeân taéc : - Nguyeân taéc kinh teá ñoøi hoûi vieäc toå chöùc laõnh thoå ôû caùc vuøng ñaõ ñöôïc phaân chia taïo ñieàu kieän ñaït ñöôïc hieäu quaû kinh teá cao nhaát cho toaøn boä neàn kinh teá quoác daân cuûa caû nöôùc, cuõng nhö cuûa moãi vuøng: - Nguyeân taéc haønh chính ñoøi hoûi söï thoáng nhaát giöõa phaân vuøng kinh teá vôùi vieäc thieát laäp caùc ñôn vò haønh chính theo laõnh thoå, - Nguyeân taéc trung taâm : moãi vuøng kinh teá phaûi coù 1 trung taâm töông xöùng. - Nguyeân taéc vieãn caûnh, c) Xaùc ñònh ranh giôùi caùc vuøng kinh teá : Xaùc laäp ranh giôùi hôïp lyù cuûa heä thoáng caùc vuøng kinh teá laø khaâu phöùc taïp nhaát vaø khoù khaên nhaát trong phaân vuøng kinh teá. Ngöôøi ta döïa vaøo caùc nhaân toá sau ñaây : * Nhaân toá kinh teá : trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa söï phaân coâng lao ñoäng theo laõnh thoå, naêng löïc vaø phöông tieän toå chöùc quaûn lyù; caùc moái lieân heä saûn xuaát noäi taïi, caùc trung taâm, ñaàu moái coâng nghieäp, caùc thaønh phoá lôùn coù söùc huùt maïnh; ñieàu kieän giao thoâng vaän taûi, caùc cô sôû noâng nghieäp, laâm ngieäp roäng lôùn, caùc quan heä kinh teá vôùi nöôùc ngoaøi. * Nhaân toá töï nhieân : vò trí ñòa lyù, söï phaân boá caùc nguoàn taøi nguyeân chuû yeáu vaø caùc ñieàu kieän töï nhieân khaùc, caùc ñöôøng ranh giôùi töï nhieân saün coù (nuùi cao, soâng roäng), söï khaùc bieät giöõa caùc mieàn töï nhieân... * Nhaân toá tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät : tieán boä trong ñieàu tra cô baûn, thaêm doø ñòa chaát, ñaàu tö thay theá thieát bò thay ñoåi qui trình coâng ngheä, phaùt minh môùi trong kyõ thuaät saûn xuaát, giao thoâng vaän taûi, kyõ thuaät bao bì, ñoùng goùi,... * Nhaân toá daân cö, lòch söû, chính trò, quaân söï : daân soá vaø söï phaân boá daân cö, ñòa baøn cö truù cuûa caùc daân toäc ít ngöôøi, neàn vaên hoùa cuûa caùc daân toäc, caùc ñòa giôùi ñaõ TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  13. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 12 - hình thaønh trong lòch söû, caùc cô sôû saûn xuaát cuõ, taäp quaùn saûn xuaát coå truyeàn, ñaëc ñieåm chính trò, quaân söï vaø caùc quan heä bieân giôùi vôùi caùc nöôùc... Trong khi phaân tích toång hôïp söï taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá treân, phaûi xaùc ñònh ñöôïc caùc nhaân toá troäi taùc ñoäng maïnh hôn tôùi söï hình thaønh ranh giôùi hôïp lyù cuûa vuøng tuøy theo caáp vuøng khaùc nhau, trong töøng giai ñoaïn laøm phöông aùn phaân vuøng. I.1.5 Toång sô ñoà phaân boá löïc löôïng saûn xuaát cuûa ñaát nöôùc Toång sô ñoà phaân boá caùc löïc löôïng saûn xuaát - laø luaän cöù khoa hoïc cuûa vieäc phaân boá hôïp lyù caùc löïc löôïng saûn xuaát trong töông lai vôùi nhöõng tính toaùn khoa hoïc kyõ thuaät khaùc nhau, ñeå taïo ñieàu kieän phaùt trieån ñaát nöôùc. Toång sô ñoà bao goàm : Nhöõng vaán ñeà toång hôïp cô baûn cuûa söï phaùt trieån theo vuøng cuûa ñaát nöôùc. Caùc sô ñoà phaùt trieån vaø phaân boá caùc ngaønh kinh teá quoác daân (coâng nghieäp, noâng nghieäp, giao thoâng vaän taûi). Caùc sô ñoà phaùt trieån vaø phaân boá caùc löïc löôïng saûn xuaát cuûa caùc vuøng kinh teá lôùn. Caùc sô ñoà vaø caùc chöông trình rieâng veà caùc toång theå kinh teá quoác daân to lôùn. Nhö vaäy caùc sô ñoà chuû yeáu ñöôïc xaây döïng cho caùc ngaønh treân phaïm vi caû nöôùc vaø caùc vuøng coù qui moâ lôùn (vuøng kinh teá lôùn, tænh vaø caùc thaønh phoá lôùn coù neàn kinh teá vuøng töông ñoái phaùt trieån) vôùi nhöõng moác thôøi gian töông ñoái daøi, nhaèm ñieàu tieát vó moâ söï phaân boá saûn xuaát. Treân cô sôû caùc heä thoáng sô ñoà, ngöôøi ta xaây döïng toång sô ñoà phaân boá caùc löïc löôïng saûn xuaát cuûa caû nöôùc. I.1.6 Qui hoaïch vuøng a) Khaùi nieäm : Qui hoaïch vuøng - laø phöông phaùp phaân boá cuï theå caùc cô sôû kinh teá, caùc ñieåm daân cö vaø heä thoáng caáu truùc haï taàng saûn xuaát xaõ hoäi treân moät laõnh thoå töông ñoái lôùn. b) Noäi dung cuï theå cuûa qui hoaïch vuøng : Phaân boá coâng nghieäp coù hieäu quaû ôû trong vuøng, Boá trí daân cö hôïp lyù treân nhöõng ñòa khu toái öu, Giaûi quyeát phoái hôïp toaøn boä heä thoáng caáu truùc haï taàng cuûa vuøng Toå chöùc hôïp lyù caùc dòch vuï, sinh hoaït coâng coäng vaø nghæ ngôi, giaûi trí. Söû duïng coù hieäu quaû, baûo veä vaø laøm ñeïp theâm moâi tröôøng. Phaân chia hôïp lyù caùc ñòa khu theo chöùc naêng c) Caùc nguyeân taéc qui hoaïch vuøng : Nguyeân taéc hieäu quaû toång hôïp Nguyeân taéc toái öu töông ñoái Nguyeân taéc taàm xa aûnh höôûng Nguyeân taéc cuï theå Nguyeân taéc tìm ñònh höôùng beàn vöõng Nguyeân taéc phaùt trieån caùc khaâu cô baûn TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  14. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 13 - Nguyeân taéc nhieàu phöông aùn Nguyeân taéc keá thöøa Nguyeân taéc phaûn öùng döï tröõ Nguyeân taéc hieän thöïc, d) Caùc kieåu qui hoaïch vuøng : Veà phaân chia caùc kieåu loaïi vuøng qui hoaïch, neân chia laøm 4 kieåu loaïi chính: 1. Caùc cuïm thaønh phoá ; 2. Caùc vuøng taäp trung taøi nguyeân coâng nghieäp ; 3. Caùc vuøng noâng nghieäp hay caùc ñòa khu, laõnh thoå noâng thoân ; 4. Caùc vuøng nghæ maùt, du lòch. Moät vaøi ví duï veà höôùng qui hoaïch caùc cuïm thaønh phoá : * Khoanh caùc vaønh ñai - taïo ra xung quanh thaønh phoá moät vaønh ñai xanh, haïn cheá vieäc môû roäng xaây döïng nhaø ôû vaø öôùc ñònh toå chöùc ôû phía ngoaøi phaïm vi thaønh phoá, treân nhöõng khoaûng caùch 50-100km xa thaønh phoá, nhöõng vaønh khuyeân caùc thaønh phoá veä tinh. Nhöõng thí duï öùng duïng höôùng naøy laø caùc keá hoaïch chung veà qui hoaïch Big London, Big Tokio,... * Phaùt trieån hình nan quaït - môû roäng thaønh phoá doïc theo caùc höôùng nan hoa quy tuï veà thaønh phoá. Trong ñoà aùn cuûa BigCopenhage ngöôøi ta döï ñònh phaùt trieån xaây döïng nhaø ôû theo caùc "ngoùn tay". Sô ñoà qui hoaïch vuøng Big Hamburg ngöôøi ta tính : Ngöøng môû roäng thaønh phoá theo con ñöôøng vieàn xung quanh vaø taäp trung vieäc xaây döïng coâng nghieäp vaø daân duïng môùi vaøo caùc truïc xaây döïng doïc theo caùc tuyeán ñöôøng saét qui tuï veà Hamburg. Trong khi ñoù coâng nghieäp phaùt trieån maïnh nhaát ôû caùc thaønh phoá veä tinh kheùp kín caùc truïc, ñieàu laøm giaûm bôùt höôùng chuyeån dòch moät chieàu cuûa nguoàn lao ñoäng töø caùc khu vöïc nhaø ôû phaùt trieån doïc caùc truïc xaây döïng vaøo Hamburg. Caùc khu ñeäm caây xanh ôû caùc phaàn giöõa caùc truïc xaây döïng ñaõ ñöôïc döï kieán baûo veä vaø gìn giöõ khoâng cho xaây döïng. * Thaønh phoá ñoái xöùng - quan nieäm naøy xuaát phaùt töø yù ñònh taïo ra taïi thaønh phoá veä tinh caû nhöõng ñieàu kieän phuïc vuï sinh hoaït vaên hoùa vaø moâi tröôøng xaõ hoäi gioáng nhö ôû thaønh phoá chính. Ñieàu naøy laàn ñaàu tieân ñöôïc nghieân cöùu ôû moät trong nhöõng ñoà aùn phaùt trieån cuïm thaønh phoá Paris, trong ñoù ñeà aùn taïo ra moät Paris ñoái xöùng vôùi daân soá 2 trieäu ngöôøi. Ñeà aùn Paris ñoái xöùng ñaõ kích thích moät loaït caùc ñoà aùn Lion ñoái xöùng, Tokio ñoái xöùng... * Phaùt trieån coù ñònh höôùng theo moät truïc ñaëc bieät - quan nieäm naøy ñöôïc dieãn ñaït roõ raøng nhaát trong ñoà aùn, phaùt trieån vuøng Paris, trong ñoù ngöôøi ta döï kieán phaùt trieån cuïm thaønh phoá Paris doïc theo truïc soâng Xen. Ngöôøi ta ñaõ thieát keá xaây döïng caùc thaønh phoá veä tinh lôùn, moãi caùi coù töø 0,3 ñeán 1 trieäu ngöôøi. Trong ñoà aùn phaùt trieån Tokio, cuõng xuaát hieän höôùng phaùt trieån ra bieån treân nhöõng caàu beâ toâng. Vieäc xaây döïng nhöõng caàu naøy, theo moät soá yù kieán seõ coù giaù thaønh reû hôn laø caûi taïo söï xaây döïng phöùc taïp ôû ven bieån. Thöïc chaát cuûa quan nieäm TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  15. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 14 - aáy laø phaùt trieån hôïp lyù caùc thaønh phoá veä tinh treân nhöõng höôùng toái öu theo caùc nhaân toá ñòa lyù kinh teá vaø quy hoaïch. e) Caùc böôùc tieán haønh qui hoaïch vuøng : 1) Chuaån bò : xaùc ñònh phaïm vi vuøng qui hoaïch, tìm hieåu thoâng tin ñaõ coù, tìm hieåu vai troø cuûa vuøng trong heä thoáng ôû caáp cao hôn; 2) Phaân tích : ñaùnh giaù tieàm naêng vuøng, hoaøn caûnh qui hoaïch vaø möùc phaùt trieån vuøng. Hình thaønh caùc phöông aùn, giôùi thieäu caùc phaùc thaûo, phaân chia heä thoáng caùc moái quan heä qua laïi, chuaån bò caùc baøi toaùn kinh teá qui ñònh caùc chöông trình nghieân cöùu theo ñeà taøi chuyeân moân vaø chöông trình nghieân cöùu chung. 3) Nghieân cöùu : môû roäng thoâng tin (ñieàu tra thöïc ñòa, thaêm doø yù kieán) toång hôïp thoâng tin môùi vaø laøm saùng toû caùc phöông aùn. Maõ hoùa caùc thoâng tin ban ñaàu cho maùy tính, giaûi baøi toaùn vaø sô boä ñaùnh giaù keát quaû, nghieân cöùu phöông aùn baèng caùc phöông phaùp coå truyeàn. 4) Toång hôïp : Toång hôïp caùc keát quaû, löïa choïn phöông aùn ñoái chieáu, so saùnh caùc quyeát ñònh, kieán nghò trong caùc phöông aùn. 5) Thuyeát minh : laøm saùng toû caùc taøi lieäu cuûa phöông aùn, laäp caùc taøi lieäu ñoà baûn, vaên baûn, caùc taøi lieäu toùm taét , caùc höôùng daãn rieâng cho töøng phaàn. 6) Xaùc nghieäm vaø duyeät y : xaùc nghieäm laïi laàn cuoái, boå sung caùc qui ñònh cuï theå. Trình duyeät vaø phaùp lyù hoùa caùc vaên baûn. 7) Thöïc hieän : Caùc taùc giaû theo doõi phaân tích, kieåm tra caùc thôøi kyø thöïc hieän, thoâng baùo ñònh kyø caùc keát quaû thöïc hieän. Phaân vuøng kinh teá, laäp toång sô doà vaø qui hoaïch vuøng laø nhöõng bieän phaùp khoa hoïc coù hieäu quaû ñeå toå chöùc saûn xuaát xaõ hoäi theo laõnh thoå nhòp nhaøng, caân ñoái, haøi hoøa, maø cô sôû lyù luaän cuûa caùc bieän phaùp ñoù ñaõ ñöôïc nghieân cöùu trong khoa hoïc ñòa lyù kinh teá. I.2 HEÄ THOÁNG LAÕNH THOÅ KINH TEÁ - XAÕ HOÄI VIEÄT NAM I.2.1 Söï hình thaønh caùc vuøng kinh teá - haønh chính Phaân heä caùc vuøng kinh teá - haønh chính caáp tænh (hoaëc thaønh phoá ) vaø caáp huyeän (hoaëc quaän vaø thò xaõ) trong heä thoáng caùc vuøng kinh teá toång hôïp cuûa Vieät Nam ñöôïc nghieân cöùu toå chöùc laïi sôùm nhaát vì caùc caáp vuøng naøy coù lieân quan tröïc tieáp tôùi vieäc toå chöùc chính quyeàn, caûi taïo neàn haønh chính cho phuø hôïp vôùi cheá ñoä xaõ hoäi môùi. Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc, ñòa giôùi haønh chính caùc tænh, huyeän ôû mieàn Nam cuõng ñöôïc kòp thôøi ñieàu chænh. Ñeán nay treân caû nöôùc, quy moâ, ranh giôùi cuûa caùc ñôn vò laõnh thoå caáp tænh (thaønh phoá) vaø huyeän (quaän) ñaõ oån ñònh töông ñoái vôùi 53 ñôn vò haønh chính caáp tænh (thaønh phoá ) vaø 484 huyeän. CAÙC ÑÔN VÒ HAØNH CHÍNH VIEÄT NAM TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  16. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 15 - Daân soá Maät Thò trung ñoä xaõ,T T Tænh Dieän bình daân Huyeä P Thò Xaõ, T tích (ngaøn soá n, tröïc traá phöôø (Km2) ngöôøi) (Ng/ quaän thuoä n ng Km c 2) tænh A B 1 2 3 4 5 6 7 1 Haø Giang 7 520,4 66 9 1 4 16 8 831,1 2 Tuyeân 5 618,5 108 5 1 7 139 Quang 800,9 3 Cao Baèng 8 624,7 74 12 1 8 216 444,7 4 Laïng Sôn 8 671,9 82 10 1 13 212 187,2 5 Lai Chaâu 17 130,6 501,2 29 7 2 10 141 6 Laøo Cai 8 049,5 535,4 66 8 2 9 170 7 Yeân Baùi 6 808,1 638,2 94 7 1 9 165 8 Baéc Thaùi 6 502,9 1 144,5 176 10 3 16 248 9 Sôn La 14 210,0 776,0 55 9 1 10 183 10 Hoaø Bình 4 611,8 712,9 155 9 1 11 200 11 Vónh Phuù 4 834,8 2 203,2 456 11 3 4 410 12 Haø Baéc 4 614,4 2 262,8 490 14 2 7 326 13 Quaûng Ninh 5 928,6 889,6 150 10 3 11 165 14 Haø Noäi 920,6 2 154,9 2 9 - 11 223 341 15 Haûi Phoøng 1 503,5 1 583,9 1 11 2 9 205 053 16 Haûi Höng 2 551,4 2 658,0 1 10 2 8 412 042 A B 1 2 3 4 5 6 7 17 Haø Taây 2 147,0 2 217,8 1 12 2 9 312 033 18 Thaùi Bình 1 508,7 1 768,4 1 7 1 7 27 8 172 19 Nam Haø 2 492,0 2 585,9 1 11 2 14 325 038 20 Ninh Bình 1 387,5 839,9 605 5 2 4 128 21 Thanh Hoaù 11 3 311,9 296 20 3 26 597 168,3 22 Ngheä An 16 2 680,6 164 17 1 25 430 TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  17. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 16 - 380,6 23 Haø Tónh 6 054,0 1 293,6 214 8 2 10 250 24 Quaûng Bình 7 983,5 736,7 92 6 1 5 142 25 Quaûng Trò 4 592,0 520,9 113 6 2 2 129 26 Thöøa Thieân- 5 009,2 973,2 194 8 1 3 142 Hueá 27 Quaûng 11 1 911,7 159 14 3 11 244 Nam-Ñaø 985,4 Naüng 28 Quaûng Ngaõi 5 856,3 1 149,5 196 11 1 8 159 29 Bình Ñònh 6 075,9 1 373,1 226 10 1 7 139 30 Phuù Yeân 5 278,0 708,9 134 6 1 6 87 31 Khaùnh Hoaø 5 258,0 923,7 176 7 1 5 122 32 Ninh Thuaän 3 430,4 449,1 131 3 1 - 52 33 Bình Thuaän 7 992,0 858,7 107 8 1 3 106 34 Gia Lai 15 737,7 47 10 1 10 138 661,9 35 Kon Tum 9 934,4 249,6 25 6 1 3 65 36 Ñaéc Laéc 19 1 173,3 59 16 1 12 153 800,0 37 Laâm Ñoàng 10 742,9 73 9 1 11 110 172,6 38 Tp Hoà Chí 2 090,3 4 322,3 2 18 - 5 277 Minh 068 39 Soâng Beù 9 519,4 1 081,7 114 8 1 1 134 40 Taây Ninh 4 020,0 868,9 216 8 1 5 78 41 Ñoàng Nai 5 864,4 1 762,9 301 6 2 2 114 42 Baø Ròa- 1 956,6 657,1 336 4 1 3 50 Vuõng Taøu 43 Long An 4 338,3 1 224,8 282 13 1 14 163 44 Ñoàng Thaùp 3 276,3 1 462,9 446 9 2 6 126 45 An Giang 3 423,5 1 933,8 565 9 2 10 125 46 Tieàn Giang 2 339,2 1 622,0 693 6 2 6 149 47 Beán Tre 2 247,0 1 309,4 583 7 1 5 151 48 Vónh Long 1 487,3 1 041,3 700 6 1 4 67 49 Traø Vinh 2 369,4 938,5 396 7 1 - 75 50 Caàn Thô 2 950,6 1 780,6 603 6 1 6 89 51 Soùc Traêng 3 191,0 1 172,6 367 6 1 7 87 52 Kieân Giang 6 243,1 1 326,6 212 11 1 11 80 53 Minh Haûi 7 689,4 1 719,1 224 9 2 13 106 Caû Nöôùc 331 70 214 484 76 429 955 113,6 982,5 TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  18. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 17 - Coù nhöõng vuøng quy moâ dieän tích taêng leân nhieàu laàn nhö thuû ñoâ Haø Noäi, thaønh phoá Hoà Chí Minh, Haûi Phoøng, Nam Ñònh,... Tuy nhieân, do ñieàu kieän töï nhieân, daân cö, lòch söû - xaõ hoäi, ñaëc ñieåm phaùt trieån vaø phaân boá saûn xuaát khaùc nhau, neân quy moâ dieän tích vaø daân soá cuûa töøng vuøng caáp tænh coù nhieàu cheânh leäch. Vieäc xaùc ñònh quy moâ, ranh giôùi cuûa caáp vuøng naøy chuû yeáu döïa treân caùc nhaân toá: - Caùc ñòa giôùi haønh chính cuõ : khi môû roäng, saùp nhaäp thaønh vuøng môùi, chuû yeáu ñöôïc gheùp nhaäp troïn veïn vôùi nhau theo ñòa giôùi haønh chính cuõ, hoaëc saùp nhaäp thaønh töøng huyeän vaøo caùc thaønh phoá môùi môû roäng; caùc ranh giôùi vaø ñòa danh lòch söû ñöôïc duy trì. - Daân soá : daân soá trung bình cho moãi ñôn vò vuøng treân döôùi 1,5 trieäu, vuøng ñoâng daân nhaát khoâng lôùn treân 3 laàn soá daân trung bình vaø vuøng ít daân khoâng thaáp döôùi 3 laàn. - Kinh teá : phaàn lôùn coù theå hình thaønh cô caáu coâng - noâng nghieäp vuøng. Ngoaøi ra, caùc nhaân toá töï nhieân, giao thoâng, trình ñoä quaûn lyù cuûa caùn boä, an ninh, quoác phoøng cuõng coù ñöôïc tính ñeán. Theo tieâu chuaån thì quy moâ trung bình cuûa moät huyeän laø : - Huyeän ñoàng baèng: töø 1 ñeán 2 vaïn ha vôùi 15-20 vaïn daân. - Huyeän trung du: töø 2 ñeán 5 vaïn ha vôùi 5-7 vaïn daân. - Quaän (khu phoá): töø 100.000 ñeán 200.000 daân. - Thaønh phoá thuoäc tænh: töø 100.000 ñeán 200.000 daân. - Thò xaõ thuoäc tænh: töø 50.000 ñeán 100.000 daân. - Thò traán (thuoäc huyeän): töø 5.000 ñeán 20.000 daân. Nhö vaäy, vieäc xaùc laäp quy moâ, ranh giôùi vuøng caáp huyeän (quaän), chuû yeáu döïa vaøo nhaân toá daân soá keå treân, keát hôïp vôùi caùc ranh giôùi haønh chính trong lòch söû, coù chuù yù tôùi caùc cô sôû vaät chaát kyõ thuaät vaø trình ñoä quaûn lyù. Ñeán cuoái naêm 1993, toaøn quoác ñaõ oån ñònh heä ranh giôùi caáp huyeän, goàm 429 quaän huyeän. Ñoù laø caùc vuøng kinh teá toång hôïp caáp thaáp nhaát cuûa nöôùc ta. I.2.2 Söï hình thaønh caùc vuøng chuyeân moân hoùa lôùn Saûn xuaát caøng phaùt trieån thì phaân coâng lao ñoäng theo ngaønh caøng tæ mæ vaø söï phaân coâng lao ñoäng theo vuøng caøng roõ reät, caùc vuøng chuyeân moân hoùa lôùn daàn hình thaønh. ôû nöôùc ta hieän nay, trình ñoä phaùt trieån söùc saûn xuaát chöa cao, nhöng sau giai ñoaïn phaùt trieån laâu daøi cuûa lòch söû, moät soá vuøng saûn xuaát chuyeân moân hoùa lôùn ñaëc thuø cuõng ñaõ ñöôïc hình thaønh nhö : TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  19. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 18 - Vuøng than - nhieät ñieän Quaûng Ninh Vuøng laâm saûn - khai thaùc vaø cheá bieán kim loaïi Vieät Baéc. Vuøng löông thöïc - caây coâng nghieäp ngaén ngaøy, caây thöïc phaåm phía ñoâng nam Ñoàng baèng Baéc Boä. Vuøng goã giaáy vaø thuûy ñieän Taây baéc Baéc Boä. Vuøng cô khí vaø cheá bieán haøng tieâu duøng ôû Haø Noäi vaø xung quanh Haø Noäi. Vuøng khai thaùc goã, haûi saûn vaø caây coâng nghieäp laâu naêm doïc Trung Boä. Vuøng cô khí - cheá bieán haøng tieâu duøng, haûi saûn, goã giaáy,thöïc phaåm, daàu löûa, du lòch... ôû Ñoâng Nam Boä. Vuøng löông thöïc, thöïc phaåm Taây Nam Boä. Maëc duø möùc ñoä chuyeân moân hoùa chöa lôùn laém, khoái löôïng saûn phaåm chöa nhieàu, nhöng giöõa caùc vuøng lôùn treân caû nöôùc ñaõ baét ñaàu hình thaønh nhöõng doøng chaûy saûn phaåm (caùc moái lieân heä lieân vuøng) khaù beàn vöõng qua nhieàu naêm vaø nhieàu giai ñoaïn phaùt trieån kinh teá: * Than Quaûng Ninh cung caáp cho Tp Hoà Chí Minh vaø moät soá tænh phía Nam, * Luùa, gaïo ñoàng baèng soâng Cöûu Long cung caáp cho thaønh phoá Hoà Chí Minh vaø moät soá tænh phía Baéc. * Nhieàu saûn phaåm cô khí vaø haøng tieâu duøng cuûa thaønh phoá HCM, Haø Noäi,Nam Ñònh, Haûi Phoøng cung caáp cho nhieàu vuøng caû nöôùc. Nhöng quan troïng hôn laø nhöõng moái lieân heä thöôøng xuyeân, lieân tuïc, vôùi cöôøng ñoä cao vaø aûnh höôûng tröïc tieáp tôùi saûn xuaát vaø ñôøi soáng xaõ hoäi vuøng, ñoù laø nhöõng lieân heä noäi vuøng, maàm moáng cuûa nhöõng toång theå saûn xuaát laõnh thoå baét ñaàu hình thaønh ôû moät soá tænh vaø thaønh phoá coù trình ñoä phaùt trieån töông ñoái cao veà söùc saûn xuaát nhö Haø Noäi, thaønh phoá Hoà Chí Minh, Haûi Phoøng, Baéc Thaùi, Vónh Phuù, Nam Ñònh, Ñoàng Nai, Quaûng Nam - Ñaø Naüng... Ñoù laø nhöõng toång theå saûn xuaát - laõnh thoå giaûn ñôn, quy moâ nhoû trong phaïm vi vuøng caáp tænh, chöa hoaøn thieän. Treân quan ñieåm phaùt trieån neàn kinh teá toaøn dieän, söû duïng hôïp lyù vaø baûo veä caùc nguoàn taøi nguyeân vaø taïo ra caùc nguoàn löïc môùi cho ñaát nöôùc, chuùng ta phaûi nhìn nhaän vuøng kinh teá laø moät thöïc theå khaùch quan naêng ñoäng vaø oån ñònh töông ñoái. Heä thoáng caùc vuøng kinh teá lôùn cuøng vôùi nhöõng phaân heä cuûa noù cuõng mang tính naêng ñoäng vaø oån ñònh töông ñoái. Vì vaäy vieäc phaân vuøng kinh teá vaø qui hoaïch vuøng khoâng phaûi chæ laøm moät laàn laø xong vaø khoâng neân ñoøi hoûi moät heä thoáng vuøng kinh teá hoaøn toaøn oån ñònh, beàn vöõng qua nhieàu giai ñoaïn phaùt trieån cuûa söùc saûn xuaát. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch
  20. Ñòa lyù kinh teá Vieät Nam - 19 - CHÖÔNG II . PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU TOÅ CHÖÙC LAÕNH THOÅ II.1 CAÙC PHÖÔNG PHAÙP COÅ TRUYEÀN VAØ HIEÄN ÑAÏI II.1.1 Phaân tích vaø toång hôïp caùc hieän töôïng vaø caùc quaù trình toå chöùc laõnh thoå cuûa neàn kinh teá quoác daân laø moät trong nhöõng phöông phaùp cô baûn vaø coå truyeàn cuûa ñòa lyù kinh teá. II.1.2 Laäp baûn ñoà kinh teá cuõng laø phöông phaùp chuû yeáu khaùc cuûa ñòa lyù kinh teá ñöôïc aùp duïng roäng raõi. Baûn ñoà ñòa lyù laø coâng cuï nghieân cöùu laõnh thoå roõ raøng vaø cuï theå, khoâng gì thay theá ñöôïc. II.1.3 Caân ñoái vaø phaân tích kinh teá - kyõ thuaät cuõng ñöôïc aùp duïng roäng raõi khi luaän chöùng veà phaân boá vaø phaùt trieån saûn xuaát theo laõnh thoå. Nhöõng tính toaùn naøy ñöôïc söû duïng trong caùc taøi lieäu tieàn keá hoaïch nhö caùc sô ñoà toång quaùt veà phaân boá caùc löïc löôïng saûn xuaát, caùc keá hoaïch laõnh thoå vaø caùc taøi lieäu thieát keá, qui hoaïch vuøng. II.1.4 Phöông phaùp so saùnh caùc hieän töôïng töông töï, laø so saùnh veà ñòa lyù vaø lòch söû caùc ñoái töôïng laõnh thoå ñöôïc nghieân cöùu vôùi caùc laõnh thoå khaùc coù nhöõng neùt töông töï hoaëc so saùnh vôùi chính laõnh thoå aây vôùi nhöõng giai ñoaïn khaùc nhau trong lòch söû, töø ñoù ruùt ra nhöõng nhaän ñònh vaø keát luaän. II.1.5 Khaûo saùt thöïc ñòa laø phöông phaùp tröïc tieáp taäp hôïp tö lieäu töø caùc cô sôû thuoäc ñôùi töôïng laõnh thoå caàn nghieân cöùu, tröïc tieáp quan saùt, tieáp xuùc taän nôi vôùi caùc hieän töôïng caàn nghieân cöùu. II.1.6 Thaêm doø yù kieán caùc chuyeân gia laø moät phöông phaùp môùi, aùp duïng coù hieäu quaû trong nghieân cöùu toå chöùc laõnh thoå. Moãi hieän töôïng ñòa lyù kinh teá, moãi ñoái töôïng laõnh thoå nghieân cöùu ñeàu coù nhöõng vaán ñeà phöùc taïp, ña daïng coù lieân quan tôùi nhieàu chuyeân ngaønh khoa hoïc, nhieàu boä moân maø moät caù nhaân, moät nhoùm caùn boä khoâng theå naøo laõnh hoäi heát ñöôïc. TS.Traàn Duy Lieân Khoa Du lòch

 

TOP Download

Tài liệu đề nghị cho bạn:

popupslide2=2Array ( )