Nâng cấp TK VIP tải tài liệu không giới hạn và tắt QC

Giáo trình Địa lý kinh tế Việt Nam - TS. Trần Văn Thông

Hoạt động kinh tế là bộ phận quan trọng nhất cấu thành nên xã hội loài người, hoạt đó không thể xảy ra ngoài không gian sống của con người, đó chính là môi trường địa lý. Lãnh thổ và hoạt động kinh tế của con người luôn có mối quan hệ qua lại với nhau. » Xem thêm

20-06-2010 2448 796
Download
Xem online
QUẢNG CÁO

Tóm tắt nội dung tài liệu

  1. 1
  2. L I NÓI U a lý kinh t Vi t Nam là m t trong nh ng môn h c i cương, là n n t ng ki n th c cho sinh viên h c các môn phân vùng kinh t , kinh t u tư, kinh t qu c t ,…, c bi t i v i sinh viên các ngành H th ng thông tin Kinh t . Môn h c a lý kinh t thư ng ư c ưa vào chương trình i cương c a sinh viên kỳ I năm th nh t. Cho n nay ã có m t s giáo trình a lý kinh t Vi t Nam ư c xu t b n. Song tuỳ theo t ng trư ng, n i dung giáo trình ư c thay i cho phù h p v i m c tiêu và i tư ng ào t o. Thông qua giáo trình này, sinh viên ngành H th ng thông tin Kinh t cũng như các c gi có quan tâm t i a lý kinh t c a Vi t Nam s có ư c nh ng ki n th c y v các ngu n l c ch y u phát tri n kinh t xã h i c a Vi t Nam, hi n tr ng và phương hư ng t ch c lãnh th các ngành Kinh t : công nghi p, nông - lâm - ngư nghi p, d ch v Vi t Nam. V i a lý kinh t Vi t Nam, v n t ch c lãnh th có vai trò c bi t quan tr ng và g n v i quá trình công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c. Vì v y t ch c lãnh th là v n xuyên su t giáo trình này. Giáo trình “ a lý kinh t Vi t Nam” do t p th các cán b gi ng d y B môn H th ng thông tin Kinh t , Khoa Công ngh thông tin, i h c Thái Nguyên biên so n dư i s ch biên c a ThS. Nguy n Văn Huân cùng v i các tác gi Nguy n Th H ng, Tr n Thu Phương và Tr n Th Tâm. Trong quá trình biên so n m c dù g p không ít khó khăn nhưng chúng tôi c g ng n m c cao nh t giáo trình m b o tính khoa h c hi n i, ti p c n v i nh ng thông tin c p nh t v kinh t , xã h i c a t nư c, c a khu v c ông Nam á và trên th gi i. Chúng tôi hy v ng r ng ây là chu n m c t i thi u v ph n ki n th c n n t ng c a b c ih c các trư ng i h c, Cao ng áp d ng nh m nâng d n m t b ng ki n th c ngang t m v i các nư c trong khu v c và th gi i. Giáo trình “ a lý kinh t Vi t Nam” ch c ch n không tránh kh i nh ng thi u sót nhưng chúng tôi hy v ng nó s là tài li u b ích i v i ông o sinh viên cũng như nh ng ngư i quan tâm t i v n này Vi t Nam. Chúng tôi chân thành c m ơn các ý ki n óng góp, phê bình c a các nhà khoa h c, các b n ng nghi p và b n c giáo trình này ư c hoàn thi n hơn n a. T p th tác gi 2
  3. M CL C M C L C .................................................................................................................................. 3 CHƯƠNG 1 ................................................................................................................................ 5 I TƯ NG, NHI M V VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U C A A LÝ KINH T ...... 5 1.1. i tư ng nghiên c u c a a lý Kinh t .......................................................................... 5 1.1.1. i tư ng nghiên c u: ............................................................................................... 5 1.1.2. V trí c a môn h c trong h th ng các ngành h c : ..................................................... 6 1.3. Phương pháp nghiên c u............................................................................................... 7 1.3.1. Phương pháp kh o sát th c a .................................................................................. 7 1.3.2. H th ng thông tin a lý (GIS) .................................................................................. 7 1.3.3. Phương pháp b n .................................................................................................. 8 1.3.4. Phương pháp vi n thám ............................................................................................. 8 1.3.5. Phương pháp d báo .................................................................................................. 8 1.3.6. Phương pháp phân tích chi phí - l i ích ...................................................................... 8 CHƯƠNG 2 ................................................................................................................................ 9 CÁC NGU N L C PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I ..................................................... 9 2.1. Các ngu n l c t nhiên c a Vi t Nam .............................................................................. 9 2.1.1. Nh ng c i m và i u ki n t nhiên c áo c a Vi t Nam ................................... 9 2.1.2. Các ngu n tài nguyên thiên nhiên c a Vi t Nam ...................................................... 11 2.2.Tài nguyên nhân văn ....................................................................................................... 20 2.2.1. Nh ng v n lý lu n v phát tri n, phân b dân cư và s d ng ngu n lao ng ...... 20 2.2.2. Dân cư ..................................................................................................................... 22 Bi u 4.1. Dân s Vi t Nam qua các năm ( ơn v tính: tri u ngư i) ....................................... 23 Bi u 4.3. Ch s phát tri n con ngư i c a các nư c ................................................................... 25 2.2.3. Phân b dân cư và s d ng ngu n lao ng.............................................................. 34 2.2.4. Ngu n lao ng ....................................................................................................... 37 CHƯƠNG 3 .............................................................................................................................. 41 T CH C LÃNH TH NGÀNH S N XU T CÔNG NGHI P .............................................. 41 3.1. V trí ngành s n xu t công nghi p trong phát tri n và phân b s n xu t ....................... 41 3.2. c i m t ch c lãnh th ngành s n xu t công nghi p............................................... 42 3.2.1. c i m chung ................................................................................................... 42 3.2.2. c i m t ch c lãnh th c a m t s ngành công nghi p ch y u....................... 43 3.3. Nh ng nhân t nh hư ng n s phát tri n và phân b công nghi p .......................... 45 3.3.1. Nhân t l ch s -xã h i .......................................................................................... 45 3.3.2. S phân b c a các ngu n tài nguyên thiên nhiên ................................................ 46 3.3.3. Cơ s kinh t -xã h i ............................................................................................. 46 3.4. Tình hình phát tri n và phân b công nghi p Vi t Nam ............................................... 46 3.4.1. Tình hình chung ................................................................................................... 46 3.4.2. Tình hình phân b các ngành công nghi p ........................................................... 48 CHƯƠNG 4 .............................................................................................................................. 55 T CH C LÃNH TH NGÀNH NÔNG-LÂM-NGƯ NGHI P .............................................. 55 A. NÔNG NGHI P ......................................................................................................... 56 A4.1. Nh ng c i m c a s n xu t nông nghi p .......................................................... 56 A4.2. Các nhân t nh hư ng n phân b và phát tri n s n xu t nông nghi p ............. 63 A4.3. Th c tr ng phân b và phát tri n nông nghi p Vi t Nam...................................... 64 A4.4. nh hư ng phân b và phát tri n nông nghi p Vi t Nam .................................... 73 B. LÂM NGHI P............................................................................................................ 76 B4.1. Vai trò c a lâm nghi p ......................................................................................... 76 B4.2. c i m phân b và phát tri n lâm nghi p Vi t Nam .......................................... 77 B4.3. Các y u t nh hư ng n phân b và phát tri n lâm nghi p ................................ 77 3
  4. B4.4. Hi n tr ng - nh hư ng phân b và phát tri n lâm nghi p Vi t Nam ................... 78 C. NGƯ NGHI P............................................................................................................ 80 C4.1. Vai trò c a ngư nghi p ......................................................................................... 80 C4.2. c i m phân b và phát tri n ngư nghi p.......................................................... 80 C4.3. Các y u t nh hư ng t i phát tri n và phân b ngư nghi p ................................. 81 C4.4. Hi n tr ng và nh hư ng phân b , phát tri n ngành ngư nghi p Vi t Nam .......... 82 CHƯƠNG 5 .............................................................................................................................. 86 T CH C LÃNH TH D CH V VI T NAM ....................................................................... 86 5.1. Vai trò c a d ch v trong i s ng kinh t xã h i ........................................................ 86 5.2. c i m c a t ch c lãnh th d ch v ........................................................................ 86 5.2.1. Khái ni m d ch v ................................................................................................ 86 5.2.2. Phân lo i d ch v ................................................................................................. 86 5.2.3. c i m t ch c lãnh th d ch v ....................................................................... 87 5.3. Hi n tr ng phát tri n và phân b m t s ngành d ch v ch y u .................................. 88 5.3.1. Ngành giao thông v n t i ..................................................................................... 88 5.3. 2. Ngành thông tin liên l c ....................................................................................... 94 5.3.3. Thương m i ......................................................................................................... 96 5.3.4. Du l ch................................................................................................................. 99 4
  5. CHƯƠNG 1 I TƯ NG, NHI M V VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U C A A LÝ KINH T Cung c p cho sinh viên nh ng ki n th c cơ b n v i tư ng, nhi m v và phương pháp nghiên c u c a a lý kinh t . 1.1. i tư ng nghiên c u c a a lý Kinh t 1.1.1. i tư ng nghiên c u: Ho t ng kinh t là b ph n quan tr ng nh t c u thành nên xã h i loài ngư i, ho t ng ó không th x y ra ngoài không gian s ng c a con ngư i, ó chính là môi trư ng a lý. Lãnh th và ho t ng kinh t c a con ngư i luôn có m i quan h qua l i l n nhau. B i v y ho t ng kinh t không th thi u s hi u bi t và nghiên c u lãnh th nơi di n ra các ho t ng kinh t ó. “ a lý kinh t " ( LKT) ra i cùng v i s hình thành các ngành s n xu t Nông nghi p khi con ngư i bi t gieo tr ng và thu ho ch. Kinh nghi m mà con ngư i tích lu ư c khi phân bi t h t gi ng gieo lãnh th này thì t t, lãnh th kia thì x u chính là n n móng ban u c a LKT. Theo quan i m ngày nay, LKT là môn khoa h c xã h i, nghiên c u các h th ng lãnh th kinh t xã h i nh m rút ra nh ng c i m và quy lu t hình thành và ho t ng c a chúng v n d ng vào t ch c không gian (lãnh th ) t i ưu các ho t ng kinh t xã h i trong th c ti n. 5
  6. i tư ng nghiên c u ch y u c a LKT là h th ng Lãnh th - Kinh t - Xã h i (LKX). LKX là m t h th ng có c u trúc ph c t p, bao g m i u ki n t nhiên và i u ki n xã h i c a lãnh th liên quan t i ho t ng s n xu t, ngh ngơi c a con ngư i cùng v i vi c b o v môi trư ng s ng. V th c ch t LKX ư c xác nh b i các y u t t nhiên b i m c phát tri n c a các ngành kinh t , phân b kinh t trên lãnh th , b i các i u ki n xã h i chính tr . Vì th nó s khác bi t r t l n gi a các qu c gia, các vùng ho c các khu v c có c i mt nhiên, s phát tri n kinh t , hình thái xã h i khác nhau. 1.1.2. V trí c a môn h c trong h th ng các ngành h c : a lý kinh t là m t môn khoa h c c l p nhưng nó luôn có m i quan h ch t ch v i các môn khoa h c khác. a lý kinh t nghiên c u không gian a lý nơi di n ra ho t ng kinh t xã h i c a con ngư i. Vì v y a lý kinh t s d ng h u h t các khái ni m, các ki n th c c a các môn: a ch t h c, a v t lý, sinh v t, lý, hoá… M t khác môn h c l i liên quan nhi u t i các ki n th c kinh t - xã h i: chính tr , kinh t , lu t, dân t c h c… Do ó mu n lĩnh h i t t ki n th c môn h c LKT c n ph i có ki n th c t ng h p cơ b n c a nhi u môn h c khác nhau. a lý kinh t ph i gi i quy t v n quan h gi a môi trư ng a lý và n n s n xu t xã h i. ó là m i quan h mang tính tri t h c gi a con ngư i và t nhiên. 1.2. Nhi m v c a a lý kinh t Nghiên c u a lý kinh t nh m th c hi n nhi m v quan tr ng v m t lý lu n - phương pháp lu n, phương pháp cũng như th c ti n t ch c không gian kinh t xã h i. thúc y s phát tri n kinh t xã h i c a t nư c, LKT Vi t Nam t p trung nghiên c u và xu t các gi i pháp chi n lư c cho các v n ch y u sau: - ánh giá th c tr ng và nh hư ng phát tri n c a phân công lao ng xã h i theo lãnh th c a Vi t Nam, kh năng h i nh p c a Vi t Nam vào ti n trình phân công lao ng khu v c và qu c t . - Ho ch nh chính sách và chi n lư c qu c gia v phát tri n kinh t xã h i theo lãnh th (theo vùng) nh m t o ra nh ng chuy n d ch cơ c u kinh t lãnh th m nh m và có hi u qu theo hư ng công nghi p hoá, hi n i hoá. - Phương pháp lu n và phương pháp phân vùng kinh t , quy ho ch t ng th kinh t xã h i, phân b l c lư ng s n xu t. 6
  7. - Nh ng c i m, quy lu t hình thành và ho t ng các h th ng lãnh th ch c năng (các ngành và lĩnh v c kinh t ), các h th ng lãnh th t ng h p a ch c năng (các vùng kinh t , các a bàn kinh t tr ng i m …). - Phương pháp lu n và phương pháp l a ch n vùng ( a bàn) a i m c th cho phân b và u tư phát tri n các lo i hình cơ s s n xu t kinh doanh. - M i quan h gi a nâng cao hi u qu và b o m công b ng theo chi u ngang (theo vùng) trong quá trình công nghi p hoá, hi n i hoá t nư c; m i quan h h u cơ gi a phát tri n kinh t xã h i v i b o v môi trư ng, m b o cân b ng sinh thái. - M i quan h gi a k ho ch hoá và qu n lý theo ngành v i k ho ch hoá và qu n lý theo lãnh th , gi a qu n lý vĩ mô và qu n lý vi mô v m t lãnh th . 1.3. Phương pháp nghiên c u x ng áng v i v trí c a môn h c và hoàn thành t t các nhi m v trên, a lý kinh t s d ng r ng rãi các quan i m, các phương pháp nghiên c u truy n th ng cũng như hi n i. a lý kinh t nghiên c u các lãnh th kinh t xã h i, các LKX thư ng khá r ng l n có liên quan n nhi u v n , nhi u khía c nh, có quy mô và b n ch t khác nhau nhưng l i tương tác ch t ch v i nhau. Vì v y nghiên c u t t v n ó, các nhà a lý kinh t ph i s d ng thư ng xuyên nh t quán các quan i m ti p c n, h th ng và t ng h p. Hơn n a các L.K.X không ng ng v n ng trong không gian và bi n i theo th i gian vì v y nh hư ng úng n s phát tri n tương lai c a chúng c n ph i có quan i m ng và quan i m l ch s . a lý kinh t cũng có phương pháp nghiên c u chung như nhi u môn khoa h c khác: Thu th p tài li u, s li u th ng kê… song v i a lý kinh t còn có m t s phương pháp c trưng sau: 1.3.1. Phương pháp kh o sát th c a Kh o sát th c a là phương pháp truy n th ng c trưng c a a lý kinh t . i u căn b n c a a lý kinh t là vi c nghiên c u L.K.X mu n v y ph i tai nghe, m t th y. Vì v y vi c xem xét, c m nh n, mô t trên th c a là cái không th thi u. S d ng phương pháp này giúp các nhà a lý kinh t tránh ư c nh ng k t lu n, quy t nh ch quan, v i vàng, thi u cơ s th c ti n. 1.3.2. H th ng thông tin a lý (GIS) 7
  8. GIS là m t cơ s d li u trên máy tính, hi n ư c s d ng r ng rãi lưu gi , phân tích, x lý và hi n th các thông tin v không gian lãnh th . 1.3.3. Phương pháp b n Phương pháp b n là phương pháp truy n th ng ư c s d ng ph bi n trong nghiên c u a lý t nhiên, a lý nhân văn, a lý kinh t và nhi u môn h c khác. Lãnh th c n ph i nghiên c u c a a lý kinh t thư ng r t l n: Thành ph , t nh, mi n, qu c gia. Vì th n u không s d ng b n thì chúng ta không th có m t t m nhìn bao quát lãnh th trong s nghiên c u c a mình. B i v y các nghiên c u a lý kinh t ư c kh i u b ng b n và k t thúc b ng b n , nó chính là “ngôn ng ” t ng h p, ng n g n, súc tích, tr c quan c a i tư ng nghiên c u. 1.3.4. Phương pháp vi n thám Vi n thám là phương pháp ngày càng ư c s d ng r ng rãi trong nhi u môn khoa h c c bi t là các môn khoa h c v trái t. Nó cho ta m t cách nhìn t ng quát nhanh chóng hi n tr ng c a i tư ng nghiên c u, phát hi n ra nh ng hi n tư ng, nh ng m i liên h khó nhìn th y trong kh o sát th c a. 1.3.5. Phương pháp d báo Phương pháp d báo giúp ngư i nghiên c u nh hư ng chi n lư c, xác nh các m c tiêu và k ch b n phát tri n trư c m t và lâu dài c a các i tư ng nghiên c u m t cách khách quan, có cơ s khoa h c phù h p v i các i u ki n và xu th phát tri n c a hi n th c. 1.3.6. Phương pháp phân tích chi phí - l i ích Phương pháp phân tích chi phí - l i ích giúp các nhà nghiên c u ra quy t nh m i c p (qu c t , qu c gia, vùng…) m t cách h p lý, s d ng b n v ng và có hi u qu các ngu n l c, l a ch n các chương trình, k ho ch, d án phát tri n trên cơ s so sánh chi phí v i l i ích. 8
  9. CHƯƠNG 2 CÁC NGU N L C PHÁT TRI N KINH T - XÃ H I Cung c p cho sinh viên nh ng ki n th c cơ b n v các ngu n l c phát tri n kinh t – xã h i. Các ngu n l c t nhiên bao g m: nh ng c i m và i u ki n t nhiên c áo c a Vi t Nam, các ngu n tài nguyên thiên nhiên như tài nguyên r ng, nư c, bi n, khoáng s n,… Các tài nguyên nhân văn, dân cư, .. 2.1. Các ngu n l c t nhiên c a Vi t Nam 2.1.1. Nh ng c i m và i u ki n t nhiên c áo c a Vi t Nam 2.1.1.1. V trí a lý Lãnh th toàn v n c a nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam là m t kh i th ng nh t, bao g m c vùng t li n, vùng bi n và vùng tr i. Tính riêng ph n t li n, nư c ta có hình ch S và ư c xác nh b i h to a lý như sau: o o - i m c c B c vĩ 23 22’ B c, 105 20’ kinh ông, n m trên cao nguyên ng Văn, xã Lũng Cú, huy n ng Văn, t nh Hà Giang. o o - i m c c Nam vĩ 8 30’ B c, 104 50’ kinh ông; n m t i xóm Mũi, xã R ch Tâu, huy n Năm Căn, t nh Cà Mau. o o - i m c c ông vĩ 12 40’ B c, 109 24’ kinh ông, n m trên bán o Hòn G m thu c huy n V n Ninh, t nh Khánh Hoà. o o - i m c c Tây vĩ 22 24’ B c, 102 10’ kinh ông, n m trên nh núi Phan La San khu v c ngã ba biên gi i Vi t Nam - Lào - Trung Qu c, thu c xã Apa Ch i, huy n Mư ng Tè, t nh Lai Châu. Toàn b di n tích t nhiên c a ph n l c a c a ta là 32.924,1 nghìn ha (Niên giám th ng kê năm 2001), thu c lo i nư c có quy mô di n tích trung bình trên th gi i ( ng th 56). Biên gi i trên t li n ti p giáp v i Trung Qu c phía B c có chi u dài là 1.306 km; phía Tây và Tây Nam ti p giáp v i Lào có chi u dài 2.069 km, ti p giáp v i Cămpuchia có chi u dài 1137 km; còn l i toàn b phía ông và Nam ư c bao b c b i 3.260 km b bi n. Nhìn chung biên gi i trên t li n c a nư c ta v i các nư c láng gi ng h u h t là d a theo núi, sông t nhiên, v i nh ng d i núi, h m núi hi m tr , ch có m t ph n biên gi i v i Cămpuchia là vùng i th p và ng b ng. i u ó t o ra m t s 9
  10. thu n l i nhưng cũng gây ra nh ng khó khăn cho quá trình phát tri n kinh t - xã h i và b ov t nư c. Vùng bi n c a nư c ta khá r ng l n. Phía ngoài lãnh th t li n, Vi t Nam có ph n th m l c a khá r ng và có nhi u o, qu n o l n nh khác nhau, g n t li n nh t có các o vùng v nh H Long, ra xa hơn là qu n o Hoàng Sa và Trư ng Sa trong vùng bi n ông, cùng v i các o Phú Qu c và Th Chu v nh Thái Lan. Vùng bi n nư c ta bao g m vùng lãnh h i, vùng ti p giáp lãnh h i và vùng c quy n kinh t có di n tích 2 r ng hơn 1 tri u km , bao g m: vùng n i thu (vùng nư c phía trong ư ng cơ s - ư c dùng tính lãnh h i c a m t qu c gia); lãnh h i thu c ch quy n và quy n tài phán r ng 12 h i lý tính t ư ng cơ s ; vùng ti p giáp lãnh h i ư c quy nh 12 h i lý tính t ranh gi i phía ngoài c a lãnh h i (theo công ư c c a Liên H p Qu c v lu t bi n) và vùng c quy n kinh t v i th m l c a thu c ch quy n r ng 200 h i lý tính t ư ng cơ s . ó là m t ngu n l i to l n v nhi u m t c a nư c ta. Vùng tr i c a Vi t Nam là toàn b kho ng không bao trùm trên lãnh th t li n và toàn b vùng bi n c a t nư c. Vi t Nam có v trí a lý khá c áo, c i m i u ki n t nhiên c a nư c ta r t a d ng và phong phú, nói chung có nhi u i u ki n thu n l i cho các ho t ng kinh t - văn hoá - xã h i phát tri n. 2.1.1.2. Vi t Nam n m v trí bao b c toàn b sư n ông c a bán o ông Dương, g n trung tâm ông Nam á và ranh gi i trung gian ti p giáp v i các l c a và i dương Trong xu th h i nh p c a n n kinh t th gi i và toàn c u hoá, v trí a lý ư c xác nh là m t ngu n l c quan tr ng v nhi u m t, nh ra hư ng phát tri n có l i nh t trong s phân công lao ng và h p tác qu c t , trong quan h song phương ho c a phương v i các nư c trong khu v c và trên th gi i. Vi t Nam n m v trí trung tâm ông Nam á, tr thành c u n i gi a các nư c trong khu v c, gi a các nư c trong l c a: Lào, Cămpuchia, Thái Lan, Mianma và các nư c trên i dương: Philipin, In ônêxia. V m t t nhiên, v i v trí trên ây, Vi t Nam tr thành nơi giao lưu và h i t c a các lu ng di cư ng, th c v t t ông B c xu ng và t Tây Nam lên. i u ó không nh ng ã t o cho nư c ta có t p oàn ng, th c v t a d ng và phong phú mà còn cho phép chúng ta có th nh p n i và thu n dư ng các lo i cây tr ng, v t nuôi có ngu n g c khác nhau trên th gi i. 10
  11. V m t giao thông, v trí trên ây ã t o cho Vi t Nam nh ng i u ki n thu n l i trong vi c giao lưu v i các nư c trong khu v c và trên th gi i v i các lo i giao thông v n t i khác nhau: ư ng b , ư ng s t, ư ng thu , ư ng hàng không. 2.1.1.3. Vi t Nam n m trong khu v c có n n kinh t phát tri n năng ng nh t trên th gi i Nư c ta n m trong khu v c ti p giáp v i Trung Qu c, g n v i Nh t B n và nói r ng hơn n a là n m trong khu v c châu á - Thái Bình Dương. Các nư c trong kh i ASEAN và Trung Qu c trong nh ng th p k g n ây ã có t c tăng trư ng kinh t cao vào lo i ng u th gi i. Trong khi t c tăng trư ng bình quân GDP c a th gi i là 3-5%, thì trong khu v c ã t ư c t c bình quân là 6-9%. Các nư c và lãnh th : ài Loan, H ng Kông, Hàn Qu c, Xinhgapo, sau th i gian phát tri n nhanh ã tr thành nh ng con r ng c a châu á. V i v trí a lý như trên và v i th c tr ng n n kinh t ó c a các nư c trong khu v c ã và ang t o ra cho nư c ta nh ng l i th quan tr ng và cơ h i l n trong vi c h p tác và ti p thu nh ng kinh nghi m quý báu v phát tri n kinh t - xã h i. ng th i nư c ta còn có th tranh th t i a ngu n v n, k thu t - công ngh tiên ti n và hi n i t các nư c trong khu v c; m t khác, khu v c châu á - Thái Bình Dương còn là th trư ng quan tr ng và r ng l n nh p kh u nhi u lo i hàng hoá c a nư c ta. ó là nh ng thu n l i cơ b n và cơ h i l n Vi t Nam giao lưu và m r ng quan h h p tác kinh t - xã h i v i các nư c trong khu v c và s m h i nh p vào th trư ng kinh t th gi i. 2.1.2. Các ngu n tài nguyên thiên nhiên c a Vi t Nam 2.1.2.1. Tài nguyên khí h u V i v trí a lý ư c xác nh b i h th ng to nêu trên, Vi t Nam n m hoàn toàn trong vành ai nhi t i B c bán c u. Vi t Nam có khí h u nhi t i, ch u nh hư ng c a gió mùa ông Nam châu á, v i c trưng n ng, nóng, m. Trong năm có hai mùa gió tác ng: gió ông B c v mùa ông gây ra rét, khô, l nh và gió ông Nam v mùa hè gây ra nóng, m. Vi t Nam quanh năm nh n ư c lư ng nhi t r t l n c a m t tr i, s gi n ng trung bình trong năm lên t i trên 2300 gi , nó ã cung c p lư ng b c x nhi t khá 2 l n (bình quân 100-130 kcal/cm /năm). Lư ng mưa trung bình hàng năm là 2.000 mm, năm cao nh t lên t i trên 3.000 mm, năm th p nh t vào kho ng 1.600 - 1.800 mm. Lư ng mưa ó phân b không u theo th i gian và không gian: nơi có lư ng mưa cao nh t là vùng Thanh-Ngh -Tĩnh và à N ng (kho ng 3200 mm/năm) và nơi th p nh t là Phan Rang (650-700 mm/năm); theo th i gian thì lư ng mưa phân b t p trung ch y u vào các tháng trong mùa hè chi m t i 80% lư ng mưa c năm. m không khí cao, dao ng trong kho ng 80% và thay i theo vùng, theo mùa trong năm. Nhi t bình quân o o trong năm luôn luôn trên 20 C, cao nh t vào các tháng 6 và 7 (nhi t kho ng 35-36 C, 11
  12. o cũng có năm nhi t lên t i 38-39 C) và th p nh t vào cu i tháng 12, tháng 1 (nhi t o o xu ng dư i 15 C, cũng có năm dư i 10 C, m t s nơi vùng núi cao nhi t xu ng t i o 0 C ã x y ra hi n tư ng sương mu i, băng giá, nhưng cũng ch trong m t vài ngày). Tuy nhi t bình quân chung như v y nhưng nó cũng khác nhau theo a hình, theo vùng c a t nư c, c th là nhi t ó tăng d n theo a hình t cao xu ng th p và t B c vào Nam. i u ki n khí h u th i ti t nư c ta như v y ã t o ra nhi u thu n l i cho s phát tri n c a n n kinh t qu c dân, c bi t i v i nông nghi p nó là cơ s chúng ta phát tri n m t n n nông nghi p toàn di n, v i t p oàn cây tr ng, v t nuôi a d ng và phong phú; có th phân b s n xu t nhi u vùng khác nhau c a t nư c v i nhi u mùa v s n xu t trong năm; a d ng hoá s n ph m v i năng su t và ch t lư ng cao. Tuy nhiên, chính i u ki n khí h u th i ti t ó cũng gây không ít khó khăn cho s n xu t và i s ng c a nhân dân ta. Do n ng l m, mưa nhi u nhưng lư ng mưa ch y u t p trung vào mùa mưa; k t h p v i a hình ph c t p, d c d n t B c xu ng Nam, t Tây sang ông, a hình các t nh phía Nam l i th p trũng; h th ng sông ngòi dày c mà lòng sông thì h p và d c theo a hình; l i ch u nh hư ng c a ch gió mùa châu á, do v y hàng năm thư ng x y ra lũ l t và bão quét v mùa mưa, h n hán v mùa khô, gây ra bi t bao khó khăn và thi t h i cho s n xu t, i s ng c a nhân dân ta. M t khác, khí h u nóng m cũng là i u ki n thu n l i cho sâu, b nh, d ch h i v t nuôi và cây tr ng phát sinh và phát tri n, gây thi t h i cho s n xu t nông nghi p nư c ta. Chính vì nh ng i u trên, òi h i chúng ta ph i i u tra, phân tích k i u ki n khí h u th i ti t c a t ng vùng, t ng a phương và n m v ng quy lu t di n bi n c a các hi n tư ng t nhiên có nh ng bi n pháp h u hi u nh m khai thác t t nh ng tác ng tích c c, nh ng thu n l i mà i u ki n khí h u mang l i, ng th i kh c ph c và h n ch nh ng khó khăn, thi t h i do chính i u ki n ó gây ra cho s n xu t và i s ng. 2.1. 2.2.Tài nguyên t Di n tích t ai nói lên quy mô lãnh th c a m t qu c gia, là tài s n quý c a m i nư c. Nói chung, m i ho t ng kinh t - xã h i u c n t, song riêng trong nông nghi p thì t ai là lo i tư li u s n xu t c bi t và ch y u không th thi u, không th thay th ư c, n u như không có t thì không th có ngành s n xu t nông nghi p, ng th i t ai còn là thành ph n c a môi trư ng s ng c a con ngư i. Toàn b qu t ai t nhiên c a Vi t Nam có 32.924,1 nghìn ha (x p th 56 trên th gi i), trong khi ó dân s nư c ta năm 2001 là 78.685,8 nghìn ngư i, cho nên bình quân di n tích t t nhiên trên u ngư i r t th p (g n 0,42 ha/ ngư i). Qu t ai c a nư c ta ư c phân b như bi u 3.1. 12
  13. t ai nư c ta r t a d ng: n m trong vành ai B c bán c u v i vùng khí h u nhi t i gió mùa (n ng l m, mưa nhi u, nhi t không khí cao, m không khí l n) nên các quá trình trao i ch t x y ra m nh m , ó là i u ki n thu n l i cho s n xu t nông nghi p. Bi u 3.1. Hi n tr ng phân b và s d ng t năm 2000 Di n tích Cơ c u Các lo i t (nghìn ha) (%) * T ng s c nư c 32.924,1 100,0 1. t nông nghi p 9.345,4 28,4 2. t lâm nghi p có r ng 11.575,4 35,2 3. t chuyên dùng 1.532,8 4,6 4. t 443,2 1,3 5. t chưa s d ng và sông, su i, núi á 10.027,3 30,5 Ngu n: Niên giám th ng kê năm 2001 V lo i hình, do quá trình hình thành và phát tri n khác nhau nên t ai c a nư c ta có 13 nhóm, g m 64 lo i khác nhau, vì v y nên có các hư ng khai thác và s d ng khác nhau. Trong 13 nhóm t ó có 2 nhóm t quý, có giá tr kinh t cao ó là nhóm t phù sa và t vàng. t phù sa ch y u t p trung hai vùng ng b ng B c B và Nam B , ây là lo i t r t thích h p cho vi c gieo tr ng và phát tri n cây lúa nư c cũng như các lo i cây rau màu khác. Trong nhóm t vàng, do quá trình phong hoá nhi t i và g c á m khác nhau nên ã hình thành các lo i t vàng khác nhau, trong ó có hai lo i t t t: t vàng Feralit, ư c phân b ch y u các vùng trung du và mi n núi phía B c và m t s t nh vùng B c Trung B . Lo i t này r t thích h p cho vi c b trí và phát tri n nhóm cây công nghi p dài ngày có ngu n g c nhi t i như chè và cà phê. c bi t trong nhóm t vàng có hơn 2 tri u ha t Bazan t p trung ch y u vùng Tây Nguyên và ông Nam B , t này là cơ s r t t t cho vi c phát tri n các cây công nghi p nhi t i có giá tr kinh t cao như: cao su, cà phê, h tiêu, chè và các lo i cây ăn qu . Ngoài các nhóm, các lo i t t t ó, trong t ng di n tích t t nhiên c a nư c ta có t i 2/3 di n tích là t i núi, t d c, c ng v i ch canh tác cũ l c h u l i, lư ng mưa hàng năm l n, cho nên hi n nay có t i 20% di n tích t nhiên b x u i do b xói mòn, r a trôi ã gây ra hi n tư ng t b c màu, nghèo dinh dư ng. M t khác, ph n di n tích b nhi m phèn, nhi m m n và sa m c hoá ang t n t i vùng ven bi n mi n Trung và m t s vùng khác, ó là nh ng khó khăn l n i v i s n xu t nông nghi p nư c ta. 13
  14. Do ó, trong quá trình phân b và phát tri n s n xu t òi h i i ôi v i s d ng và khai thác nh ng l i th v ngu n l c t ai t o ra cho s n xu t, c n ph i tăng cư ng b o v , c i t o và b i dư ng t ai không ng ng tái t o và nâng cao s c s n xu t c a lo i tài nguyên quý giá và quan tr ng này. 2.1.2.3. Tài nguyên nư c Nư c ư c coi là nh a s ng c a sinh v t trên trái t. Nư c ta có ngu n tài nguyên nư c r t d i dào, v i y các lo i nư c khác nhau ư c phân b trên m t t và trong lòng t: nư c m t, nư c ng m. i u ó ã t o ra cho chúng ta nh ng i u ki n thu n l i và kh năng to l n trong vi c cung c p nư c s ch cho sinh ho t, c nư c khoáng gi i khát và ch a b nh; cung c p nư c tư i cho cây tr ng, v t nuôi; phát tri n ngành khai thác và nuôi tr ng thu s n, ngành công nghi p thu i n, ngành giao thông v n t i ư ng thu , ngành d ch v du l ch.v.v... Ngu n nư c m t c a nư c ta r t phong phú, v i h th ng sông ngòi, kênh r ch khá dày c và ư c phân b tương i ng u trong c nư c, trong ó, i di n cho ba mi n B c, Trung, Nam có ba con sông l n, ó là sông H ng, sông C và sông C u Long. Lư ng nư c trên các sông ph thu c ch y u vào lư ng nư c mưa theo mùa: v mùa mưa ( mi n B c t tháng 4 n tháng 10, mi n Nam mu n hơn, t tháng 5 n tháng 11), trong th i gian này lư ng nư c mưa cung c p cho m t t t i 80% lư ng nư c mưa 3 c năm. Hàng năm các con sông c a nư c ta ra bi n t i 900 t m nư c. c i m sông ngòi Vi t Nam có r t nhi u thu n l i i v i s n xu t và i s ng: ch t lư ng nư c t t, hàm lư ng phù sa cao, khoáng hoá th p và ít bi n i, pH trung bình (7,2 - 8). Nhưng bên c nh ó, do lư ng mưa hàng năm l n l i phân b không u trong năm, sông ngòi dày c nhưng lòng sông h p và d c... cũng ã gây ra không ít khó khăn cho s n xu t và i s ng. Do v y, c n ph i có nh ng bi n pháp tích c c phát huy, khai thác nh ng l i th , ng th i kh c ph c, h n ch nh ng khó khăn, thi t h i do chính ngu n tài nguyên nư c gây ra. 2.1.2.4. Tài nguyên r ng R ng là ngu n tài nguyên thiên nhiên h u h n nhưng có kh năng ph c h i còn g i là ngu n tài nguyên tái t o. Ngoài ý nghĩa v cung c p ngu n lâm s n: ng v t và th c v t, r ng còn th hi n như m t y u t a lý không th thi u v ng ư c trong t ng th môi trư ng t nhiên. R ng có tác d ng v nhi u m t: i u hoà khí h u, ch ng nguy cơ lũ l t, ngăn ch n s phá hu c a các dòng thác lũ, ch ng xói mòn r a trôi b o v t, h n ch s c phá hu c a gió bão, ch ng cát bay, làm tăng kh năng gi m c a t... b o v s n xu t và i s ng. Bi u 3.2. Tình hình bi n ng di n tích r ng Vi t Nam 14
  15. ( ơn v tính: nghìn ha) N T R ng t nhiên R ng tr ng ăm ng s 1 14 14000 0 943 000 1 11 11077 92 976 169 1 10 10486 422 980 608 1 98 9308 584 985 92 1 91 8430 745 990 75 1 93 8252 1050 995 02 2 11 - - 000 575,4 Ngu n: Niên giám th ng kê 2001 Di n tích r ng và t r ng c a nư c ta khá l n, kho ng 19 tri u ha, trong ó riêng di n tích t có r ng năm 2000 có 11.575,4 nghìn ha (chi m t i 35,2 % di n tích t t nhiên c a c nư c), nhưng di n tích có r ng c a nư c ta ch y u là r ng tái sinh và r ng tr ng m i. Di n tích r ng và t r ng c a nư c ta ư c phân b t t c các d ng a hình khác nhau và kh p các vùng mi n trong c nư c, nhưng các vùng có quy mô di n tích r ng t p trung l n là: Tây Nguyên (2.993,2 nghìn ha), ông B c (2.673,9 nghìn ha), B c Trung B (2.222,0 nghìn ha), Duyên h i Nam Trung B (1.166,3 nghìn ha), Tây B c (1037,0 nghìn ha), ông Nam B (1.026,2 nghìn ha). Bên c nh di n tích có r ng nêu trên thì di n tích t tr ng i núi tr c có kh năng tr ng r ng ư c còn khá l n. R ng Vi t Nam ph n l n là r ng nhi t i, song bên c nh ó có các khu r ng ôn i các vùng núi cao thu c các t nh phía B c và vùng Tây Nguyên. Do i u ki n khí h u nhi t i: ánh sáng nhi u, nhi t lư ng l n, mưa nhi u, m cao... ã t o nhi u i u ki n thu n l i cho nhi u ch ng lo i ng, th c v t r ng sinh trư ng và phát tri n m nh. Tài nguyên r ng phong phú và a d ng v i t p oàn ng, th c v t r ng nư c ta có t i hàng nghìn lo i th c v t, hàng trăm loài ng v t; trong các lo i cây l y g có các nhóm t nhóm I ( inh, lim, s n, táu...) n các nhóm khác và các lo i tre, n a khác nhau 15
  16. u có trong r ng Vi t Nam. Nhưng bên c nh nh ng thu n l i ó cũng có m t s khó khăn trong vi c chăm sóc và b o v r ng vì r ng t p v i nhi u lo i cây, dây leo; sâu b nh nhi u và phát tri n m nh. V i nh ng thu n l i và khó khăn như v y, nên i ôi v i khai thác lâm s n, ph i tích c c b o v , tu b , khoanh nuôi ph c h i và tái sinh r ng, ng th i ph i phát tri n và m r ng di n tích tr ng r ng, có như v y m i m b o r ng thư ng xuyên cung c p lâm s n, nguyên li u có ch t lư ng cao cho n n kinh t qu c dân và b o v t t ư c môi trư ng sinh thái. 2.1.2.5. Tài nguyên bi n Vi t Nam có hơn 3.260 km b bi n, chi m g n 50% chi u dài biên gi i c a t nư c 2 và v i di n tích trên 1 tri u km th m l c a, ó là m t th m nh quan tr ng c a nư c ta. Bi n là cơ s t t phát tri n ngành ngư nghi p, là a bàn th c hi n vi c khai thác và nuôi tr ng h i s n, t ó thúc y s phát tri n c a ngành công nghi p ch bi n th c ph m. Bên c nh ó, tài nguyên bi n còn t o ra i u ki n thu n l i cho giao thông v n t i ư ng thu và ngành công nghi p óng tàu thu , ngh mu i, ngành kinh t d ch v du l ch phát tri n. c bi t, m t ngu n l i to l n và có giá tr kinh t cao mà bi n em l i cho t nư c ph i k n ó là kho d u khí n m trong lòng i dương v i tr lư ng khá cao. a) V h i s n: Bi n Vi t Nam là bi n nhi t i nên tài nguyên h i s n r t phong phú và a d ng. o o Nư c ta có v trí a lý khá c áo, lãnh th c a t nư c l i tr i dài t 8 30’ n 23 22’ vĩ B c nên có th nói r ng bi n Vi t Nam là nơi giao lưu và h i t c a các lu ng di cư ng, th c v t bi n t ông B c xu ng và t Tây Nam lên. Trong các loài h i s n h u như có g n y các lo i cá, tôm, cua, trai, c, ngao, sò.v.v... có nhi u lo i h i s n quý có giá tr kinh t cao v i tr lư ng khá l n cũng có trong bi n Vi t Nam. b) V mu i: Nư c bi n Vi t Nam có m n trung bình trên th gi i v i n ng mu i bình quân là 3,5%, nhi u nơi có i u ki n, kh năng và nhân dân r t giàu kinh nghi m, k thu t cao trong ngh mu i, như: Thanh Hoá, Ngh An, Qu ng Ngãi, Khánh Hoà, Bình Thu n, Bà R a... ó là nh ng th m nh cho ngh mu i c a nư c ta. c) V du l ch ngh mát: c i m khí h u th i ti t n ng nóng nư c ta c ng v i i u ki n bi n có nhi u nơi du l ch ngh mát có v trí p và ý nghĩa l n, ây cũng ang là m t ngu n l c to l n i 16
  17. v i ngành kinh t quan tr ng, có kh năng mang l i l i ích kinh t l n. Có nhi u khu du l ch bi n ã và ang ư c nhi u du khách trong và ngoài nư c bi t n, như: H Long, Bãi Cháy (Qu ng Ninh), Sơn (H i Phòng), ng Châu (Thái Bình), H i Th nh, Qu t Lâm (Nam nh), S m Sơn (Thanh Hoá), C a Lò (Ngh An), Thiên C m, Th ch H i (Hà Tĩnh), Nha Trang (Khánh Hoà), Vũng Tàu (Bà R a - Vũng Tàu).v.v... chính nh ng nơi ó ã góp ph n quan tr ng trong quá trình phát tri n kinh t - xã h i c a các a phương và c nư c. d) V d u khí: ây là ngu n tài nguyên hàng u, góp ph n quan tr ng áng k vào vi c phát tri n kinh t , hình thành nên n n công nghi p d u khí non tr c a nư c nhà. Theo d oán ban u thì tr lư ng d u m có th t 5 - 6 t t n và tr lư ng khí t kho ng 180 - 330 t 3 m . Kh năng khai thác hàng năm t kho ng 23 - 25 tri u t n d u thô. 2.1.2.6. Tài nguyên nhiên li u, năng lư ng Ngu n tài nguyên này nư c ta r t a d ng và phong phú v i tr lư ng tương i l n, ch t lư ng t t. i u ó t o i u ki n cho ngành công nghi p nhiên li u, năng lư ng phát tri n; có kh năng tho mãn nhu c u v nhiên li u, năng lư ng c a n n kinh t qu c dân và tham gia h p tác kinh t v i nư c ngoài trong lĩnh v c này. a) Than: Ngu n tài nguyên than nư c ta có c than á, than nâu và than bùn. Than á có tr lư ng l n kho ng 6 t t n ( ng u khu v c ông Nam á), ch y u t p trung Qu ng Ninh (kho ng 5,5 t t n), ư c phân b t l thiên và vào sâu trong lòng t, tính t m t t n sâu 300 m, có tr lư ng thăm dò là 3,5 t t n; t 300 n 900 m, có tr lư ng thăm dò là 2 t t n. Ngoài Qu ng Ninh, than á còn có : Thái Nguyên (80 tri u t n); L ng Sơn (hơn 100 tri u t n); Qu ng Nam (hơn 10 tri u t n)... Than á Vi t Nam có ch t lư ng t t, ch y u là lo i Antraxit có t l cacbon cao, cho nhi t lư ng cao (bình quân 8.120 - 8.650 kcal/1kg than). Than nâu phân b t p trung vùng ng b ng sông H ng, t sâu 200m n 2.000m, tr lư ng d báo 900 tri u t n (hi n nay chưa có kh năng khai thác). V i trên 100 i m có than bùn, vùng có tr lư ng l n nh t và t p trung là ng b ng sông C u Long (kho ng 400 - 500 tri u t n). b) D u khí. 17
  18. Tr lư ng d u khí t p trung ch y u vùng th m l c a thu c a bàn phía Nam: Hu , Bà R a - Vũng Tàu, Côn o, Phú Qu c. 3 Tr lư ng d báo kho ng 5 - 6 t t n d u và kho ng 180 n 330 t m khí t. Kh năng m i năm có th khai thác ư c 23 - 25 tri u t n d u thô. Hi n nay nư c ta ang xây d ng khu công nghi p hoàn ch nh Dung Qu t (Qu ng Ngãi) mà tr ng tâm là công nghi p hoá d u và trong tương lai g n nư c ta s áp ng ư c nhu c u trong nư c v nhiên li u l ng và khí t do chính nư c ta khai thác và ch bi n, ng th i s phát tri n ngành công nghi p hoá ch t t o ra các lo i s n ph m i t g c hydrocacbon, như: phân m, s i t ng h p, ch t d o... mà nguyên li u do ngành công nghi p hoá d u cung c p. c) Ngu n thu năng: Vi t Nam là m t trong 14 nư c gi u thu năng trên th gi i. T ng tr năng c a nư c ta ư c tính kho ng 300 t kwh. Song ngu n tr năng này phân b không u gi a các vùng trong nư c: vùng B c B 47%; vùng Trung B 15%, vùng Nam Trung B 28% và vùng Nam B 10%. Trong ó, ch có m t s con sông có tr lư ng thu năng l n như: Sông à 38,5%, sông ng Nai 14,1%, sông Xê Xan: 9,1%. V i ti m năng to l n ó, ngành thu i n nư c ta ã và ang có bư c phát tri n áng k . Nư c ta ã xây d ng và ưa vào ho t ng các nhà máy thu i n như: Thác Bà công su t 108 MW, Hoà Bình công su t 1.920 MW, a Nhim công su t 160 MW, Tr An 400 MW, Yaly 700 MW và trên 200 tr m thu i n nh v i t ng công su t là 330 MW. Các nhà máy thu i n ang xây d ng: Hàm Thu n 330 MW, Thác Mơ 120 MW, sông Hinh 60 MW, Vĩnh Sơn 60 MW... c bi t, ta ang gi i phóng m t b ng kh i công xây d ng nhà máy thu i n Sơn La trên sông à, ây là nhà máy có quy mô l n nh t v i công su t thi t k là 4.000 MW. Tuy v y, Vi t Nam m i ch khai thác hơn 10% tr năng hi n có, trong khi ó các nư c: Th y S , Pháp, Na Uy, Th y i n, ý ã khai thác t i 70 - 90% tr năng mà h có. Ngoài 3 lo i tài nguyên nhiên li u, năng lư ng ch y u ã và ang ư c khai thác có hi u qu nêu trên, Vi t Nam còn có nhi u lo i năng lư ng khác chưa có i u ki n và kh năng khai thác, như: năng lư ng m t tr i, năng lư ng thu tri u, năng lư ng gió, năng lư ng h t nhân, nhi t năng trong lòng t... cũng là ti m năng l n c a nư c ta c n ư c u tư nghiên c u t ch c khai thác và s d ng khi có i u ki n v v n, trang thi t b k thu t và công ngh cho phép. 2.1.2.7. Tài nguyên khoáng s n Ngu n tài nguyên khoáng s n c a nư c ta r t phong phú v ch ng lo i và a d ng v lo i hình, trong ó có c khoáng s n kim lo i en, kim lo i màu, kim lo i quý hi m và có 18
  19. c các lo i khoáng s n phi kim... Có nhi u lo i v i tr lư ng l n, song cũng có m t s khoáng s n như: Th ch cao, kali tr lư ng h n ch . Theo k t qu i u tra thăm dò a ch t và tìm ki m khoáng s n, Vi t Nam có hơn 3.500 m và i m qu ng c a 80 lo i khoáng s n khác nhau, trong ó chúng ta ã t ch c khai thác 270 m và i m qu ng v i 30 lo i qu ng. a) Các m qu ng kim lo i en: M s t Thái Nguyên, Yên Bái, Hà Tĩnh (m s t Th ch Khê - Th ch Hà - Hà tĩnh m i ư c phát hi n u th p k 60 th k XX v i tr lư ng thăm dò hàng trăm tri u t n, nhưng hi n nay chưa có i u ki n khai thác). Ngoài s t còn có mangan, crom… b) Các m và i m qu ng kim lo i màu: - Qu ng boxit có Hà Giang, Cao B ng, L ng Sơn v i tr lư ng kho ng 50 tri u t n, vùng cao nguyên mi n Trung ( c L c, Lâm ng) v i tr lư ng kho ng 10 t t n. - M thi c có Cao B ng, Vĩnh Phúc (Tam o) v i tr lư ng kho ng 140 ngàn t n. - M k m có Hà Giang, B c C n, Thái Nguyên v i tr lư ng kho ng 4 tri u t n. -M ng: Lào Cai, Sơn La. - M chì l n b c: Cao B ng, Sơn La. c) Các qu ng kim lo i quý hi m: - Ăngtimoan: Cao B ng, Hà Giang. - Vàng: B ng Miêu (Qu ng Nam) và d c sông H ng. - Thu ngân: Cao nguyên ng Văn (Hà Giang). d) Khoáng s n phi kim lo i: ư c chia thành 2 nhóm - Nhóm làm nguyên li u cho ngành công nghi p hoá ch t s n xu t phân bón: Apatít (có Lào Cai v i tr lư ng kho ng 2 t t n); Ph t pho (có L ng Sơn, Thanh Hoá). - Nhóm làm nguyên li u cho s n xu t v t li u xây d ng và gia d ng: + Cát tr ng: có các t nh vùng Duyên h i Trung B (dùng làm nguyên li u ch t o thu tinh, pha lê). + Cao lanh: có H i Dương, Móng Cái, Phú Th ( dùng s n xu t s ). + á vôi, t sét: có nhi u nơi (s n xu t vôi, xi măng). + á, cát, s i xây d ng ư c phân b kh p nơi trong t nư c. + Các lo i á hoa vân: Tràng Kênh, Hòn Gai, Ninh bình, Thanh Hoá... 19
  20. e) Nư c khoáng: có nhi u nơi trong c nư c. Nói chung ngu n tài nguyên khoáng s n c a Vi t Nam có nhi u d ng, lo i khác nhau v i tr lư ng khá l n, ch t lư ng cao và phân b t p trung g n ngu n năng lư ng, ng l c, cho nên có i u ki n phát tri n ngành công nghi p khai khoáng và luy n kim t hi u qu cao. 2.2.Tài nguyên nhân văn 2.2.1. Nh ng v n lý lu n v phát tri n, phân b dân cư và s d ng ngu n lao ng 2.2.1.1. M i quan h gi a dân cư, lao ng và ho t ng s n xu t xã h i M t trong nh ng ngu n tài nguyên quý giá c a t nư c ó là tài nguyên nhân văn. Có th hi u tài nguyên nhân văn bao g m s c lao ng c a con ngư i và nh ng giá tr v t ch t, văn hoá, tinh th n do con ngư i sáng t o ra trong l ch s . Khai thác y và có hi u qu l i th ti m năng ngu n tài nguyên này tăng trư ng kinh t , phát tri n xã h i là các nh hư ng cơ b n, xu th t t y u c a th i i. L ch s ã ch ng minh r ng: Dân cư - ngu n lao ng xã h i và ho t ng kinh t là hai m t c a quá trình t o ra c a c i xã h i. Hai m t ó tác ng qua l i r t ph c t p, quy nh và chi ph i l n nhau. S phát tri n kinh t xã h i xác nh nh ng c i m ch y u c a s phân b dân cư và ngu n lao ng xã h i. Ngư c l i, s phân b dân cư và ngu n lao ng xã h i l i là ti n , là ng l c quan tr ng c a s hình thành và phát tri n các quá trình kinh t xã h i trong m t nư c, m t vùng. Dân cư và ngu n lao ng không ch là l c lư ng s n xu t tr c ti p t o ra c a c i v t ch t cho xã h i mà còn là l c lư ng tiêu th các s n ph m c a xã h i, kích thích quá trình tái s n xu t m r ng c a xã h i, thúc y quá trình phân công lao ng xã h i. Trong m i quá trình s n xu t dù gi n ơn hay ph c t p u không th thi u ngu n lao ng. tăng doanh thu l i nhu n trong quá trình s n xu t thì các doanh nghi p không th không quan tâm t i các v n : giá c s c lao ng, ti n lương, th t nghi p… Rõ ràng trong h th ng t nhiên - dân cư - kinh t , chính dân cư là thành ph n năng ng nh t, g n bó gi a t nhiên và kinh t nh nh ng thu c tính s n có c a mình. Toàn b nh ng giá tr v t ch t tinh th n c n thi t cho xã h i u do lao ng c a con ngư i t o ra. 2.2.1.2. Nh ng v n c n quan tâm khi nghiên c u v dân cư lao ng * Dân s và m t dân s 20

 

TOP Download

Tài liệu đề nghị cho bạn:

popupslide2=2Array ( )